Βιβλιαγορές και σκέψεις του Σαββάτου

Η Bιβλιοθήκη της Ακαδημίας Αθηνών, η τρίτη μεγαλύτερη και σημαντικότερη βιβλιοθήκη της Ελλάδας, μετά την Εθνική Βιβλιοθήκη και τη Βιβλιοθήκη της Βουλής, κάνει για πρώτη φορά στην ιστορία της άνοιγμα στο ευρύ κοινό με σκοπό να γίνουν γνωστοί οι θησαυροί που φυλάσσει στα βιβλιοστάσιά της.

Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να δει το σπουδαίο αυτό κτήριο της Ακαδημίας Αθηνών να θαυμάσει την εξαιρετική και καλοδιατηρημένη αρχιτεκτονική και τα στολίδια που κοσμούν το εσωτερικό του κτηρίου, ενώ παράλληλα να γνωρίσει το σπάνιο υλικό της σπουδαίας αυτής βιβλιοθήκης. Την καλοστημένη έκθεση του σπάνιου αυτού υλικού επιμελήθηκε η Χρύσα Μαλτέζου, η τέως Διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας, του μοναδικού ελληνικού επιστημονικού ινστιτούτου που υπάρχει στο εξωτερικό.
Παράλληλα με την έκθεση πραγματοποιήθηκε βιβλιαγορά εκδόσεων της Ακαδημίας Αθηνών με σκοπό την ενίσχυση της «Ιακωβάτειου Βιβλιοθήκης» στο Ληξούρι Κεφαλλονιάς που υπέστη ζημιές από τους πρόσφατους σεισμούς. Εχτές, η τελευταία μέρα της βιβλιαγοράς, είχαν μείνει ελάχιστοι τόμοι γεγονός που με χαροποίησε και ας μην βρήκα τίποτα να αγοράσω. Όμως είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ την έκθεση που ενώ είχε ανακοινωθεί ότι δεν θα ήταν ανοιχτή Σάββατο ήταν ορθάνοιχτη γεμάτη κόσμο και με ξενάγηση.
Με μεγάλο εντυπωσιασμό είδα τις αλλαγές που έχουν γίνει στη βιβλιοθήκη τα τελευταία δέκα χρόνια που έχω να την επισκεφθώ, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό έγιναν χάρις στους ανθρώπους που δουλεύουν και προσέχουν τις συλλογές της και είναι σε θέση σήμερα να εκθέτουν τους θησαυρούς της.

Στη συνέχεια κατευθύνθηκα σε μία άλλη βιβλιαγορά αυτή που διοργάνωνε η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, η βιβλιοθήκη της Αμερικάνικης Σχολής Κλασικών Σπουδών. Διαβαίνοντας μέσα από το Κολωνάκι πέρασα από την πλατεία Δεξαμενής και βρέθηκα μπροστά σε μια παντελώς άδεια και αραχνιασμένη ανταλλακτική βιβλιοθήκη. Αυτή η όμορφη ιδέα της ανταλλαγής βιβλίων κατάντησε ένα άδειο μεταλλικό ντουλάπι που ασχημαίνει την πλατεία των λογοτεχνών της Γενιάς του '30. Οι ευθύνες βαραίνουν κυρίως αυτούς που είχαν την ιδέα και αφού την υλοποίησαν την άφησαν στη μοίρα της.  

Όταν έφτασα στον κήπο της Γενναδείου αντίκρισα τραπέζια ντυμένα στα λευκά γεμάτα με βιβλία προς πώληση. Προσαρμόστηκα γρήγορα την ανακατωσούρα που επικρατούσε εξαιτίας της πληθώρας των τίτλων και ξεκίνησα το κυνήγι του θησαυρού. Πραγματικό κυνήγι καθώς οι τιμές κυμαίνονταν από 1 έως 5 ευρώ και δεν άργησα να καταλάβω ότι οι τίτλοι κάθε άλλο παρά αδιάφοροι ήταν.
Εντύπωση μας προκάλεσαν οι ιδιόχειρες αφιερώσεις των συγγραφέων στις λευκές σελίδες των βιβλίων. Αφιερώσεις που δεν απευθύνονταν σε ανώνυμα πρόσωπα αλλά σε πλέον επώνυμα, όπως τον Κ. Στεφανόπουλο τέως Πρόεδρο Δημοκρατίας αυτή της τόσο δημοκρατικής χώρας που οι πολιτικοί δωρίζουν τα βιβλία που τους δώρισαν σε ιδιωτικές βιβλιοθήκες και οι βιβλιοθήκες αυτές αψηφούν τις ιδιόχειρες αφιερώσεις και επιλέγουν να τα πουλήσουν. Προφανώς, θέλω να πιστεύω πως ήταν βιβλία που είχαν κι άλλα αντίτυπά τους και προφανώς ήταν ένας τρόπος για να ενισχύσουν τα ταμεία τους που είναι σίγουρα πιο γεμάτα από τα ταμεία των δημόσιων βιβλιοθηκών.
Παρόλα αυτά, εμείς, κοινοί θνητοί, επωφεληθήκαμε της ευκαιρίας να αποκτήσουμε βιβλία με ιδιόχειρες αφιερώσεις ίσως και σπουδαίων συγγραφέων που απευθύνονται σε ανθρώπους με σπουδαίους τίτλους ένα ζεστό Σάββατο του Οκτώβρη στον κήπο της Γενναδείου.

Το Μουσείο Μπενάκη και οι εκδόσεις του

Οι εκδόσεις του Μουσείου Μπενάκη είναι γεμάτες τέχνη.
Δεν γνώριζα ότι το μουσείο είναι παράλληλα και ένα τόσο σημαντικός εκδοτικός οίκος αφού έχει πραγματοποιήσει εκατοντάδες εκδόσεις με βιβλία τέχνης αλλά όχι μόνο.
Εξαιρετικής ποιότητας εκδόσεις και όχι μόνο εξαιτίας του περιεχομένου αλλά και εξαιτίας της τυπογραφικής εμφάνισης. Καλαίσθητοι τόμοι που έχουν σκοπό να μας διδάξουν την ελληνική τέχνη: γλυπτική, χαρακτική, ζωγραφική, φωτογραφία, θέατρο, κινηματογράφος, μουσική αλλά και πολλές μελέτες.
Ένας αναλυτικός κατάλογος των βιβλίων του μουσείο βρίσκεται εδώ.
Αλλά η παράθεση τίτλων δεν συγκρίνεται με τον επιτόπιο άγγιγμα, ξεφύλλισμα των βιβλίων.
Όλες οι εκδόσεις θα βρίσκονται στο κτίριο της οδού Πειραιώς, στο 2ο μπαζάρ βιβλίων σε πραγματικά πολύ καλές τιμές, καταρρίπτοντας το μύθο ότι το βιβλίο τέχνης είναι ακριβό.
Σήμερα είναι η τελευταία μέρα που τα βιβλία διατίθενται στις τιμές αυτές.
Τα βιβλία θα βρίσκονται εκεί μέχρι τις 18.00.
Η επίσκεψη αξίζει όχι μόνο για την αγορά αλλά και για τη γνωριμία με όλους αυτούς τους σπουδαίους καλλιτέχνες του τόπου που γεμίζουν τις σελίδες των εκατοντάδων εκδόσεων του μουσείου.
Παράλληλα, στο κτήριο της οδού Πειραιώς υπάρχει η έκθεση με τίτλο Νύφες, στην οποία εκτίθενται δεκάδες νυφικά του προηγούμενου αιώνα, σε ένα ταξίδι στο χρόνο και στην ιστορία της μόδας, μια φωτογραφική έκθεση αφιερωμένη στην Μελίνα Μερκούρη και η έκθεση αφιερωμένη στη ζωή και στο έργο του Γιάννη Τσαρούχη.

Τα ψώνια του Σαββάτου

Είχα έθιμο να επισκέπτομαι κάθε χρόνο το Φεβρουάριο το παζάρι βιβλίων που διοργάνωνε ο Σύλλογος Εκδοτών Βιβλίου Αθηνών στην πλατεία Κλαυθμώνος. Έφευγα πάντα με σακούλες γεμάτες βιβλία εξαιτίας του πλήθους των τίτλων και των καλών τιμών.
Έχω χρόνια να τηρήσω το έθιμό μου καθώς ήμουν εκτός Αθηνών.
Μάθαινα όμως για την επιτυχία των προηγούμενων ετών, μεγάλη προσέλευση κόσμου, υψηλές πωλήσεις. Μία φορά δεν αρκεί για ένα τόσο πετυχημένο παζάρι βιβλίων.
Έτσι, εχτές ξεκίνησε, για πρώτη φορά, το Φθινοπωρινό παζάρι σε μία από τις ομορφότερες πλατείες της πόλης, την πλατεία Κοτζιά.

Σήμερα, μαζί με τα ψώνια της εβδομάδας στη μεγαλύτερη και φθηνότερη αγορά της Αθήνας έκανα και το πρώτο πέρασμα από το παζάρι βιβλίου.
Συμμετέχουν 120 εκδότες (ίσως και περισσότεροι από την κάπως αποτυχημένη έκθεση βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως) μεταξύ αυτών η Εστία, ο Ίκαρος, ο Καστανιώτης, ο Λιβάνης, Το Ροδακιό, η Απόπειρα κι άλλοι πολλοί αγαπημένοι εκδοτικοί οίκοι.  Όλοι με βιβλία που ίσως δεν είχαν την αναμενόμενη ζήτηση βρίσκοντας την ευκαιρία να αδειάσουν τις αποθήκες τους. Μέσα στο πλήθος των τίτλων όλων των θεματικών κατηγοριών (πεζογραφία, ποίηση, παιδικά, ιστορικά, επιστημονικά κτλ.) πάντα βρίσκει κανείς βιβλία που θα ήθελε. Οι τιμές όλων των βιβλίων που έπιασα κυμαίνονται μεταξύ τριών με πέντε ευρώ. Φυσικά υπάρχουν και πιο φθηνά ή και πιο ακριβά.
Για άλλη μια φορά μου έκανε εντύπωση ο κόσμος που είχε συγκεντρωθεί όχι μόνο για να χαζέψει αλλά και για να αγοράσει.
Είμαι σίγουρη ότι κανείς δεν φεύγει χωρίς να πάρει ένα ή και πολλά περισσότερα βιβλία, γεγονός που επιβεβαιώνει η κίνηση στα ταμεία.
Έφυγα γεμάτη βιβλία με σκοπό να επιστρέψω.
Το παζάρι θα είναι εκεί γεμάτο φθηνά βιβλία έως τις 20 Νοεμβρίου.

Εκθέσεις Βιβλίου και οι τόποι τους

Κυριακή 9 Ιουνίου 2013 σήμερα (χθες), ολοκληρώνεται η 36η Γιορτή Βιβλίο στο Πεδίου του Άρεως. Έτρεξε και φέτος το πρόγραμμα «Με διάβασες; Χάρισέ με! Χαρίστε ένα βιβλίο, σώστε μια βιβλιοθήκη» που την προηγούμενη χρονιά γνώρισε ανταπόκριση συγκεντρώνοντας κοντά 18.000 βιβλία. Και αυτήν την χρονιά μάλλον επιτυχία θα είχε κρίνοντας από τις στοίβες και τις κούτες που μαζεύτηκαν στο πρώτο πρώτο περίπτερο αριστερά του αγάλματος του έφιππου βασιλιά. Οι Γιορτές και τα Φεστιβάλ του Βιβλίου έχουν κατά καιρούς περιφερθεί σε διάφορα σημεία της πόλης Αθήνας εκτός από το Πεδίο του Άρεως: στο Ζάππειο, την Διονυσίου Αεροπαγίτου, μια φορά στην προέκταση του ιστορικού περίπατου μεταξύ Θησείου και Γκάζι. Δεν έχουν ακόμα μετά από μια πλήρη 35ετία σταθερό τόπο για την συνάντησή τους. Το γεγονός ότι τριγυρίζουν από μέρος σε μέρος, ότι δεν έχουν βρει μια μόνιμη τοποθεσία της εκδήλωσής επικοινωνίας μεταξύ εκδοτών, βιβλιοπωλών και του κοινού που κατεβαίνει στον δημόσιο χώρο, ότι εκδηλώνονται με όρους νομαδικότητας στέκεται σαν εμπόδιο στην διαμόρφωση μιας καλής παράδοσης. Από όλα τα μέρη το πιο επιβλητικό ήταν ο πεζόδρομος της Διονυσίου Αεροπαγίτου, κάτω από την Ακρόπολη, το θέατρο του Ηρώδου του Αττικού, το αρχαίο θέατρο, το νέο Μουσείο της Ακρόπολης, μια μπουκιά απόσταση από την Πλάκα. Ταιριάζει να περιδιαβαίνεις ξεφυλλίζοντας βιβλία μέσα στην υποβλητική ατμόσφαιρα που αποπνέει η περιοχή. Ανεβάζει τους εκδότες και εκείνους που περιμένουν πίσω από τους πάγκους των βιβλίων, να περιμένουν κάτω από τον αττικό ουρανό με εικόνα την φωτισμένη Ακρόπολη. Ανεβάζει και τους περιδιαβάζοντες που λαμβάνουν σωρεία εικόνων και παραστάσεων. Αισθάνονται καλύτεροι, αντλούν ομορφιά και από την ομορφιά αυτοπεποίθηση. Η Γιορτή του Βιβλίου δίνει και επιπρόσθετο ενδιαφέρον στον δρόμο, μια νέα χρήση που ισορροπεί, όπως το κάνει το βιβλίο, μεταξύ πνευματικής και υλικής ανταλλαγής. Υπάρχει και μια μερίδα που προτιμά το Ζάππειο για την άπλα του, την ανοιχτοσύνη προς όλες τις διευθύνσεις, την θέα που το περιβάλλει από τόσες πλευρές, για την νότα μιας όψης της νεοκλασικής Αθήνας, για την δροσιά του περιβάλλοντος πράσινου. Συμμετείχαν περισσότεροι από 100 εκδότες-βιβλιοπώλες. Άλλοι, οι λιγότεροι αλλά γενναιότεροι με τους αριθμούς των πωλήσεων στο πλευρό τους απλωμένοι σε δυο τρία περίπτερα, άλλοι, αρκετοί προβληματισμένοι αλλά μέσα στον αγώνα να μην θέλουν να καταθέσουν τα όπλα, μοιράζονταν το περίπτερό τους με δυο ακόμα και τρεις φίλους συναδέλφους. Άλλοι κανονικά να καταλαμβάνουν τον χώρο που αναλογεί σε κάθε περίπτερο. Τώρα, τι να ειπωθεί για τους γερασμένους πλαστικούς τοίχους, για τους πάγκους με την απλή, που περιορίζεται μετά βίας στα απαραίτητα, σχεδιαστική λειτουργικότητα που προσφέρουν τις συνεχείς ατέλειωτες ώρες της παραμονής. Τι να σκεφτεί για την ποιότητα των υλικών κατασκευής, την αισθητική που δεν έχει άποψη και δεν χαρίζει ούτε ομορφιά ούτε προκαλεί περιέργεια ή ενδιαφέρον. Προσφορές, τύπου στα 3 το 1 δώρο, εκπτώσεις 30% έως και 50%, τιμές γκρεμισμένες, «θα το πάρετε τόσο, από τόσο». Εκεί που παλιά δεν γινόταν καμιά χειρονομία οικονομικής διευκόλυνσης ούτε καν για την χαρά του παζαριού, τώρα πάσα προσφορά δεκτή. Ή του ύψους ή του βάθους, οριζόντιες αντιμετωπίσεις. Ακραία πηδήματα που τους λείπει ο ενδιάμεσος χώρος συμπεριφοράς και προσέγγισης, η κριτική και ο αυθορμητισμός. Στην ερώτηση αν είχε κόσμο, η απάντηση ήταν διστακτική, αβέβαιη και πάντως οι αγορές απείχαν παρασάγγας από προηγούμενες χρονιές, ακόμα και από την περσινή. Η Γιορτή άρχισε να διαφημίζεται μετά την έναρξή της και είχε να συναγωνιστεί το παζάρι μετά συναυλιών στο Πάρκο του Μεγάρου Μουσικής, όπου διατίθεντο οι γνωστές εκδόσεις με 1-2 -3 ευρώ. Εκεί, προσήλθαν 80.000 επισκέπτες, πολλοί από τους οποίους νόμιζαν ότι βρίσκονταν στην επίσημη Γιορτή του βιβλίου. Καλύφθηκαν με την εκδήλωση στο Πάρκο και επέστρεψαν σπίτια τους με σακούλες βιβλία. Πήρα και εγώ τα κατιτίς μου, λίγα πράγματα αλήθεια, τρία μικρά που έχω ήδη ξεκοκαλίσει με ευχαρίστηση, ατένισα από μακριά πολλά, πλησίασα τους πάγκους, άπλωσα ένα χέρι να διαβάσω το οπισθόφυλλο, είδα εξώφυλλα παλιά και πιο καινούρια, γέμισα εικόνες. Προσπαθώ να είμαι αυστηρά αξιολογική, δύσκολο να μην δημιουργηθούν απωθημένα. Καλή εβδομάδα!

Βιβλιοπάζαρο

"Παζάρι-Εκποίηση βιβλίου, Πλατεία Κοτζιά 25/1-13/2/2013" είναι τυπωμένο πάνω στην σακούλα που βάζουν οι επισκέπτες την βιβλιολεία τους βγαίνοντας από την λευκή σήραγγα που τέμνει ασύμμετρα, κάπως αδέξια, την πλατεία. «Βιβλία σε προσφορά» θα προτιμούσα να ονομάτιζαν την βιβλιαγορά. Την σακούλα και την σταθερή πρωτοβουλία του παζαριού υπογράφουν ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βιβλίου (Σ.ΕΚ.Β.) και το Επαγγελματικό Σωματείο Εκδοτών (Ε.Σ.Ε.Β.Ε.). Και αν ξεκινώ από την φαινομενικά αδιάφορη πλαστική τσάντα είναι γιατί οι σακούλες βιβλιοπωλείων και παρόμοιων εκθέσεων εκδηλώσεων αποτελούν το νέο μου αντικείμενο συλλεκτικής αξίας. Με άλλα λόγια άρχισα να τις μαζεύω γιατί είναι μέσο κατατεθέν, αποτυπώνουν πληροφορίες τόπου, στοιχείων αλλά ίσως και μια ορισμένη αισθητική. Νόμιζα, λάθος βέβαια, ότι καταλαμβάνουν λίγο χώρο και δεν θα επιβάρυναν το οικιακό σκηνικό. Άσε που σε λίγο, όταν περάσουν τις 50, θα χρήζουν και πιο συστηματικής ταξινόμησης και θα προκύψουν θέματα φύλαξης. Βιβλιολεία γιατί ήταν κάτι σαν πόλεμος. Ένα συνεχές βουητό, κουβέντες, φωνές «είδες τούτο, είδες εκείνο, το ήθελα, ααα το ξέρω, αυτό θα άρεσε στον έτσι ή στην αλλιώς, θα του το πάρω». Κόσμος να σπρώχνεται να μπει και να βγει. Είχε και κομμάτια ανάσας, λιγότερο πυκνά. Πού να τολμήσει κανείς να χρησιμοποιήσει την λέξη συνωστισμός. Έχει αποκτήσει τέτοια φόρτιση που θα της πάρει τουλάχιστον δέκα χρόνια να την αποτινάξει. Τέλος πάντων, Σάββατο μεσημεράκι μέσα στο σώμα του τούνελ είχε πολύ κόσμο σκυμμένο στους πάγκους να βλέπει πάνω από τον ώμο του μπροστινού, ανάμεσα στα απλωμένα χέρια, να προσπαθεί να ψηλαφίσει, να πιάσει το βιβλίο που κέρδισε την προσοχή του, να το ξεφυλλίσει, να το γυρίσει ανάποδα εκεί που αναγράφεται η τιμή ευκαιρίας, για να αποφασίσει αν εντέλει θα το αποσπάσει από τις ντάνες για πάντα. Αν θα το πάρει σπίτι του, αν θα ο εντάξει με κάποιον τρόπο στα οικεία του πράγματα. Πρόσωπα όλων των ηλικιών, ανοικτά και πιο κλειστά. Παιδιά σε καρότσια και πιασμένα από χέρια, πιο μεγάλα να τεντώνονται στις μύτες των μικρών ποδιών τους ίσα να φτάνει η μύτη στο όριο του επίπεδου ορίζοντα με τα παιδικά. Τα μάτια τεντωμένα.

Πάγκοι ξέχειλοι, κρυφά ράφια κάτω από τους πάγκους, καλάθια και αγκαλιές βιβλίων, καρότσια τροφοδοσίας να πηγαινοέρχονται από τους παράπλευρους χώρους αποθήκευσης. Όλων των ειδών έντυπα, και περιοδικά, ακόμα και των αρχών του 0ού αιώνα, για γούστα και ενδιαφέροντα διαφορετικά μεταξύ τους, ένα γύρο ανά εκδοτικό οίκο, χωρίς ιδιαίτερη λογική και την τάξη των βιβλιοπωλείων. Εκδότες που χρόνια τώρα συμμετέχουν και εκδότες που για πρώτη φορά εμφάνισαν τα βιβλία τους σε πάγκους μαζικής θέασης και κατανάλωσης. Γνωστοί οίκοι αλλά και πολλοί μικροί με μικρότερη διάχυση και πρόσβαση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Λευκώματα, μελέτες και δοκίμια, ιστορία λαογραφία, πολιτική, ελληνική και ξένη λογοτεχνία, κλασική και σύγχρονη, βιβλία γνώσης, παιδικά, άτλαντες, μαγειρικές, θρησκευτικά, μεταφυσικά, τέχνες. Βιβλία που παρουσιάζουν αντίθετες θέσεις, ιδέες και στάσεις ζωής, ειρωνικά να στέκονται δίπλα δίπλα, να παρελαύνουν οι ψαχτικές ματιές στα εξώφυλλά τους πάνω, από το ένα κολλητά στο άλλο.

Φορτώθηκα περισσότερα βιβλία από όσα είχα συμφωνήσει με τον εαυτό μου. Για μια ακόμα φορά, εντελώς προβλέψιμα, υπέκυψα (για αυτό άλλωστε πήγα κοντά στο τέλος για να μην μου δώσω την ευκαιρία πολλαπλών επισκέψεων). Όλο και κάτι υπάρχει για τα διάφορα ενδιαφέροντα, τα βιβλιοθηκονομικά, την φιλαναγνωσία, την τυπογραφία (μέσα στις σελίδες ενός παιδικού κυριαρχεί ως εφεύρεση της Αναγέννησης η τυπογραφία, τα μολύβια από γραφίτη, τα κινητά στοιχεία του Γουτεμβέργιου), τον 19ο αιώνα και την ιστορία του, λογοτεχνία, κλπ. Πολλά υπάρχουν για να καλύψουν ενδιαφέροντα φίλων. Προσέθεσα και ορισμένα βιβλιοδώρα. Δέχθηκα και ένα, ευγενικό δώρο γνωριμιάς, από τον ΑΚΑΜΑ. Πρώτη φορά έγινε στην πλατεία Κοτζιά το παζάρι. Όπως είναι γνωστό έως τώρα τόπος του ήταν η πλατεία Κλαυθμώνος, στην βάση του μνημείου της Συμφιλίωσης. Μοιάζει να μην βρήκε την γενική αποδοχή η νέα τοποθεσία. Επισκέπτες και διοργανωτές εξέφρασαν την γνώμη τους, ότι προτιμούν την προηγούμενη και όχι από συνήθεια και ξεβόλεμα αλλά για συγκεκριμένους λόγους, ευκολίας πρόσβασης, ασφάλειας, κ.ά. Αν κάτι δουλεύει καλά και αποδοτικά, έχει βρεθεί «η σωστή συνταγή» (που για τόσα άλλα θέματα μας προβληματίζει) την ακολουθούμε και την βελτιώνουμε, δεν επεμβαίνουμε καταλυτικά και την ταλαιπωρούμε. Αν πάλι το ζήτημα είναι η αναβάθμιση της περιοχής του Δημαρχείου, δεν χρειάζεται να ξεριζωθεί το βιβλιοπαζάρι που έχει διανύσει τόσο δρόμο με προσπάθεια, ας σκεφτούμε πιο δημιουργικά.

Βιβλιοενημερωτικά

Λίγες κουβέντες για την Έκθεση Βιβλίου στο Ζάππειο τις χρωστάω γιατί τις έχω τάξει. Τρεις φορές την επισκέφτηκα, μια Κυριακή πρωί, ένα απόγευμα και ένα βροχερό βράδυ. Και τις τρεις είχε κόσμο, όχι του σκοτωμού να μην βλέπεις πού πατάς και πού βρίσκεσαι, είχε τόσο κόσμο που την έκαναν κοινωνικά ευχάριστη και την περιδιάβασή της άνετη. Και βέβαια, και τις τρεις υπέκυψα σε αγορές, άλλες τις είχα στο νου μου άλλες από πεθυμιά που γεννήθηκε επιτόπου. Δεν ήταν όλα βιβλιοβιβλία όπως της προηγούμενης ανάρτησης (εκεί, το ψάρεψα). Ανάμεσα στην ψαριά και οι εκδοτικοί κατάλογοι, υλικό επίσης προσφορότατο για ξεμυάλισμα. Λάφυρα που έφερα στην φωλιά μου, ξεφύλλισα αργά το βράδυ, γύρισα μπρος πίσω, διάβασα διάσπαρτες αράδες σαν προθέρμανση, έφτιαξα υποθετική σειρά ανάγνωσης γιατί είναι σίγουρο ότι δεν θα την κρατήσω. Διαδικασία που επιταχύνει την υπάρχουσα ανάγνωση, με το σκεπτικό ότι θα ακολουθήσει μια νέα με υψηλές προσδοκίες για το ταξίδι μέσα στις σελίδες. Ταξίδι που δεν προδίδει τον αναγνώστη ακόμα και αν δεν συμφωνεί και αν δυσκολεύεται και συχνοσκοντάφτει. Δεν πληγώνει όπως το κάνουν αναμεταξύ τους οι άνθρωποι. Γνωστοί εκδοτικοί οίκοι δεν εμφανίστηκαν, άλλοι παρέμειναν σταθεροί παρά την κατάσταση, άλλοι διάλεξαν να δώσουν το αγωνιστικό τους παρόν. Οι άνθρωποι πίσω από τους πάγκους δυναμικά φιλικοί, το ίδιο και οι τιμές. Χαμήλωναν ευκολότερα από προηγούμενες φορές που ήταν σταθερές και αμετακίνητες. Κέρδος για τον αναγνώστη καταναλωτή που πια, όμως τι ειρωνεία, και να θέλει (που πάντα θέλει) δεν έχει! Ο κόσμος μπορεί να μην φορτωνόταν τυπωμένους όγκους, πάντως όλο και ένα χιλιοκοσκινισμένο κατιτί επέτρεπε στον εαυτό του και στα παιδιά του.

Στις 19 Σεπτεμβρίου 2012 έγιναν τα εγκαίνια της έκθεσης «Η τέχνη της βιβλιοδεσίας από το Βυζάντιο στη σύγχρονη εικαστική δημιουργία», στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. Πολλοί είναι οι συντελεστές της προσπάθειας μαζί με το ΒΧΜ, το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και η Ελληνική Εταιρεία Βιβλιοδεσίας και με την υποστήριξη (ευγενική και καθοριστική) του Ιδρύματος Ωνάση, του Κέντρου Συντήρησης του Βιβλίου, των ευρωπαϊκών προγραμμάτων «Πολιτισμός» και «Στουδίτης», χορηγών επικοινωνίας και άλλων. Βιβλιοδεσία, τέχνη και τεχνική δύσκολη. Απαιτεί ακρίβεια στα μετρήματα και τα κοψίματα που δεν επιδέχονται πολλά περιθώρια διορθώσεων σε παραδρομές και περιπτώσεις λάθους. Συνομιλεί με το περιεχόμενο, το στολίζει και το αναδεικνύει, το ντύνει με μοναδικές φορεσιές-πανοπλίες εναντίον του πανδαμάτορα. Τέχνη των χεριών, έκφραση μοναδικότητας. Η βραδιά ήταν γλυκιά, το φεγγάρι καινούργιο, ο κόσμος καλοδιάθετος μαζεμένος ένα γύρω από το ζευγάρι των κυπαρισσιών που μάλλον θα είχαν συναντηθεί στα νιάτα τους με την δούκισσα της Πλακεντίας. Η βουή της λεωφόρου Β. Σοφίας δεν έφτανε στον κήπο του ΒΧΜ, κάπως απόκοσμο σε έναν άλλο χρόνο κουρδισμένο. Μετά τα καθιερωμένα εναρκτήρια, ενημερωτικά και ευχαριστήρια λόγια, οι προσκεκλημένοι επισκέπτες ανέβηκαν τα σκαλιά του κεντρικού κτηρίου. Η θέα της νύχτας από εκεί είχε αλλιώτικη όψη. Τα εκθέματα χρονολογούνται από τον 11ο αιώνα έως και τον 19ο. Οι τόποι καταγωγής τους ποικίλλουν: από τα Βαλκάνια, την Μικρά Ασία, την Ανατολική Μεσόγειο και την Δύση. Το θρησκευτικό βιβλίο, οι βυζαντινοί και μεταβυζαντινοί κώδικες, στο επίκεντρο ως αντικείμενο που δένει, προφυλάσσει, διατηρεί το περιεχόμενο μα συγχρόνως μιλάει για το πνεύμα της εποχής του. Δείγματα βιβλιοδετικής τεχνικής από σταθμούς στην πορεία της βιβλιοδεσίας. Λαμπερά χρυσοδεμένα, ασημοδεμένα μαζί με τα σκοτεινά μοναστηριακά δεσίματα με τα σοβαρά κλείστρα που τα κουμπώνουν. Σύγχρονες εικαστικές βιβλιοδετικές προτάσεις Ελλήνων και ξένων εργαστηρίων. Εμπνεύσεις από όλα τα σημεία της γης, κοντινά και μακρινά. Τα υλικά στο απόγειό τους στην υπηρεσία του ωραίου αποτελέσματος και της προστασίας εναντίον των φθορών του χρόνου και της χρήσης. Επιτοίχια κείμενα και οπτικοακουστικό υλικό υποστηρίζουν την έκθεση που χαρακτηρίζεται από καλαισθησία, διακριτική και ξεκάθαρη παρουσίαση των τεκμηρίων. Έχετε όλο τον χρόνο για να την επισκεφθείτε. Θα είναι ανοικτή έως τις 13 Ιανουαρίου 2013.

Γιορτή Βιβλίου στο Ζάππειο

Κύκλο έκανε πάλι ο καιρός και έφτασε η έκθεση Βιβλίου στο Ζάππειο. Γιορτή Βιβλίου τιτλοφορείται, είναι η 34η στην σειρά και θα διαρκέσει από τις 13 έως τις 29 Μαΐου 2011. Την έχω επισκεφθεί δυο φορές και το βλέπω για δυο ακόμα. Βοηθάει και ο καιρός, η θέα της Ακρόπολης και η ανοιχτοσύνη του ουρανού τα πρωινά, με φεγγάρι τα βράδια.
Δεν είναι αχανής και δαιδαλώδης. Τα περίπτερα δεν είναι τοποθετημένα στην κατηφόρα αλλά σε σημείο επίπεδο και δεν μου έκαναν παράγκες, φτηνοκατασκευές. Αντίθετα, μου φάνηκε ότι η βόλτα του επισκέπτη ήταν πιο αυτονόητη, χωρισμένη σε τρεις βατές βασικές συστάδες. Οι συμμετοχή των εκδοτικών οίκων, είναι αλήθεια, μοιάζει να είναι μικρότερη, 120 περίπτερα νομίζω. Η σήμανση πολύ βοηθητική, δεν χρειαζόταν να φτάσεις μπροστά για να δεις τον εκδοτικό οίκο καθώς διακρίνονταν από μακριά, σαν αφτιά από τα πλάγια. Δεν θα μπορούσε να πει κανείς, από όσο είδα, ότι υπήρχε συνωστισμός, ότι ο κόσμος σπρωχνόταν μπροστά στους πάγκους ούτε πάλι ότι επικρατούσε ερημιά και εγκατάλειψη. Η ροή ήταν σταθερή και προς το πυκνή χωρίς να φτάνει την πανηγυριώτικη κοσμοσυροή. Το γεγονός έκανε το θέμα επικοινωνιακό. Οι άνθρωποι των εκδόσεων δεν είχαν το ύφος του παρατημένου και απελπισμένου, ήταν απασχολημένοι και πρόθυμοι να απαντήσουν σε ζητούμενα. Μετά από πολλά χρόνια, οι κατάλογοι των εκδόσεων δεν ήταν κρυμμένοι να πρέπει να τους ζητήσεις και να τους λάβεις με μια γκριμάτσα απροθυμίας. Οι κατάλογοι ήταν σε σημεία ευκρινή, προσφέρονταν με προτροπή και πάνω από όλα οι περισσότεροι ήταν φρέσκοι, πρόσφατα ενημερωμένοι, απαλλαγμένοι από την υπερβολή του όγκου και γενικών εντυπωσιασμών.
Ο κατάλογος της 34ης Γιορτής Βιβλίου μικρός το δέμας (στο σώμα), λιτός και μινιμαλιστικός αλλά αισθητικά καλόγουστος και παιχνιδιάρης. Σε χρώματα άσπρο, μαύρο, κόκκινο, η αφίσα και το εξώφυλλο σχηματίζουν ένα πρόσωπο. Κυριαρχούν δυο μάτια σε άσπρο βάθος, μύτη η κόκκινη ράχη του ίδιου του καταλόγου, μια τούφα μαλλιά οι σελίδες του και στόμα τα πληροφοριακά λογάκια σε ημικύκλιο. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει τα ονόματα των οίκων που συμμετέχουν στην Γιορτή, τα είδη που εκδίδουν, και τα στοιχεία επικοινωνίας και σε ποιο περίπτερο της Έκθεσης βρίσκονται.. Από την σελίδα 22 ξεκινούν οι διαφημίσεις των χορηγών, μαζεμένες όλες μαζί στο δεύτερο μέρος από τις συνολικά τις 48 σελίδες του καταλόγου. Διαφημίσεις εκδοτικών οίκων, μιας βιβλιοθήκης, ενός βιβλιοπωλείου και ενός διαδικτυακού τόπου, εφημερίδων και περιοδικών, ραδιοφωνικών σταθμών, τυπογραφικών επιχειρήσεων και του ΣΕΒΑ (Σύλλογος Εκδοτών Βιβλίου Αθηνών) και του ιστότοπού του (www.seva.gr). Από τις διαφημίσεις κρατώ την Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Αθηνών στον σταθμό Λαρίσης χωρίς, όμως, ωράριο λειτουργίας, τηλέφωνα ή άλλη ένδειξη επικοινωνίας. Σημειώνω την παρουσία του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Έργων του Λόγου (http://aspida.osdel.gr) με «Προστατεύουμε τους Δημιουργούς». Και βέβαια, ενθουσιάζομαι με το πρόγραμμα, κίνηση «Με διάβασες; Χάρισέ με!», «Δωρίστε ένα βιβλίο, σώστε μια βιβλιοθήκη», «Φέρε μαζί σου στην έκθεση ένα βιβλίο» το οποίο μπορεί να παραδοθεί στο περίπτερο της Γραμματείας. Επίκεντρο της εκστρατείας οι βιβλιοθήκες της Λέρου και των Λειψών. Ήδη έχουν προσφέρει στήριξη η Βιβλιοθήκη του Λυκείου των Ελληνίδων και μεγάλο έμπρακτο ενδιαφέρον έχει εκδηλώσει το Αρσάκειο Σχολείο.
Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων δεν περιλαμβάνεται στον κατάλογο, αποτελεί ανεξάρτητο πολύπτυχο, έχω μια εξήγηση, ότι δεν συντονίστηκε και σταθεροποιήθηκε εγκαίρως ώστε να συμπεριληφθεί, ίσως πάλι να θεωρήθηκε ότι τα ανεξάρτητα φυλλάδια διακινούνται πιο άνετα. Κάθε μέρα έχει από κάτι τι, πυκνώνουν οι εκδηλώσεις τα Σαββατοκύριακα. Είχε ενδιαφέρον και τον κόσμο του, ειδικά τα παιδικά.
Η φετινή εξόρμηση βρήκε ως αντικείμενο την χαρτογραφία, (όπως άλλη φορά την φωτογραφία). Σκόνταψα στις θεσσαλονικιές εκδόσεις Ζήτη (www.ziti.gr), πόσο κρίμα είναι εκδόσεις από άλλα μέρη της Ελλάδας να μην είναι τόσο φανερές, τόσο προσβάσιμες και γνωστές! Η σειρά «Ταξίδια με χάρτες σε τόπους και ουτοπίες» που ξεκίνησε το 2007 έχει τρεις τίτλους για ταξίδια, ιστορίες με χάρτες, το γεωγραφικό μήκος. Δεν τους αντιστάθηκα.
Ας κλείσω με το παράθεμα που προτάσσεται στο πρώτο της σειράς. Είχε πει ο Oskar Wilde το 1895: «Ένας χάρτης που δεν περιλαμβάνει την Ουτοπία, δεν αξίζει ούτε μια ματιά, αφού αφήνει έξω τη χώρα εκείνη στην οποία η Ανθρωπότητα πάντα καταφεύγει.»

Βιβλιοβολτίτσες δυο

Κρύο του αφορήτου μας χτυπάει κατακούτελα. Επιβάτες του μετρό αποβιβαζόμαστε στην στάση Πανεπιστήμιο και αναδυόμαστε με την κυλιόμενη σκάλα στην πλατεία Κοραή. Ευθεία μπροστά έχει στηθεί το παζάρι του βιβλίου μέσα στα σωθικά του γνωστού άσπρου σκουληκιού. Βήματα κοφτά και βιαστικά, κεφάλι χαμηλωμένο να μην εισπνέεται ο κυρ-Βοριάς, με κατεύθυνση το ανοιχτό στόμα του στριφογυριστού περιπτέρου σκουληκιού. Το κρύο κόβει, η ανάσα συναντιέται με την μυρωδιά του τυπωμένου χαρτιού, και εκείνην της υγρασμένης σκόνης πάνω στο χαρτί. Τα μάτια αντικρίζουν σώματα. Σώματα γερτά που αργοκινούνται σαν υπνωτισμένα κατά μήκος των πάγκων δεξιά, αριστερά και στην μέση, πάγκους κατάφορτους με σώματα βιβλίων. Ήρθε η στιγμή που πρέπει να γίνει μια εκτίμηση. Αξίζει να ενωθεί κανείς με τα γερτά σώματα ή είναι πολλά, πυκνά και κρύβουν τα κορμιά των βιβλίων. Πάντως αξίζει μια δοκιμή. Χμ! εντάξει, το κρύο μάλλον συγκρατεί τους ανθρώπους του Σαββατοκύριακου. Στο παζάρι υπάρχει ροή. Άλλοι κρατάνε καλάθι του σούπερ μάρκετ μπλε και ρίχνουν ρίχνουν, άλλοι είπαν ότι δεν θα το χρειάζονταν, έτσι μπήκαν, μόνο για μια ματιά, αλλά όλο και κάτι εντοπίζουν, το τραβάνε από την ντάνα, το ξεφυλλίζουν, το γυρίζουν ανάποδα να δουν την τιμή (τιμές από 1 € είναι αλήθεια) και το αφήνουν πάλι εκεί ή λίγο παρακάτω. Ή το κρατάνε στα χέρια. Με σιγουριά, σφιχτά.
Απ’ όλα αραδιαστά, παιδικά, λογοτεχνία, λευκώματα, σειρές διάφορες, μελέτες, εγκυκλοπαίδειες, λευκώματα, περασμένων δεκαετιών, από το 1960 και πάει λέγοντας. Τίτλοι που έχω ξαναδεί εκεί, βιβλία που απέκτησα προηγούμενες χρονιές και, τι ευχάριστη έκπληξη, και άλλα που δεν υπήρχαν και πολύ κινούν το ενδιαφέρον. Μα τι καταδίκη είναι αυτή, πώς και ξέφυγε αυτό, και εκείνο και το παρακάτω. Η επιλογή δεν έχει ειρμό, διάφορα φαινομενικά ασύνδετα μεταξύ τους. Δεν έχω καλάθι, περιμένω στα ταμεία αγκαλιάζοντας καμιά δεκαριά, εεε ευκαιρία είναι, το ακριβότερο, παχουλό, κοστίζει 7 €. Εγκατέλειψα και δύο που σίγουρα αύριο θα το μετανιώσω και θα τα σκέφτομαι. Φεύγω με σακούλα ξέχειλη, βαριούτσικη.

4η Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου στο Μαρούσι, εκεί το κρύο πιο απερίγραπτο, μέσα όμως ζέστη, παιδικά αναψοκοκκινισμένα μάγουλα, παλτά να σέρνονται στα πατώματα, μονά γάντια να ποδοπατιούνται. Κόσμος πολύς, φωνές ζωντανές και από τα μεγάφωνα, ο Ευγένιος Τριβιζάς κάπου μιλάει. Περισσότερο χρώμα στα περίπτερα, χαμηλά έπιπλα, γωνιές με μολύβια, χαρτιά κα ζωγραφικές, μπαλόνια, καραμέλες. Η γενική αίσθηση ότι έχει λιγότερους εκδοτικούς οίκους, περισσότερο χώρο αφιερωμένο στις εκδηλώσεις και στα διαδραστικά..
Παιδικά βιβλιοβιβλία κατηγορία παραμελημένη λιγουλάκι τελευταία. Ευκαιρία να το σώσουμε. Σημείωση, τα αλφαβητάρια δεν περιλαμβάνονται στα βιβλιοβιβλία κανονικά αλλά μερικά είναι τόσο καλλιτεχνικά και τα κείμενά τους τόσο ευφάνταστα και ζωηρά που σίγουρα θα άξιζε να περιληφθούν. Περιορίζομαι να παρατάξω τους τίτλους που ανακάλυψα, ενημερωτικά. Δυο της Μαρία Ρουσάκη με εικονογράφηση του Γιώργου Σγουρού στην σειρά «Πριγκίπισσα Μανταλένα» των εκδόσεων Παπαδόπουλος, Το μαγικό βιβλίο και Η σχολική εφημερίδα. Ακόμα, της Μαρίας Αγγελίδου, Το τετράδιο με τους ορισμούς, στην σειρά «Αναγνωστικές πτήσεις» των ίδιων εκδόσεων. Τέλος, της Αργυρώς Πιπίνη, και εικόνες της Ελίζας Βαβούρη, Ο Ευγένιος και ο ιερός πάπυρος, εκδόσεις Μεταίχμιο. Ο Ευγένιος είναι ένας Πλακιώτης γάτος, διηγείται την ιστορία του και λύνει το μυστήριο του αιγυπτιακού πάπυρου για παιδιά από οκτώ χρονών και πάνω.

Καλή εβδομάδα!

Για ένα βιβλιοπαζάρι και μια βιβλιοέκθεση

Το γνωστό πια παζάρι. Στην πλατεία Κλαυθμώνος στο κέντρο της Αθήνας, εκεί που άλλοτε πήγαιναν και κλαυθμήριζαν, έκλαιγαν την μοίρα τους και το ριζικό τους, οι υπάλληλοι του δημοσίου όταν άλλαζαν τα πράγματα και έχαναν την θέση τους έναν καιρό πριν να γίνονται μόνιμοι, εκεί που σήμερα δεσπόζει ένα επιβλητικό γλυπτό για την εθνική συμφιλίωση, στήνονται διάφορα πράγματα μεταξύ των οποίων και το παζάρι βιβλίων. Ένα μακρύ άσπρο και φουσκωτό σαν σκουλήκι απλώνεται στην πλατεία και κρύβει ντάνες βιβλίων, πολυκαιρισμένων κυρίως και λίγων μη. Οι τίτλοι και τα θέματα τα πιάνουν όλα, από παιδικά, λογοτεχνικά, μαγειρικές, κηπουρικές και μαστορέματα έως φιλοσοφία. Κοινός παρονομαστής ο περασμένος χρόνος, οι μεταφράσεις. Τιμές πραγματικά χαμηλές, το 1 € παίζει πολύ, αλλά η διάβαση στα εντόσθια του βιβλιοθερμοκήπιου απαγορευτική αν όχι αδύνατη χωρίς ανεξέλεγκτη σωματική επαφή, με άλλα λόγια στριμωξίδι που περιλαμβάνει ένταση, ανταγωνισμό και έλλειψη χιούμορ. Η ουρά των ανθρώπων που αγκαλιάζουν πολλά βιβλία προς στα ταμεία μακριά, άλλο να σας το λέω άλλο να το βλέπετε.
Φέρνω στο μυαλό μου την περσινή μέρα επίσκεψής μου στο παζάρι και καταλήγω ότι είχε στεφθεί με επιτυχία. Οι αγορές είχαν επικεντρωθεί στο θέμα της φωτογραφίας, της ιστορίας, της εξέλιξής της και της σημασίας της για τον έντυπο κόσμο. Υπήρξαν λάφυρα, διαβάσματα, ιδέες. Φέτος δεν τα κατάφερα και τόσο καλά σε καμιά από τις δυο προσπάθειες πρόσβασης. Την μια φορά διέσχισα ρίχνοντας ματιές στα πεταχτά, υπό πίεση, την άλλη ο κόσμος αποτελούσε τόσο σφιχτό σύνολο που έμοιαζε αδιαπέραστο. Χάρηκα όμως, για όσους το μπόρεσαν και ευχαριστήθηκαν και βρήκαν βιβλιαράκια να αγοράσουν. Χάρηκα που γινόταν πόλεμος για την κατοχή σωμάτων ανάγνωσης. Χάρηκα που σώζονται από την πολτοποίηση και την αδράνεια τυπωμένες σελίδες και για την διέξοδο, ακόμα και ισχνή, των εκδοτών. Μάλλον θα ξαναπαλέψω τώρα που το ξανασκέφτομαι.

Η έκθεση καινούργια. Θέμα της «Καλλιτέχνες και λογοτέχνες στα αναγνωστικά, 1860-1960» (στο Πολιτιστικό Κέντρο του ΜΙΕΤ/Μέγαρο Εϋνάρδου , Αγίου Κωνσταντίνου 20, 13 Ιανουαρίου έως 14 Μαρτίου 2010). Μια έκθεση που μιλάει για αναγνωστικά, τα βιβλία που διδάσκουν την ανάγνωση και την γραφή που ξεκλειδώνουν τους
ήχους και τις μυστικές συνεκφορές των συμβόλων. Τα βιβλία που μαθαίνουν στα παιδιά την άλφα βήτα, από εκεί και το εναλλακτικό τους όνομα «αλφαβητάρια». Μνήμες, πρώτες εντυπώσεις για όλους λοιπόν. Και ζητήματα που ακόμα θέτουν ερωτήματα που έλαβαν και συνεχίζουν να λαμβάνουν απαντήσεις πάνω στο εκπαιδευτικό σύστημα, τους στόχους και τα μέσα που χρησιμοποιεί για να τους πετύχει, τα λόγια, τα κείμενα, τα σχέδια, τις ζωγραφιές και τις εικόνες. Στην έκθεση παρουσιάζονται δημιουργοί των τεχνών του λόγου και των εικαστικών. Είναι εντυπωσιακό να μαθαίνει ή να ξαναθυμάται πόσοι αναγνωρισμένοι δημιουργοί «έβαλαν το χεράκι τους» στην περιοχή αυτή και να βλέπει και με άλλο μάτι το έργο τους. Να κάνει συγκρίσεις και απολογισμούς, ποιοι έκαναν, κάνουν την δουλειά αυτή καλύτερα.
Η έκθεση δομείται σε επτά ενότητες, με βάση διακριτές χρονολογικές περιόδους. Μέσα σε κάθε ενότητα δίνονται οι άνθρωποι των αναγνωστικών, το στίγμα της εποχής και ενδεικτικά δείγματα της δουλειάς τους. Φωτογραφία των δημιουργών, σύντομα βιογραφικά με έμφαση στην συμβολή τους για τα αναγνωστικά, αποσπάσματα από τον τότε Τύπο, από σχετικά βιβλία, εκθέσεις και υπομνήματα, κρίσεις και σχόλια διαφόρων αποχρώσεων. Ενότητες αποτελούν τα αναγνωστικά του βουνού και της υπερορίας,1944-1963, η Μεταρρύθμιση του 1964 και το Ανθολόγιο του 1975. Να και μερικά ονόματα για να μετρηθούμε μαζί τους, ποιους ξέρουμε και ποιους όχι: Ι. Πλατύς, Γ. Δροσίνης, Γαλάτεια Καζαντζάκη, Ζ. Παπαντωνίου, Α. Καρκαβίτσας, Κ. Μαλέας, Ι. Πολέμης, Π. Ρούμπος, Φ. Δημητριάδης, Γ. Ξενόπουλος, Φ. Κόντογλου, Π. Νιρβάνας, Ελένη Ουράνη (Άλκης Θρύλος), Α. Βώττης, Γ. Κεφλληνός, Γ. Στερης, Σ. Μυριβήλης, Π. Βυζάντιος, Β. Γερμενής, Μυρτιώτισσα (Θεώνη Δρακοπούλου), Σ. Βασιλείου, Τάσσος, Κ. Γραμματόπουλος, Λ.ουίζα Μοντεσάντου, Α. Αστεριάδης. Τώρα δεν κρατιέμαι να το πω να μην το πω, απλά μετράω την γυναικεία παρουσία και το αφήνω ασχολίαστο.
Ο κατάλογος της έκθεση ένα βιβλιοβιβλίο με τα όλα του. Ένα βιβλίο λεύκωμα που και διαβάζεται και ξεφυλλίζεται . Πιο πλούσια και παραστατική εικονογράφηση δεν γινόταν. Όλη η έκθεση κλείνεται στις σελίδες του με αποτέλεσμα να χάνεται η αίσθηση του εφήμερου της έκθεσης και να κερδίζει και η σχετική βιβλιογραφία ένα χρήσιμο εργαλείο.
Και καθώς τα γεγονότα δεν είναι ξεκομμένα και όλα γίνονται σε ένα πλαίσιο, κάτω από ορισμένες συνθήκες στον χρονολογικό πίνακα που παρακολουθεί πρόσωπα και πράγματα δίνονται παράλληλα τα ιστορικά και τα εκπαιδευτικά.
Μια συμβολή στην ιστορία του εκπαιδευτικού βιβλίου που πάει λίγο βαθύτερα, που δεν εφησυχάζει και δεν επιτρέπει στα εκπαιδευτικά να ησυχάζουν.

Κυριακάτικη βόλτα

Πάνω που είχα συνηθίσει να περπατώ στην πιο όμορφη περιοχή, στο πεζόδρομο κάτω από την Ακρόπολη, στη διαφορετική Αθήνα και να έχω δίπλα μου όλους τους εκδοτικούς οίκους χαζεύοντας του νέους και τους παλιούς τίτλους, πρέπει τώρα να ξεχάσω. Να μην περιμένω να έρθει Σεπτέμβρης και Μάιος για να ξαναζήσω αυτή τη βόλτα τη γεμάτη λέξεις, σκέψεις και ιστορία. Μάλλον οι εκθέσεις βιβλίου στη Διονυσίου Αεροπαγίτου είναι παρελθόν. Τώρα εκεί έχει τη θέση του το μουσείο, σαν να μην ταιριάζει η βόλτα αυτή με τα βιβλία. Πού ξέρεις μπορεί κάποτε να επιστρέψει στο Πεδίον του Άρεως, όπως τότε παλιά...
Κι έτσι ξεκίνησα να κάνω τη βόλτα του Σεπτεμβρίου προς άλλη κατεύθυνση, να αναζητήσω την έκθεση στο Ζάππειο.
Ευτυχώς την Κυριακή έκανε διάλειμμα η βροχή, μας δάνεισε τον ήλιο για να μας κάνει παρέα καθώς θα ξεφυλλίζουμε σελίδες. Τα περίπτερα από μακριά μου φανηκαν μολύβια, άραγε αυτό το σκοπό να έχουν ή άρχισα τη φαντασία μου να μην μπορώ να ελέγχω; Τα ένιωσα λιγάκι στριμωγμένα ή μαζεμένα το ένα δίπλα στο άλλο έτσι για να κάνουν παρέα.
Περπατώντας ανάμεσα στα μολύβια-περίπτερα είχα στο μυαλό μου το βιβλίο του Αργύρη Χίονη "Οριζόντιο ύψος" σαν να είχα συνεννοηθεί με την Άστρια, σαν να πέρασε από δίπλα και να την κατάλαβα, μόνο που εγώ δεν έψαχνα αυτό, έψαχνα να βρω κάποιο άλλο δικό του, να διαβάσω λίγες σελίδες του ακόμη. Πολλοί εκδότες έχουν φιλοξενήσει τις λέξεις του αλλά εγώ είχα στο μυαλό μου εκείνη τη στιγμή μόνο τις εκδόσεις Γαβριηλίδης και εκεί σταμάτησα για να βρω το όνομά του. Ανάμεσα στο "Όντα και μη όντα" και στο "Περί αγγέλων και δαιμόνων" υπερίσχυσε το πρώτο. Η βόλτα συνεχίστηκε και σαν από συνήθεια μας έβγαλε στη Διονυσίου Αεροπαγίτου. Ο κόσμος πολύς που περπατούσε αλλά δεν υπήρχαν βιβλία ανάμεσά τους.
Καταλήξαμε στα παγκάκια έξω από το Ηρώδειο για κουβέντα και τσιγάρο ακούγοντας τη φωνή της Luz Casal να ζωντανεύει στη σκέψη εικόνες και σκηνές από τις ταινίες του Αλμοδόβαρ.
Επέστρεψα στο σπίτι γιατί το βιβλίο μέσα στην τσάντα με έκαιγε. Για άλλη μια φορά ο συγγραφέας ακούμπησε όλη του τη σοφία, τη δύναμη και το χιούμορ στις λευκές σελίδες. Ιστορίες, πολλές μικρές ιστορίες για όντα και μη όντα, δέντρα, χελώνες, βροχή, ο Άψινθος και ο βασιλίσκος, όλα μαζί συνδέονται έξυπνα με σκέψη και δίνουν ευχαρίστηση. Δώρα οι σημειώσεις του, δώρα τα ποίηματά του από άλλες εκδόσεις και οι μεταφράσεις του αγαπημένων του αποσπασμάτων, υπαρκτές και ανύπαρκτες, όπως ο ποιητής Esteban Argentea Nieve και οι στίχοι, δώρα:

Δεν είμαι τίποτα
Είμαι αέρας στο στόμα σου
Είμαι μόνο
Η πιθανότητα μιας λέξης
Με προφέρεις και υπάρχω