Καλός επιστήμονας είναι αυτός που κατέχει τόσο καλά τη γνώση που μπορεί να την μεταδίδει ακόμη και σε ένα μικρό παιδί. Είναι πολύ εύκολο να εξηγείς σε ένα μικρό παιδί κάτι που γνωρίζεις πολύ καλά και εντελώς δύσκολο να εξηγήσεις κάτι που νομίζεις ότι ξέρεις. Έχω καταφέρει να αναλύσω, με μόνο λίγες απλές προτάσεις και λέξεις, σύνθετες έννοιες, αλλά καμία φορά δυσκολεύομαι να εξηγήσω κάτι φαινομενικά απλό. Αν δεν μπορώ να το πω με απλά λόγια σημαίνει ότι κατά βάθος δεν το έχω κατανοήσει πλήρως.
Τους φίλους που μου δωρίζουν βιβλία τους αγαπώ λίγο παραπάνω. Το ίδιο και με όσους δωρίζουν παιδικά βιβλία στην κόρη μου. Είναι προφανές ότι είναι το καλύτερο δώρο για εμένα και για τις βιβλιοθήκες μας.
Θα γράψω ξανά για την εξέλιξη των παιδικών βιβλίων που είναι η πιο μεγάλη από κάθε άλλη κατηγορία βιβλίου. Θα πω ξανά ποσό εντυπωσιασμένη είμαι με το πλήθος των παιδικών βιβλίων που γράφεται και εκδίδεται. Και θα συνεχίσω να αφήνω εδώ παιδικά βιβλία που με έχουν εντυπωσιάσει και βαθύτατα συγκινήσει. Γιατί προφανώς κυκλοφορούν και παιδικά βιβλία όχι και τόσο καλά μέσα στη θάλασσα της εκδοτικής βιβλιοπαραγωγής, των πληρωμένων εκδόσεων και των αυτοεκδόσεων. Όταν συναντηθώ με ένα αριστούργημα η χαρά μου δεν περιγράφεται. Και να ξέρετε από τα εκατοντάδες βιβλία που έχω διαβάσει, ξεφυλλίσει, ακουμπήσει τίποτα άλλο δεν με συγκίνησε πιο πολύ, τίποτα άλλο δεν μου προσέφερε περισσότερη γνώση, από τα παιδικά βιβλία που διαβάζω τώρα στην κόρη μου.
Ας μιλήσουμε για κλασικά παιδικά βιβλία. Για έργα που γράφτηκαν πριν πολλά χρόνια αλλά ακόμη και σήμερα εκδίδονται, διαβάζονται, διδάσκονται και αγαπιούνται γιατί δεν έχουν βρεθεί άλλα να τα ξεπεράσουν ή γιατί δεν κατάφεραν άλλοι να κάνουν κάτι τόσο αριστουργηματικό. Ένα και ίσως και το μοναδικό μουσικό παραμύθι που δημιουργήθηκε με σκοπό να εξοικειώσει μικρά παιδιά με τη μουσική, να γνωρίσουν, να ακούσουν διάφορα μουσικά όργανα. Ο Πέτρος και ο λύκος.
Κάποιες ημέρες είναι δύσκολες και όλα μας φταίνε. Και τα παιδιά μπορεί να ξυπνάνε στραβά και όλα να τους φταίνε. Και πιο πολύ τους φταίμε εμείς που είμαστε πάντα δίπλα τους. Και εκείνες οι ημέρες έχουν πολύ άρνηση και θυμό. Τα παιδιά ξεχνούν τα ναι και λένε μόνο όχι. Και όσο και να προσπαθείς να πας με τα νερά τους τόσο δεν τα καταφέρνεις. Γιατί τίποτα δεν θέλουν και όλα τα θέλουν, όχι αυτά που τους δίνει κάτι άλλο, αδιευκρίνιστο άλλο. Οι μέρες του όχι δεν ξέρω σε ποια ηλικία σταματούν ξέρω όμως ότι ξεκινούν νωρίς, μπορεί και από το πρώτο χρόνο ζωής, και διαρκούν πολλά χρόνια και παίζουν με τις ψυχικές αντοχές του ενός και αποκλειστικού γονέα, όπως στη δική μου περίπτωση. Μπορεί να διαρκούν και για πάντα απλά μεγαλώνοντας να αλλάζουν μορφή.
Πολλοί φίλοι και γνωστοί έχουν φύγει από την Ελλάδα και ακόμη περισσότεροι θα ήθελαν να φύγουν. Μεγαλώνουν τα παιδιά τους σε νέα μέρη, ζουν καινούργια κουλτούρα, μαθαίνουν νέα γλώσσα, εργάζονται για να ζουν όμορφα και όχι για να επιβιώνουν. Τα παιδιά προσαρμόζονται πάντα πιο εύκολα από τους μεγάλους και από το πουθενά μαθαίνουν να μιλάνε μια νέα γλώσσα. Οι γονείς κάνουν περισσότερο προσπάθεια να κρατήσουν τα παιδιά συνδεδεμένα με τη γλώσσα τη μητρική. Ίσως και να σταματήσουν να μιλούν τα ελληνικά. Ίσως και να ξεχάσουν και αυτή τη μικρή χώρα στην άκρη του πουθενά που λέγεται Ελλάδα. Τη χώρα που έδιωξε τους γονείς τους. Ίσως να τη συνδέσουν, όπως όλος ο πλανήτης, με διακοπές, θάλασσα και ήλιο. Ή μόνο με κάποιους αγαπημένους συγγενείς που και αυτοί στο πέρασμα του χρόνου θα σβήσουν.
Για τη γιορτή της μητέρας που γιορτάζουμε κάθε χρόνο τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου, θα μπορούσα να σκεφτώ μερικές δεκάδες παιδικών βιβλίων που έχουν σχέση με τη μαμά και την μητρότητα. Ίσως γιατί τα παιδικά βιβλία είναι η μητέρα που γαλουχεί, αναθρέφει και μεγαλώνει με αγάπη ένα παιδί. Όμως θα μιλήσω για αυτό το ένα και πανέμορφο που διάλεξα να έχω στη βιβλιοθήκη της μικρής μου και να της το διαβάζω όταν θέλω να της πω πως δεν πρέπει να έχει ποτέ καμία αμφιβολία για την αγάπη μου. Κάθε φορά που οι τύψεις κερδίζουν τη σκέψη επειδή την μάλωσα, φώναξα, δεν κατάφερα να με συγκρατήσω και αντέδρασα υπερβολικά καταφεύγω σε αυτό το βιβλίο.
Επιλέγω παιδικά βιβλία στην τρίχρονη κόρη μου σύμφωνα με τα δικά μου γούστα. Καμία φορά προσπαθώ να φανταστώ τι θα μπορούσε να της αρέσει αλλά τις πιο πολλές φορές κάνω λάθος. Το ίδιο συμβαίνει και με τα παιχνίδια. Άλλες φορές επιλέγω σύμφωνα με κάποιο θέμα που θα ήθελα να συζητήσουμε: τα συναισθήματα, τη διαφορετικότητα, την αγάπη. Οι τέχνες, όμως, είναι πάντα ένα θέμα που αγαπώ και θα ήθελα να υπάρχουν στη ζωή της. Πάντα απολαμβάνω την ανάγνωση βιβλίων που αναφέρονται στη ζωγραφική ή στη μουσική. Μαζί με εμένα τα απολαμβάνει και η Μαργαρίτα.
Μετά την πολύ όμορφη συζήτηση με τα μέλη της αγαπημένης ομάδας του facebook για το παιδικό βιβλίο που αφορούσε Έλληνες συγγραφείς παιδικών βιβλίων μου δημιουργήθηκε μια νέα απορία. Το παιδικό βιβλίο, όπως έχω πει ξανά και δεν θα σταματήσω να λέω, είναι πρωτίστως και κυρίως η εικονογράφηση του. Όσο εμείς διαβάζουμε στο παιδί, ιδιαιτέρως προσχολικής ηλικίας που τα γράμματα για εκείνο δεν είναι παρά μαύρα ανεξερεύνητα σημάδια, εκείνο βυθίζεται στις εικόνες που του ανοίγουμε μπροστά του. Ίσως, παράλληλα με την ιστορία που ακούει με τη φωνή μας, εκείνο να δημιουργεί μια νέα ιστορία μέσα από τα χρώματα και τις εικόνες που παρατηρεί. Σίγουρα, όμως, τα λόγια μας γίνονται περισσότερο κατανοητά μέσω της οπτικής αναπαράστασής τους. Παράλληλα, το μάτι εξασκείται στην τέχνη, μια τέχνη που αργότερα θα προσπαθήσει να μιμηθεί στις ζωγραφιές του.
Υπάρχουν πολλά παιδικά βιβλία που ασχολούνται με τα συναισθήματα με σκοπό να βοηθήσουν το παιδί να κατανοήσει όλα τα μεγάλα που νιώθει να ανεβαίνουν σαν χείμαρρος μέχρι τα μάτια και το στόμα και να το πνίγουν με δάκρυα και φωνές. Μαζί με τα μικρά παιδιά και εμείς. Πολλοί ενήλικες δεν γνωρίζουν πως να διαχειρίζονται τα δικά τους έντονα συναισθήματα και καλούνται ξαφνικά να διαχειριστούν αυτό το δυνατό κόσμο των μικρών ανθρώπων που εξαρτώνται από εκείνους. Είναι πολλοί, τους γνωρίζω, ζουν μαζί μας, τους ξέρω, μπορεί να είμαι και εγώ. Είναι δύσκολο. Άλλα, όπως όλα τα δύσκολα, θέλουν υπομονή και επιμονή. Θέλουν και βιβλία.
Μέσα από τις Βολτίτσες συχνά πυκνά ταξιδεύουμε σε βιβλιοθήκες του εξωτερικού. Έχω όλο και περισσότερους ανταποκριτές σε διάφορες χώρες παγκοσμίως και συχνά πυκνά τους ζητώ να μου στείλουν μερικές φωτογραφίες και να μου πουν δύο λόγια για τις βιβλιοθήκες που επισκέπτονται. Κάποιοι ευγενικά ανταποκρίνονται και μου κάνουν το χατίρι να μου στείλουν να θαυμάσω μια πραγματικότητα διαφορετική από τη δική μας.
Η Ίρις Σαμαρτζή είναι μια από τις καλύτερες αλλά και από τις διασημότερες Ελληνίδες εικονογράφους παιδικών βιβλίων και πολλών αναγνωστών αγαπημένη. Έχει εικονογραφήσει δεκάδες παιδικά βιβλία κι όλα είναι ένα κι ένα. Σαν να επιλέγει τις δουλειές της με ένα πολύ ιδιαίτερο και καλαίσθητο γούστο.
Σήμερα στην πλατεία μερικά χαρούμενα παιδιά μοίραζαν στους περαστικούς ποιήματα σε χάρτινα πουλιά και τους ενημέρωναν κάτι που σχεδόν είχα ξεχάσει. Σήμερα είναι η παγκόσμια ημέρα ποίησης. Η ποίηση που όλο λιγοστεύει. Όλο και λιγότεροι εκδοτικοί οίκοι εκδίδουν νέους ποιητές. Σαν ένα εγχείρημα που δεν έχει αξία, οικονομική. Και κανείς πια δεν επενδύει στο να τυπώσει και να κυκλοφορήσει ευρέως μερικούς στίχους σε λευκό χαρτί. Δεν θα βρει ποτέ παραλήπτη, θεωρούν.
Από τη λίστα με τους αγαπημένους Έλληνες συγγραφείς παιδικών βιβλίων των φανατικών αγοραστών παιδικών βιβλίων γνώρισα πολλούς συγγραφείς και ανακάλυψα πολλούς τίτλους που θα ήθελα να έχω στην παιδική βιβλιοθήκη της κόρης μου. Στις επόμενες αναρτήσεις θα παρουσιάσω κάποιους από αυτούς.
Και όταν όλοι μιλούν για πόλεμο, μακριά μας ή κοντά μας δεν έχει σημασία, εμείς επιλέγουμε να μιλάμε για την ειρήνη. Να ακούμε γνώριμες και ήρεμες φωνές που προτρέπουν να μην υπάρχουν σύνορα και όλοι να ζουν για το σήμερα. Μπορεί να είμαστε ονειροπόλοι αλλά για να ονειρευόμαστε διαβάζουμε βιβλία και για να αφήνουμε τη φαντασία μας να ταξιδεύει.
Κοιτάζοντας την παιδική βιβλιοθήκη που σιγά σιγά χτίζουμε παρατήρησα ότι σχεδόν όλα τα βιβλία είναι ξένων συγγραφέων. Κι αυτό με έβαλε σε σκέψεις. Ένας εκδοτικός οίκος που εκδίδει έναν ξένο και μάλλον άκρως επιτυχημένο συγγραφέα παίρνει μηδενικό ρίσκο έκδοσης. Σαφώς είναι ωραίο να γνωρίζουμε υπέροχα έργα διαφορετικών κουλτουρών, αλλά από την άλλη κάπως πρέπει να αναδειχθεί η εγχώρια πολιτιστική δημιουργία και να διαδωθεί εκτός συνόρων. Ο εκδοτικός οίκος είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή επιχείρηση και αυτός είναι ο μαγικός κόσμος της εκδοτικής βιομηχανίας που πάντα θα θαυμάζω.
