Οι υπογραμμίσεις στα βιβλία είναι θέμα άρρηκτα δεμένο με την ανάγνωση ή καλύτερα με τα είδη των αναγνώσεων. Αν υπογραμμίζουμε όταν διαβάζουμε ή όχι, με μολύβι, στυλό ή stabilo, με ποιον τρόπο, με πόση ένταση, αν οι υπογραμμίσεις συνοδεύονται από σημειώσεις στα περιθώρια, συνδέεται με τα γιατί και πώς των στιγμών των διαβασμάτων μας. Άσε που είναι και εντελώς παλιά υπόθεση που συνέβαινε και στα χειρόγραφα ακόμα και στα μάρμαρα και στις πέτρες (πρόσφατα κυκλοφόρησε μετάφραση βιβλίου για την γένεση των υποσημειώσεων που πριν συγκεντρωθούν σε ένα μέρος –κάτω από την σελίδα ή πίσω όλες μαζί- συσσωρεύονταν από τους αναγνώστες-σχολιαστές οπουδήποτε κοντά στο παράθεμα). Ας το ακροθίξω.
Οι υπογραμμίσεις, μαζί με τους τρόπους που ανοίγουμε το βιβλίο, πόσο ανοίγουμε την ράχη και πιέζουμε τα δεσίματά του, το αφήνουμε στο τραπεζάκι ή στο πάτωμα μισανοιγμένο μισοδιαβασμένο, τσαλακώνουμε τις άκρες των σελίδων, τα φυλάμε στα ράφια μας όρθια, ξαπλωτά, στριμωχτά στην πίσω σειρά έχουν να κάνουν με τον τρόπο που πλησιάζουμε το βιβλίο ως αντικείμενο, πώς του συμπεριφερόμαστε, πού ρίχνουμε αξία στο περιεχόμενο που επιθυμούμε να ρουφήξουμε ή σε αυτή καθαυτή την βιβλιακή του οντότητα.
Οι μαθητές και οι σπουδαστές διαβάζουν κυρίως για τις ανάγκες διαγωνισμάτων και εξετάσεων. Τα κίνητρά τους βεβιασμένα, η συμπεριφορά απέναντι στο έντυπο καθρέφτης, stabilo, διπλοϋπογραμμίσεις ξανά και ξανά, σαν για να ξεπηδήσουν οι γραμμές και από εκεί να πάνε στην κόλλα. Οι αναγνώστες λογοτεχνίας μαγεύονται από τον χορό των λέξεων, θα ήθελαν να παρίστανται μέσα στο κείμενο, υπογραμμίζουν σεβαστικά, με θαυμασμό. Οι αναγνώστες επιμελητές κειμένων δεν διαβάζουν απλά, συνεργάζονται στενά και σχολαστικά με το γραπτό, δεν υπογραμμίζουν στενά αλλά στοχευμένα στα νοήματα, το συντακτικό, την γραμματική και την ορθογραφία, τις τυπογραφικές συμβάσεις, κατασημαδεύουν το κείμενο με σύμβολα, τόσο που γίνεται διάστικτα αγνώριστο. Οι συγγραφείς αναγνώστες συνομιλούν με τα κείμενα, αναζητούν τις συγγένειες, αναλογίζονται τις αποστάσεις, ξεψαχνίζουν την έμπνευση, ψάχνουν να ξεκινήσουν, να συνεχίσουν έναν ειρμό.
Υπογραμμίσεις βρίσκω σε όλα τα διαβάσματά μου, λογοτεχνικά, επιστημονικά ακόμα και εφημερίδες. Από παλιά, από το σχολείο και τα σπουδαστικά χρόνια. Είναι γιατί επιθυμώ να μην ξεχάσω τι πήρα, τι άφησα να με διασχίσει, τι ίσως κάποτε δανειστώ και παραθέσω, πατήσω και πάω κάπου αλλού. Ίχνη ποικίλων προθέσεων. Από τη μια μεριά λειτουργεί, όλα τα παραπάνω συμβαίνουν, από την άλλη πάλι δεσμεύουν και περιορίζουν, με την έννοια ότι το υπόλοιπο κείμενο χάνεται. Ακόμα και αν είναι εκεί την επόμενη φορά και είσαι πιο έτοιμος να το προσεγγίσεις, να δεις και άλλα πράγματα, όταν το ξαναδιαβάζεις τα υπογραμμισμένα σε τραβάνε. Φέρνουν πίσω τα πρώτα, τα γνωστά, αυτά που έχουμε ήδη επεξεργαστεί, γυροφέρει στο νου μας όταν δεν το ελέγχαμε άμεσα, ανάλογα με την διάθεση των αισθημάτων, των εμπειριών και την μνήμης μας. Όσα έχουμε προσθέσει και τακτοποιήσει μέσα μας. Οι υπογραμμίσεις εμποδίζουν, κλείνουν τον δρόμο για νέες συγκομιδές, αναγνώσεις. Παρόλα αυτά θα συνεχίσω να υπογραμμίζω.
Υπογραμμίζω πάντα με μολύβι, όταν τυχαίνει να μην έχω μαζί μου και θέλω να μην χάσω το σημείο, βάζω μια διακριτική κουκίδα στο πλάι και επανέρχομαι. Είναι φορές που τα θέλω όλα, τότε τραβάω μια κάθετη γραμμή στο πλάι, ίσως διακεκομμένη ίσως ευθεία. Όταν είναι μια λέξη που τραβάει δυνατά την προσοχή μου, η υπογράμμιση είναι σταθερή και καθαρή. Όταν είναι ένας συλλογισμός η γραμμή είναι πιο αλαφριά και μεγάλη, όταν είναι δυο απομακρυσμένες λέξεις που συνδέονται ορατά ή υπαινικτικά τις κυκλώνω και τις ενώνω με μια γραμμή.
Ένα δανεικό βιβλίο με υπογραμμίσεις μας βάζει στα αχνάρια της προηγούμενης ανάγνωσης, του κατόχου του, δείγμα εμπιστοσύνης και ανοιχτοσύνης. Μας κάνει και λίγο κουτσομπόληδες! Ο μηχανισμός της ανάγνωσης σαν σπίρτο ανάβει κάτι και στην συνέχεια δημιουργεί καύση, εσωτερική όταν την κρατάμε για εμάς και μας φτιάχνει την μέρα και τα όνειρα, ανοιχτή όταν την μοιραζόμαστε με οποιονδήποτε τρόπο.
Δεν ήταν το επόμενο θέμα που είχα σκεφτεί να αναρτήσω αλλά αυτό παραμέρισε τα άλλα και άλλαξε την προτεραιότητα. Αποδείχτηκε πιο δυνατό από παρουσιάσεις βιβλιοβιβλίων και άλλα διάφορα που στοιβάζονται, και κέρδισε, τα άλλα μηρυκάζονται στα εφτά στομάχια του νου…
11 σχόλια:
εξαιρετικό
και είμαι από αυτούς που, όχι απλώς υπογραμμίζει ή πλαγιοσημειώνει
αλλά μόνο έτσι νιώθω το βιβλίο
Καλημέρα,
Αυτή η φράση τα λέει όλα: "...είναι γιατί επιθυμώ να μην ξεχάσω τι πήρα, τι άφησα να με διασχίσει..."
Όσο πιο ενδιαφέρον & γοητευτικό είναι κάποιο βιβλίο τόσο περισσότερο γεμίζει με σημειώσεις & υπογραμμίσεις. Σε μερικές περιπτώσεις χρησιμοποιώ και διαφορετικά χρώματα.Anyway είναι πολύ χαρακτηριστική η περιγραφή σου για την σχεδόν ερωτική σχέση σου με το βιβλίο!
Υπενθυμίζω εδώ την όμορφη ιστορία της Caroline Bongrand "Ο υπογραμμιστής- Le souligneur" αλλά η πιό διάσημη σημείωση στο περιθώριο της σελίδας ενός βιβλίου, είναι το διάσημο θεώρημα του Φερμά!
εμένα αντίθετα, δε μου άρεσε ποτέ να υπογραμμίζω, πίστευα ότι η βίαιη επέμβαση στο σώμα του βιβλίου θα του προκαλούσε παραμόρφωση και πόνο...
as eon γεια και χαρά υπογραμμισμένο και πλαγιοσημειωμένο. Ευχαριστούμε που μας ένιωσες!
Casear καλημέρα. :) :) και με βρίσκεις αδιάβαστη για το βιβλίο της Caroline Bongrand, Le souligner, μεαφρασμένο στα ελληνικά το 1999, βλέπω, εκδόσεις Φυτράκη. Θα το κυνηγήσω βέβαια. Το θεώρημα το προγραμματίζω για το καλοκαίρι γιατί τον έχει τον όγκο του.
aerostatik χαίρομαι που υπάρχει και άλλη διάσταση στις υπογραμμίσεις: του ζωντανού όντος, του πόνου, της προσωποποίησης. Πολύ ενδιαφέροντα τα blog σου!
Επανερχόμαστε λοιπόν στο θέμα των υπογραμμίσεων. Παλιά ανηκα κι εγώ σε εκείνους που δεν θέλουν να αφήνουν σημάδια στο βιβλίο τους, το κρατάν καθαρό, προσέχουν να μην τσακίσουν τη ράχη, τη σελίδα, όλα.
Δε ξέρω πώς και πότε ξεκίνησα να γράφω το όνομα μου στην πρώτη λευκή σελίδα με την ημερομηνία απόκτησής του και να υπογραμμίζω τις προτάσεις το μόνο σίγουρα είναι ότι δε θα ήθελα να το σταματήσω.
Eξαιρετικό κείμενο! Σε κάθε ανάρτησή σας είναι τόσο έντονη η αγάπη για τα βιβλία. Νομίζω ότι κάποια στιγμή οι αναρτήσεις αυτές θα πρέπει να εκδοθούν και ένα ακόμα βιβλιοβιβλίο να γεννηθεί!
Στα παλιά μου βιβλία σημείωνα κι εγώ, γιατί δεν ήθελα να ξεχάσω αυτά που μου "είπαν" κάτι παραπάνω.
Στα βιβλία της σχολής μου το έκανα περισσότερο από ανάγκη. Να υπογραμμίσω τα κύρια σημεία, αυτά που ήταν τα πιο σημαντικά εν όψει των μελλοντικών εξετάσεων κυρίως, γιατί τα βιβλία της σχολής δεν είναι όλα ενδιαφέροντα, κάποια μαθήματα είναι απλώς ΑΓΓΑΡΕΙΑ, όχι τόσο εξαιτίας του περιεχομένου τους, όσο εξαιτίας του τρόπου που έχουν γραφτεί (όποιος "ατυχής" έχει επιχειρήσει να διαβάσει το "Εγχειρίδιο του Εμπορικού Δικαίου" του Γεωργακόπουλου μπορεί να το επιβεβαιώσει - ακόμα το χρωστάω).
Αλλά τώρα πια δεν το κάνω. Τα αφήνω άθικτα, προσέχω ακόμα και να μην τσακίζω τις ράχες τους, νομίζω ότι τα πληγώνω αν τα χαράξω. Υπερβολή ενδεχομένως αλλά έτσι το βλέπω πια. Φυσικά, επειδή πάντα υπάρχουν πράγματα που πρέπει να κρατήσεις από ένα βιβλίο, τώρα πια κάνω κάτι άλλο. Σημειώνω τις σελίδες που είχαν κάτι παραπάνω να μου πουν (παλιά σε χαρτί, τώρα σε κάποιο file στο pc και μετά κάνω μια άσκηση: Ξαναδιαβάζω μετά από αρκετό καιρό τη σελίδα για να βρω ποιος ήταν ο λόγος που την σημείωσα. Και είναι πραγματικά εκπληκτικό πως υπάρχουν φορές που αυτό που έχω σημειώσει το απολαμβάνω διπλά, αλλά και κάποιες άλλες που πραγματικά αναρωτιέμαι γιατί το είχα σημειώσει...
Ποτέ μου δεν διαβάζω χωρίς να κρατάω μολύβι και ποτέ δεν έχω φύγει από σελίδα χωρίς να έχω σημειώσει κάτι, χωρίς να έχω υπογραμμίσει, χωρίς ένα σχόλιο. Είναι αυτό που αναφέρεις στο κείμενο, πως με το βιβλίο στην ουσία συνομιλείς. Το να σημειώνεις επάνω στις σελίδες ενός βιβλίου δεν θεωρώ πως είναι πληγή σε ένα ζωντανό οργανισμό, είναι ο τρόπος σου να συνομιλήσεις μαζί του και να εξελίξεις αυτό που διάβασες, αυτό που σου πρόσφερε ο συγγραφέας του, πηγαίνοντάς το ένα βήμα παραπέρα.
Πολύ καλογραμμένη ανάρτηση. Αν μπορούσα να σημειώσω επάνω της, θα το έκανα :))
Πάρα πολύ μου αρέσουν αυτά τα "παράλληλα" με τα βιβλία θέματα που διαβάζω στις βολτίτσες.
Πρωτότυπα, κάπου συναντούν δικές μας σκέψεις, απορίες, διλήμματα, που περνούν φευγαλέα χωρίς να καταγράφονται.
Για τις υπογραμμίσεις έχω να πω ότι η συμπεριφορά μου ποικίλει, ανάλογα με το είδος του βιβλίου και το κείμενο. Σίγουρα βοηθούν στην κατανόηση ενός "δύσκολου" κειμένου.
Πάντως συμφωνώ για τον τρόπο που επιδρούν όταν ξαναδιαβάζονται.
Εξαιρετικό και το σημερινό κείμενο και δικαίως "...κέρδισε, τα άλλα μηρυκάζονται στα εφτά στομάχια του νου… " (ωραίο!)
ήταν η καλύτερη ανάρτηση, η πιο ερωτική.
ερωτική η σχέση μας με το κείμενο, οι υπογραμμίσεις της ψυχής με ενδιαφέρουν.
πάρα πολύ.
ε ξ α ι ρ ε τ ι κ ή!
Φαίνεται ότι όλοι μας σημειώνουμε στα περιθώρια ενός βιβλίου ή υπογραμμίζουμε κάτι που μας τραβά το ενδιαφέρον.
gatti ΕΥΧΑΡΙΣΤΩΩΩΩ ΜΕΓΆΛΟ και πάλι που να φτάσει!Τι κακό και αυτό με τα εγχειρίδια που στην θεωρία είναι για να ανοίγουν τα θέματα και αντί για αυτό απωθούν. Πολύ ενδιαφέρουσα η αλλαγή άποψης όσον αφορά τις υπογραμμίσσεις, μια μετακίνηση με σκεπτικό. Ενδιαφέρον είναι =και το γεγονός ότι ξεχνάμε γιατί κρατήσαμε κάτι την στιγμή που το κρατήσαμε... Το παθαίνω και με τα γραψίματα, είναι φορές που δεν αναγνωρίζω με την πρώτη αυτά που έγραψα, αναρωτιέμαι, και πηγαίνω πίσω να ανακαλέσω την φορτισμένη στιγμή του γραψίματος.
evanggelia-p χμ δεν φεύγεις από καμία σελίδα χωρίς κέρδος, ακούγεται ιδιαίτερο διάβασμα. Νομέζω ότι και στην ανάρτηση ἀφησες τις σημειώσεις σου, ευπρόσδεκτες!!!
Άστρια γεια και χαρά, η βιβλιοποικιλία στα θέματα υπογραμμίζει πόσο βαθειά μεσατους, μέσαμας είναι. Ευχαριστούμε για την αφιέρωση στα παιδικά, και εκεί μυρηκάζουμε πολλά...
nyxterino τι ωραία λόγια, δεν το είδα σαν ερωτική αλλά έτσι θα είναι αν το διαβάστηκε έτσι, μήπως παραχαλάρωσα...
akamas ναι το κα΄νουμε κάπως και το ξέρουμε ότι το κάνουν και άλλοι, δεν είμαστε οι μόνοι, μόνοι
Librarian το όνομα στην σελίδα του τίτλου είναι μια καθοριστική σημείωση. Θυμάμαι ότι παλιά έσβηνα τις τιμές, ξεκολλούσα τα αυτοκόλλητα με την τιμή αλλά το σταμάτησα γιατί σκέφτηκα ότι ήταν μέρος της ιστορίας του αντιτύπου.
Πολύ πλούσια τα σχόλιά σας! Δώρο
Δημοσίευση σχολίου