Αύξηση ύφους

Ο Μαραμπού διάβασε και μας έστειλε εντυπώσεις:

Το βιβλίο του Ζώρζ Πέρεκ “Η αύξηση” είναι ένα απολαυστικό βιβλίο που βασίζεται σε μια απλή αλλά άκρως πρωτότυπη ιδέα. Τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν είναι 6+1 και η δομή του είναι εμφανώς θεατρική (“ανέβηκε” γρήγορα στο θέατρο) αλλά η ουσία του είναι δοκιμιακή και εδράζεται εντός των ορίων της θεωρίας της λογοτεχνίας.

Τα πρόσωπα του έργου είναι:

1. Η πρόταση

2. Η εναλλακτική πρόταση

3. Η θετική περίπτωση

4. Η αρνητική περίπτωση

5. Η επιλογή

6. Το συμπέρασμα

  Η ιλαρά  (κάνει γκεστ εμφάνιση!)

Ένας υπάλληλος μιας μεγάλης επιχείρησης προσπαθεί να συναντήσει τον Τμηματάρχη του για να του ζητήσει αύξηση μισθού. Το βιβλίο ξεκινάει ως εξής:

1. Κατόπιν ωρίμου σκέψεως , το πήρατε απόφαση και πάτε να δείτε τον Τμηματάρχη σας για να του ζητήσετε αύξηση.

2. Ή είναι στο γραφείο του ο Τμηματάρχης σας ή δεν είναι στο γραφείο του ο Τμηματάρχης σας.

3. Αν ο Τμηματάρχης σας ήταν στο γραφείο του, θα χτυπούσατε και θα περιμένατε να σας απαντήσει.

4. Αν ο Τμηματάρχης σας δεν ήταν στο γραφείο του, θα τη στήνατε στο διάδρομο για να τον δείτε να επιστρέφει.

5. Ας υποθέσουμε ότι ο Τμηματάρχης σας δεν είναι στο γραφείο του.

6. Εν τοιαύτη περιπτώσει , την στήνετε στο διάδρομο για να τον δείτε να επιστρέφει.

... και παίρνοντας ο συγγραφέας τον ήρωά του από την κατάσταση της τελευταίας πρότασης (όπου την έχει στημένη στο διάδρομο περιμένοντας να επιστέψει ο Τμηματάρχης), ξεκινά μια νέα αλληλουχία προτάσεων και πάει λέγοντας έως το τέλος του βιβλίου. Μη θαρρείτε καθόλου ότι, αυτή η ιδέα αποδυναμώνεται όσο προχωρά η ιστορία, αντιθέτως γίνεται όλο και πιο δυνατή και διανθίζεται κατά περιόδους με το εξαιρετικό χιούμορ του συγγραφέα της.

Το συγκεκριμένο βιβλίο φέρνει αναπόφευκτα στο μυαλό (για όποιον το έχει διαβάσει) τις “Ασκήσεις ύφους” του Ρειμόν Κενώ όπου και εκεί η ιδέα του είναι ακραίως πρωτότυπη και το αποτέλεσμα εξίσου απολαυστικό. Στις “Ασκήσεις ύφους” περιγράφεται ένα τυχαίο περιστατικό καθημερινότητας μέσα σε ένα αστικό λεωφορείο, με 99 διαφορετικούς τρόπους (φιλοσοφικό, θεατρικό, με παρηχήσεις, αρχαΐζον κτλ). Ο Κενώ δημιούργησε την σχολή Oulipo, που στα ελληνικά αποδίδεται ως Εργαστήριο Δυνητικής Λογοτεχνίας, όπου οι συγγραφείς εκεί, εξασκούνταν σε πειραματικές γραφές που είχαν να κάνουν με την κατασκευή της γλώσσας και τις χρήσεις των λέξεων (της οποίας μέλος υπήρξε και ο Πέρεκ).

Οι “Ασκήσεις ύφους” υπήρξαν βαθιά επιρροή για μένα και μαζί με την “Αύξηση” αποτελούν δύο σημαντικά βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας που νομίζω, θα βοηθούσαν πολύ εκείνους που ασχολούνται με την συγγραφή. Είναι τροφή για στοχασμό και αναστοχασμό πάνω στη δύναμη της γλώσσας και την αναζήτηση ενός προσωπικού ύφους γραφής. Αν και πιστεύω ότι η μετάφραση αποτελεί τροχοπέδη σε τέτοιους είδους συγγραφικά εγχειρήματα,  ο εξαίρετος και έμπειρος Αχιλλέας Κυριακίδης, έκανε το παν για να αμβλύνει αυτές τις γλωσσικές διαφορές. Ο τίτλος της ανάρτησης, “Αύξηση ύφους”, είναι ένας φόρος τιμής προς αυτά τα δύο βιβλία, κατασκευασμένος από εμένα και μόνο, μιας και η φράση στερείται εμφανώς νοήματος καθώς, δεν δύναται κάποιος να ποσοτικοποιήσει κάτι που λαμβάνει μόνο ποιοτικά χαρακτηριστικά. Διαβάζεται το ίδιο αμήχανα όπως και η φράση “Σ' αγαπώ πολύ”. Ας είναι καλά το Εργαστήριο Δυνητικής λογοτεχνίας που έδωσε νέα πνοή στις φράσεις μας!