Ανάγνωση μέσα στην ανάγνωση

Όλο και συχνότερα όταν ανάβει το κόκκινο και σταματάνε τα αυτοκίνητα και τα μηχανάκια, ξεπηδούν από το πουθενά και μέσα στην μέση του δρόμου αρχίζουν ζογκλερικά νούμερα. Πολλά αντικείμενα πετιόνται συγχρόνως στον αέρα και ροτάρουν κυκλικά και ρυθμικά στα χέρια του επιδέξιου μπροστά στα μάτια των οδηγών όσο διαρκεί το φανάρι. Κάπως έτσι αισθάνομαι και εγώ ότι συμπεριφέρομαι με τα διαβάσματά μου. Κινούμαι ανάμεσα σε βιβλία σε μεσοδιαστήματα άλλων επιτακτικών ασχολιών. Διαβάζω παράλληλα και αποσπασματικά πολλά, τέσσερα, βιβλία, τώρα που μιλάμε δηλαδή. Δεν είναι όλα βιβλιοβιβλία βέβαια αλλά, δεν το λέω επειδή είμαι προκατειλημμένη (που είμαι ως γνωστόν), όλα σε κάποια γωνιά τους, κάπου σε ένα γύρισμα κάπως γίνεται και αναφέρονται σε βιβλία, σε τίτλους, σε διαβάσματα, σε επιδράσεις, σε λόγια ειπωμένα και γραμμένα. Μια εικόνα που να συνδέεται με την ανάγνωση έστω και αχνή, ένα σκηνικό με βιβλία, ένας διάλογος με ρήσεις βρίσκεται μέσα στις αφηγήσεις, μια μορφή που κρατά μια εφημερίδα, ένα χαρτί, ένα αποκαλυπτικό γράμμα. Ο πολιτισμός του γραπτού που αποτυπώνεται από το ίδιο του το μέσο, το κείμενο, ασυναίσθητα, χωρίς την συνείδηση ότι το κάνει, περνάει αυτόματα, σαν κοινή παράσταση, αντίθετα με αυτό που συμβαίνει στα καθεαυτού βιβλιοβιβλία που ξεκινούν εξαρχής με βάση τον κύκλο του γραμμένων και το ευρύ τους περιβάλλον.

Ας επιστρέψουμε σε βιβλιοβιβλία. Ένα λίγο παλαιότερο, που ανήκει στην κατηγορία του αστυνομικού μυθιστορήματος, κυκλοφόρησε το 2005 στην γλώσσα του, τα ισπανικά, και στα ελληνικά το 2009. Ο τίτλος του δεν προδίδει την άμεση σχέση με βιβλία Παρελθόν χαμένο στην ομίχλη του γεννημένου στην Αβάνα, Λεονάρδο Παδούρα (εκδόσεις Καστανιώτη, στην αγαπημένη σειρά συγγραφείς από όλο τον κόσμο που περιλαμβάνει σύγχρονους και σε αυτήν μεταφράστηκε μεταξύ άλλων και ο Σαραμάγκου). Δυο μόνο λόγια γιατί αξίζει να διαβαστεί. Ο πρωταγωνιστής στα αστυνομικά του Παδούρα, αστυνομικός Μάριο Κόντε έχοντας να εγκαταλείψει το σώμα, άνθρωπος κουρασμένος και απογοητευμένος χωρίς όμως να έχει χάσει την αξιοπρέπειά του και εντελώς την πίστη του σε ιδανικά που έχουν γενικά διαψευσθεί, βγάζει τον επιούσιο εντοπίζοντας και διαχειριζόμενος παλιά βιβλία. Κατά τύχη, πέφτει πάνω σε μια ολόκληρη βιβλιοθήκη, θησαυρό που περιέχει το σύνολο της κουβανικής βιβιοπαραγωγής. Η περιγραφή των σπάνιων και πολύτιμων βιβλίων ζωντανεύει στο μυαλό μας, και κάνει να αποκτούμε την αίσθηση ότι εμείς οι αναγνώστες τα βλέπουμε, τα πιάνουμε με τα χέρια μας και τα ανοίγουμε με θαυμαστική προσοχή για την αξία τους. Έχει περάσει από την Εθνική Βιβλιοθήκη της Κούβας και τα έχει δει ο ίδιος, έχει μάθει για αυτά που γράφει και έτσι διαθλώνται άμεσα και σε εμάς. Δεν θα μπω στην πλοκή, την αναζήτηση και λύση του μυστηρίου, τους χαρακτήρες και τις διασυμπεριφορές τους. Θα σταθώ στο ότι τα αισθήματα των προσώπων εκφράζονται μέσα από τα βιβλία. Ο Κόντε θα κρατήσει και θα διαλέξει να δώσει διάφορα βιβλία. Θα χαρίσει και στην γυναίκα του, Ταμάρα, «δύο σκουρόχρωμους τόμους της έκδοσης με τα ποιήματα του Ερέδια» τυπωμένα το 1832, μια πράξη αγάπης που εκείνη θα καταλάβει ακαριαία και δεν θα αντισταθεί ούτε καν από ευγένεια, σεμνότητα ή ο,τιδήποτε άλλο. Θα δεχθεί την χειρονομία όπως ακριβώς της προσφέρεται. Τα βιβλία είναι φορείς τόσων και τόσων πραγμάτων, είναι φορείς βαθιών αισθημάτων για τα οποία είναι ικανοί και αξίζουν οι άνθρωποι.