Ένα λάφυρο με ιστορίες βιβλιοθηκών

Όποιο μέρος και να επισκεφτώ αναζητώ πάντα τις τοπικές εκδόσεις, λάφυρο - ανάμνηση από την περιοχή που επισκέφτηκα.

Περνώντας από τα βιβλιοπωλεία της περιοχής κοντοστάθηκα σε μια ξύλινη βιτρίνα, περιεργάστηκα τα εξώφυλλα των νέων εκδόσεων, δεν ήταν από τα γυαλιστερά.

Μπήκα μέσα με σκοπό να δω. Ένα μικρό βιβλιοπωλείο με λίγα ράφια και δίπλα ακριβώς ένα καφέ που θυμίζει λίγο καφενείο, το όνομα αυτού Χάρτα. Αυτομάτως ήρθε μια σκέψη, νοσταλγία που έδιωξα γρήγορα, το ομορφότερο βιβλιοπωλείο της Κέρκυρας, ο Πλους.

Περιπλανιόμουν στα ράφια και με λύπη διαπίστωνα ότι και εκεί υπάρχουν μόνο νέες εκδόσεις, κάποιες από τις νέες. Αυτό είναι το κακό της επαρχίας, οι παλιοί τίτλοι επιστρέφονται και τα βιβλιοπωλεία γίνονται χώροι προβολής νέων τίτλων. Αχ Αθήνα...

Αυτά σκεφτόμουν όταν έπεσε το μάτι μου κάπου χαμηλά σε ένα εξώφυλλο περιοδικού γεμάτο βιβλία.

Τριμηνία περιοδική έκδοση του Δήμου Βόλου, κάπου το είχα ξανακούσει, αλλά ότι είχε εκδώσει το 2007 τεύχος με αφιέρωμα στις βιβλιοθήκες, σίγουρα δεν το ήξερα.

Να το λοιπόν στα χέρια μου, ένα περιοδικό γεμάτο βιβλιοθήκες, εικόνες από βιβλία και πληροφορίες. Υπεύθυνοι μερικών ιστορικών βιβλιοθηκών της ελληνικής περιφέρειας γράφουν. Μεταξύ αυτών και τρεις βιβλιοθήκες του Πηλίου. Τρεις γεμάτες ιστορίες βιβλιοθηκών που με λίγες λέξεις θα αφηγηθώ εδώ.

Η ιστορία της Δημόσιας Βιβλιοθήκης της Ζαγοράς ξεκινάει το 1762.

Το έτος ιδρύσεως της βιβλιοθήκης συνδέεται με τον Ιωάννη Πρίγκο, ο οποίος από πολύ νωρίς εγκατέλειψε το μέρος όπου γεννήθηκε με σκοπό να ταξιδέψει και να μορφωθεί. Εγκαθίσταται στο Άμστερνταμ όπου πλουτίζει από το εμπόριο. Φανατικός αναγνώστης, αγαπάει το βιβλίο και τα γράμματα και αποφασίζει να κάνει μια μεγάλη δωρεά. Μέσα σε μπαούλα στέλνει με καράβι στο χωριό του χρήματα, εποπτικά όργανα και κυρίως βιβλία. Δερματόδετοι τόμοι όλων των κατηγοριών συγκεντρώνονται με φροντίδα και στέλνονται προκειμένου να χρησιμεύσουν στη λειτουργία ενός σχολείου ανώτερου, πολύτιμα εφόδια για σπουδαστές και δασκάλους.

Η Δημόσια Βιβλιοθήκη Μηλεών "Ψυχής Ακός" συνδέεται ιστορικά με τη Μιλιώτικη Σχολή που ιδρύθηκε το 1815 από τους Άνθιμο Γαζή, Γρηγόριο Κωνσταντά και Δανιήλ Φιλιππίδη, οι οποίοι συνέβαλαν από το εξωτερικό, υποκίνησαν τη δημιουργία της σχολής και εμπλούτισαν τη βιβλιοθήκη της. Η σχολή λειτούργησε έως το 1834, ενώ από το 1881 έως το 1943 στο κτίριο λειτουργούσε το δημοτικό σχολείο των Μηλεών. Σήμερα η βιβλιοθήκη στεγάζεται στο κτήριο που ανεγέρθηκε το 1928 με έξοδα της Μηλιώτισσας Κρυσταλλίας Οικονομάκη.

Το Δημοτικό Σχολείο της Δράκιας Πηλίου έχει να αφηγηθεί μια παράξενη ιστορία για τη βιβλιοθήκη που συστεγάζει. Πρόκειται για 470 σπάνια βιβλία τα οποία αιώνες περιφέρονται υπομονετικά περιμένοντας. Πρόκειται για τα βιβλία που δώρισαν στο σχολείο οι Χατζηαποστόλου ή Αποστόλου και Μακρή. Το 1886-7 κατασκευάστηκε βιβλιοθήκη και τα βιβλία απέκτησαν κατάλογο, καταγράφηκαν  και εγκαταστάθηκαν στο Σχολαρχείο έως το 1929. Τότε ήταν που τα Σχολαρχεία καταργήθηκαν για να δημιουργηθούν τα Ελληνικά σχολεία. Τα βιβλία παρέμειναν στο κτήριο του Σχολαρχείου αλλά πριν την κατεδάφιση του μεταφέρθηκαν στο γυναικωνίτη της εκκλησίας για να προσευχηθούν για την επόμενη τύχη τους. Εκεί παρέμειναν μέχρι το 1937, μέχρι την ανέγερση του νέου σχολείου. Φαίνεται όμως πως οι επί χρόνια προσευχές τους στο γυναικωνίτη δεν εισακούστηκαν και το 1955 το σχολείο που τα στέγαζε καταστράφηκε από σεισμό και τα βιβλία επέστρεψαν να συνεχίσουν τις προσευχές. Το 1960 μεταφέρθηκαν στο νέο σχολείο και εκεί παραμένουν έως σήμερα, κλεισμένα σε μεταλλικές βιβλιοθήκες, στολίζουν τους τοίχους των τάξεων του δημοτικού. Ακόμη περιμένουν.

Έτσι συμβαίνει με τις βιβλιοθήκες στην Ελλάδα, εγκαταλελειμμένες στην τύχη τους, γεννήθηκαν και ζουν εξαιτίας ορισμένων ανθρώπων που πιστεύουν ότι τα βιβλία θα φέρουν την αλλαγή.

Ένα βιβλίο αφηγείται...

Λίγοι είναι εκείνοι που μπαίνουν σε ένα βιβλιοπωλείο και κατευθύνονται προς τα ράφια για να διαβάσουν ράχες. Ακόμη κι εγώ, τις περισσότερες φορές στέκομαι στα βιβλία που είναι προβολή στα κεντρικά σημεία, στις νέες εκδόσεις, λες και ξέρω όλες τις παλιές και μου λείπουν οι νέες.
Ακόμα και όταν κοιτάω τα ράφια, δεν βλέπω στην πραγματικότητα τίτλους, το όμορφο θέαμα κοιτώ. Χρώματα το ένα δίπλα στα άλλο.
Κι όμως, εκεί στα ράφια κρυμμένα περιμένουν τα καλά βιβλία να τα βρεις. Δεν σου τραβούν το μάτι, είναι λεπτά και δεν πολυφαίνονται. Ώρες πρέπει να αφιερώσεις, να τα κοιτάς καλά ένα ένα, να τραβάς από τη σειρά όποιο σου κάνει εντύπωση, να το ξεφυλλίζεις, να το περιεργάζεσαι.
Εκεί, στα ράφια που συνήθως δεν έχει κόσμο, βρίσκονται κρυμμένοι θησαυροί.

Εκεί βρήκα ένα ακόμη παιδικό βιβλιοβιβλίο, αυθεντικό βιβλιοβιβλίο, αφού ο αφηγητής του και ο βασικός ήρωας είναι ο Χωρίς Οικογένεια. Ένα βιβλίο που αλλάζει χέρια, επιβιώνει στο πέρασμα των χρόνων, γερνάει, κιτρινίζει αλλά συνεχίζει να διαβάζεται και να το χαρίζεται.
Βέβαια, "τα βιβλία δεν μπορούν να μετρήσουν ακριβώς το χρόνο. Μαντεύουν το πέρασμα του στα πρόσωπα των κατόχων τους."
Κάποτε οι κάτοχοι αφήνουν σημάδια, λεκέδες, τσαλακωμένες σελίδες ή αφιερώσεις στις λευκές σελίδες, δείγμα ότι το βιβλίο αγαπήθηκε και χαρίστηκε.
Άλλοι το αγαπούν, άλλοι αδιαφορούν και άλλοι το μισούν θανάσιμα. Συνεχώς αλλάζει μέρη, μια βρίσκεται σε όμορφες βιβλιοθήκες παρέα με καλούς φίλους που τον υποδέχονται εγκάρδια, τον Σεβάχ τον Θαλασσινό, την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων, τον Πινόκιο, και μια σε μέρη όχι τόσο φιλικά που οι νέες γυαλιστερές νέες εκδόσεις τον περιγελούν: Απολίθωμα παλαιοντολογικό, σε διαβάζανε δεινόσαυροι, πόσες σελίδες σου λείπουν, πόσα τυπογραφικά λάθη έχεις, δεν θα διαβαστείς ούτε στον αιώνα τον άπαντα, δεν ξεκινάς για πολτοποίηση... και άλλα τέτοια.
Αλλά αυτά δεν είναι τίποτα μπροστά στα επόμενα που το βρήκαν, βρέθηκε ακόμη και σε χέρια ανθρώπων κακών που είχαν βαλθεί να καταστρέψουν όλα τα βιβλία του κόσμου, τα παιχνίδια, τη χαρά, τη γνώση και είχαν βάλει σκοπό να δημιουργήσουν ένα τερατόμορφο σύμπαν από άβουλους μεταλλαγμένους ανθρώπους.

Μάλλον τα δύο αγαπημένα βιβλία των συγγραφέων, Σπύρου και Μάνου Βενιέρη, θα είναι δίχως άλλο το Χωρίς οικογένεια και το Φαρενάιτ 451.

Η τιμή του βιβλίου

Η τιμή του βιβλίου είναι υψηλή, η τιμή του ψωμιού είναι υψηλή και
της ελευθερίας το ίδιο.
Όλα είναι ακριβά σε μια χώρα που οι μισθοί μόνο είναι φθηνοί.
2,80 ευρώ την ώρα, τόσο αξιολογούνται οι γνώσεις, τα χέρια, ο χρόνος.
Αυτό είναι το σημερινό νόμιμο καθαρό ωρομίσθιο.
Άμα σ' αρέσει, αν όχι μπορείς να παραμείνεις στο μακρύ κατάλογο των ανέργων που ολοένα και μακραίνει.
2,80 €.
Ικανά να θίξουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Και την θίγουν.

Η γενιά των 700 ευρώ μας έλεγαν κάποτε, σε εκείνο το μακρινό παρελθόν του 2007.
Τώρα; Η γενιά των ανέργων; Η γενιά των 500, των 250 ευρώ;
Αύριο;
Όχι αγαπητοί εκδότες, δεν θα αγόραζα ένα βιβλίο που θα έκρινα ακριβό κι ας το ήθελα.
Δεν δύναμαι.
Ούτε εγώ, ούτε οι υπόλοιποι της γενιάς αυτής που περιγράφω.
Τα εκδίδετε για όσους μπορούν να τα διαθέσουν; Σωστή σκέψη.
Αλλά ποια είναι η πλειοψηφία των βιβλιόφιλων σε αυτή τη χώρα; Η μικρή αυτή πλειοψηφία σε μια χώρα που προτιμά τον καφέ από το βιβλίο, σήμερα ανέρτησε μια επιστολή. Την προσυπογράφω γιατί συμφωνώ όπως θα συμφωνούσα σε οποιαδήποτε επιστολή που θα ζητούσε τη μείωση των τιμών ή την αύξηση των μισθών.
Σύμφωνοι σίγουρα θα είναι και όλοι αυτοί που σπεύδουν να αγοράσουν τις προσφορές.

Χαίρομαι γι' αυτή τη συζήτηση που ξεκίνησε σε δύο blogs, στο Βιβλιοκαφέ και στο Degas. Χαίρομαι γιατί ξεκίνησε ένα διάλογο στον οποίο όλος ο χώρος του βιβλίου έχει δικαίωμα λόγου από το συγγραφέα ως τον αναγνώστη.
Σέβομαι απόλυτα την άποψη του Γιάννη Μακριδάκη και όλων των υπολοίπων συγγραφέων που την ενστερνίζονται, και την αναφέρω εδώ. Θεωρεί ότι οι νέες εκδόσεις θα μειωθούν σύντομα σε αριθμό σχεδόν μονοψήφιο διότι το νέο φορολογικό νομοσχέδιο προβλέπει ότι για να μπορεί κάποιος συγγραφέας, μεταφραστής, επιμελητής να εισπράτει τα ετήσια δικαιώματα των πωλήσεων θα πρέπει να κάνει έναρξη ασκήσεως επαγγέλματος, να πληρώνει ΤΕΒΕ, λοιπές ετήσιες φορολογίες και τέλη.
Υπάρχει και μία παλαιότερη άποψη με πολλή συζήτηση του Δημήτρη Μεγαπάνου των εκδόσεων Ωκεανίδα για την τιμή των βιβλίων. Το θέμα τότε είχε συζητηθεί πολύ και από άλλα site.

Θέλω να ακούσω και άλλες απόψεις.

Η ανοιχτή επιστολή των βιβλιόφιλων μπλόγκερς υπάρχει σε διάφορα μπλογκς.
Παραθέτω εδώ την ανάρτηση της Βιβής για όποιον δεν τη διάβασε:

http://lesxianagnosisbiblioudegas.blogspot.gr/2013/02/blog-post_23.html

Παιδικά βιβλία

Υπάρχουν κάποια παιδιά, τυχερά παιδιά, που γεννιούνται έχοντας ένα βιβλιοπωλείο. Δηλαδή οι γονείς τους έχουν, αλλά αυτά έχουν την πολυτέλεια να περιπλανιούνται στα ράφια του μαγαζιού της μαμάς, να χαζεύουν ράχες, να παρακολουθούν τους υπαλλήλους πώς δουλεύουν και να βοηθάνε κι αυτά όπου μπορούν τις ημέρες εκείνες που δεν έχουν σχολείο. Το σημαντικότερο όλων είναι ότι όποιο βιβλίο τους γυαλίσει μπορούν να το πάρουν, να το πάνε στο σπίτι, να το διαβάσουν προσεχτικά προσεχτικά, μην τσακίσει η ράχη, μην τσαλακωθεί σελίδα, να ταξιδέψουν μαζί του και ύστερα να το επιστρέψουν, όσο πιο σύντομα γίνεται, στο ράφι του μαγαζιού της μαμάς. Πριν το επιστρέψουν πρέπει να πουν δυο λόγια για την υπόθεση και κυρίως αν ήταν καλό, να το προτείνουμε σε κανέναν άνθρωπο ή να το στείλουμε πίσω από εκεί που ήρθε.

Υπάρχουμε βέβαια και όλοι εμείς που μπορεί να μην είχαμε τέτοια τύχη ως παιδιά αλλά έχουμε την τύχη να αναγνωρίζουμε την αξία των παραμυθιών και ως μεγάλοι να εξακολουθούμε να τα διαβάζουμε για να ξέρουμε. Κι είναι εύκολα, διαβάζονται γρήγορα, σε όποιο βιβλιοπωλείο κι αν σταθείς, με ένα απλό ξεφύλλισμα έχεις ονειρευτεί, το καλύτερο δώρο.
Το δώρο της παπλωματούς ένα παραμύθι ξεχωριστό γιατί μιλάει για τα βάσανα της απληστίας και τη χαρά της προσφοράς. Έτσι είναι ο βασιλιάς, άπληστος που θέλει όλο δώρα, να τα παίρνει όλα από τους υπηκόους του αλλά να μην ευχαριστιέται. Και από την άλλη η παπλωματού, η κυρία αυτή που με τα πιο όμορφα και ζεστά χρώματα φτιάχνει παπλώματα και τα δίνει σε εκείνους που τα χρειάζονται. Βιβλίο δικαίως πολυβραβευμένο τόσο για το περιεχόμενο όσο για την εικόνα.
Το Κάτι άλλο είναι ένα πλασματάκι διαφορετικό, προσπαθεί να μοιάσει στους άλλους αλλά δεν τα καταφέρνει και μένει συνέχεια μόνο του μέχρι που εμφανίζεται το Κατιτί και επιτέλους έχει κάποιον να κάνει παρέα.
Από την άλλη υπάρχει η πιο παράξενη ιστορία του κόσμου που όποιος δεν την έχει διαβάσει δεν έχει διαβάσει τίποτα. Μια παράξενη ιστορία που περιγράφει ένα μουσείο που συγκεντρώνει αντικείμενα  παραμυθιών, όπως το γοβάκι της σταχτοπούτας, το μήλο της χιονάτης, τον καθρέφτη της κακιάς μάγισσας και άλλα πολλά.
Αλλά ο ραφτάκος των λέξεων είναι μοναδικός γιατί κάνει ένα επάγγελμα που κανείς δεν μπορεί να το μιμηθεί. Ράβει κασκόλ, παλτά και πουλόβερ για το χειμώνα και καπέλα για το καλοκαίρι από λέξεις ζεστές και δροσερές αντίστοιχα. Τι κι αν τα μεγάλα πολυκαταστήματα ανοίξουν γύρω του και αυτός ξεχαστεί, θα έρθει κάποια στιγμή ένας κρύος χειμώνας που θα θυμίσει στους κατοίκους αυτής της πόλης ότι μόνο ένα παλτό μπορεί να τους ζεστάνει εκείνο που έχει ραφτεί με λέξεις όπως αγκαλιά, αγάπη...

Αυτά είναι μόνο μερικά από τα παιδικά βιβλία που διάβασα τις τελευταίες μέρες.
Μα όσο τα διαβάζω, σε ένα μόνο καταλήγω, δεν υπάρχει πιο μεγάλη αδικία από το να στερούμε στα παιδιά το δικαίωμα στον παραμυθένιο κόσμο.

Ο άνθρωπος στον καθρέφτη του βιβλίου

"Η Εθνική Βιβλιοθήκη, που στεγαζόταν σε ένα κτίριο του 1901, αρχικά είχε σχεδιαστεί  για να στεγάσει την υπηρεσία του εθνικού λαχείου. Με μια επιβλητική πρόσοψη  σε ένα στενό δρόμο, δεν διέθετε κάτι που να τις προσδίδει ιδιαίτερο κύρος. Στο εσωτερικό, η μαρμάρινη σκάλα που ανέβαινε στριφογυριστή στα γραφεία του πρώτου ορόφου, κοσμούταν από τα γλυπτά σύμβολα της τύχης, που μαρτυρούν ακόμη τον λόγο της ύπαρξης του κτιρίου. Ανάμεσα όμως στις κολόνες του προθάλαμου υπήρχε ένα εντυπωσιακό αναγνωστήριο με έδρανα, ενώ οι ψηλοί τοίχοι ήταν γεμάτοι βιβλία, από πάνω μέχρι κάτω. Ανάμεσα στα ράφια ήταν σκαλισμένα τα ονόματα των μεγάλων συγγραφέων - του Δάντη, του Σαίξπηρ και του Καλδερόν.
Η πολλαπλή χρησιμότητα ενός πρώην βιβλιοθηκάριου, που απολύθηκε από μια κυβέρνηση και αποκαταστάθηκε από μια άλλη, ως υπεύθυνου τεράστιων αιθουσών που φτιάχτηκαν πρώτα για να στεγάσουν ένα λαχείο και κατόπιν μια βιβλιοθήκη, πρέπει να γοήτευε τον Μπόρχες. Ακόμη πιο εντυπωσιακό ήταν το γεγονός ότι ένας από τους προηγούμενους διευθυντές, ο Πωλ Γκρουσάκ, συγκαταλεγόταν ανάμεσα στους ήρωες του Μπόρχες και ήταν τυφλός. Η τυφλότητα και η Εθνική Βιβλιοθήκη φαίνεται να συμβαδίζουν στο Μπουένος Άιρες. Ο συγγραφέας Χοσέ Μάρμολ, διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης έως το 1871, είχε επίσης χάσει την όραση του.
Τη σύμπτωση χαιρέτισε ο Μπόρχες γράφοντας ένα ποιήμα, όταν πλέον είχε εδραιωθεί η θέση του στη βιβλιοθήκη και είχε συνειδητοποίησει ότι η αναπηρία του ήταν μόνιμη. Στο "Ποίημα των Δώρων" ευχαριστεί το Θεό,

που με εξαίσια ειρωνεία
μου χαρίζει ταυτόχρονα το σκοτάδι και τα βιβλία...
Είτε είμαι ο Γκρουσάκ είτε ο Μπόρχες, κοιτάζω
τούτο το αγαπημένο σύμπαν που παραμορφώνεται και σβήνει,
και γίνεται χλομό και ακαθόριστο γκρίζο
που μοιάζει με όνειρο και με τη λησμονιά.

Σε ένα ψηλό και απομονωμένο γραφείο του πρώτου ορόφου ο Μπόρχες έστησε τον θρόνο του."

Στο κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Αργεντινής που έζησε και εργάστηκε ο Μπόρχες δημιούργησε το τελευταίο του έργο ο γάλλος καλλιτέχνης Christian Boltanski που εργάζεται εδώ και δύο χρόνια στο Μπουένος Άιρες, καλεσμένος της Diana Wechsler, έφορος του Museo de la Universidad Nacional de Tres de Febrero.
Το έργο ονομάζεται «Ιπτάμενα βιβλία — προς τιμήν του Χ.Λ. Μπόρχες».
Περίπου 600 βιβλία αιωρούνται στο αίθριο της πρώην Εθνικής Βιβλιοθήκης του Μπούενος Άιρες.
Το μαγικό αποτέλεσμα έρχεται σε ειρωνική αντίθεση με τα άδεια ράφια του κτιρίου που, ποιος ξέρει, μπορεί να στεγάσει την υπηρεσία του εθνικού λαχείου...

Βιβλιοπάζαρο

"Παζάρι-Εκποίηση βιβλίου, Πλατεία Κοτζιά 25/1-13/2/2013" είναι τυπωμένο πάνω στην σακούλα που βάζουν οι επισκέπτες την βιβλιολεία τους βγαίνοντας από την λευκή σήραγγα που τέμνει ασύμμετρα, κάπως αδέξια, την πλατεία. «Βιβλία σε προσφορά» θα προτιμούσα να ονομάτιζαν την βιβλιαγορά. Την σακούλα και την σταθερή πρωτοβουλία του παζαριού υπογράφουν ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βιβλίου (Σ.ΕΚ.Β.) και το Επαγγελματικό Σωματείο Εκδοτών (Ε.Σ.Ε.Β.Ε.). Και αν ξεκινώ από την φαινομενικά αδιάφορη πλαστική τσάντα είναι γιατί οι σακούλες βιβλιοπωλείων και παρόμοιων εκθέσεων εκδηλώσεων αποτελούν το νέο μου αντικείμενο συλλεκτικής αξίας. Με άλλα λόγια άρχισα να τις μαζεύω γιατί είναι μέσο κατατεθέν, αποτυπώνουν πληροφορίες τόπου, στοιχείων αλλά ίσως και μια ορισμένη αισθητική. Νόμιζα, λάθος βέβαια, ότι καταλαμβάνουν λίγο χώρο και δεν θα επιβάρυναν το οικιακό σκηνικό. Άσε που σε λίγο, όταν περάσουν τις 50, θα χρήζουν και πιο συστηματικής ταξινόμησης και θα προκύψουν θέματα φύλαξης. Βιβλιολεία γιατί ήταν κάτι σαν πόλεμος. Ένα συνεχές βουητό, κουβέντες, φωνές «είδες τούτο, είδες εκείνο, το ήθελα, ααα το ξέρω, αυτό θα άρεσε στον έτσι ή στην αλλιώς, θα του το πάρω». Κόσμος να σπρώχνεται να μπει και να βγει. Είχε και κομμάτια ανάσας, λιγότερο πυκνά. Πού να τολμήσει κανείς να χρησιμοποιήσει την λέξη συνωστισμός. Έχει αποκτήσει τέτοια φόρτιση που θα της πάρει τουλάχιστον δέκα χρόνια να την αποτινάξει. Τέλος πάντων, Σάββατο μεσημεράκι μέσα στο σώμα του τούνελ είχε πολύ κόσμο σκυμμένο στους πάγκους να βλέπει πάνω από τον ώμο του μπροστινού, ανάμεσα στα απλωμένα χέρια, να προσπαθεί να ψηλαφίσει, να πιάσει το βιβλίο που κέρδισε την προσοχή του, να το ξεφυλλίσει, να το γυρίσει ανάποδα εκεί που αναγράφεται η τιμή ευκαιρίας, για να αποφασίσει αν εντέλει θα το αποσπάσει από τις ντάνες για πάντα. Αν θα το πάρει σπίτι του, αν θα ο εντάξει με κάποιον τρόπο στα οικεία του πράγματα. Πρόσωπα όλων των ηλικιών, ανοικτά και πιο κλειστά. Παιδιά σε καρότσια και πιασμένα από χέρια, πιο μεγάλα να τεντώνονται στις μύτες των μικρών ποδιών τους ίσα να φτάνει η μύτη στο όριο του επίπεδου ορίζοντα με τα παιδικά. Τα μάτια τεντωμένα.

Πάγκοι ξέχειλοι, κρυφά ράφια κάτω από τους πάγκους, καλάθια και αγκαλιές βιβλίων, καρότσια τροφοδοσίας να πηγαινοέρχονται από τους παράπλευρους χώρους αποθήκευσης. Όλων των ειδών έντυπα, και περιοδικά, ακόμα και των αρχών του 0ού αιώνα, για γούστα και ενδιαφέροντα διαφορετικά μεταξύ τους, ένα γύρο ανά εκδοτικό οίκο, χωρίς ιδιαίτερη λογική και την τάξη των βιβλιοπωλείων. Εκδότες που χρόνια τώρα συμμετέχουν και εκδότες που για πρώτη φορά εμφάνισαν τα βιβλία τους σε πάγκους μαζικής θέασης και κατανάλωσης. Γνωστοί οίκοι αλλά και πολλοί μικροί με μικρότερη διάχυση και πρόσβαση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Λευκώματα, μελέτες και δοκίμια, ιστορία λαογραφία, πολιτική, ελληνική και ξένη λογοτεχνία, κλασική και σύγχρονη, βιβλία γνώσης, παιδικά, άτλαντες, μαγειρικές, θρησκευτικά, μεταφυσικά, τέχνες. Βιβλία που παρουσιάζουν αντίθετες θέσεις, ιδέες και στάσεις ζωής, ειρωνικά να στέκονται δίπλα δίπλα, να παρελαύνουν οι ψαχτικές ματιές στα εξώφυλλά τους πάνω, από το ένα κολλητά στο άλλο.

Φορτώθηκα περισσότερα βιβλία από όσα είχα συμφωνήσει με τον εαυτό μου. Για μια ακόμα φορά, εντελώς προβλέψιμα, υπέκυψα (για αυτό άλλωστε πήγα κοντά στο τέλος για να μην μου δώσω την ευκαιρία πολλαπλών επισκέψεων). Όλο και κάτι υπάρχει για τα διάφορα ενδιαφέροντα, τα βιβλιοθηκονομικά, την φιλαναγνωσία, την τυπογραφία (μέσα στις σελίδες ενός παιδικού κυριαρχεί ως εφεύρεση της Αναγέννησης η τυπογραφία, τα μολύβια από γραφίτη, τα κινητά στοιχεία του Γουτεμβέργιου), τον 19ο αιώνα και την ιστορία του, λογοτεχνία, κλπ. Πολλά υπάρχουν για να καλύψουν ενδιαφέροντα φίλων. Προσέθεσα και ορισμένα βιβλιοδώρα. Δέχθηκα και ένα, ευγενικό δώρο γνωριμιάς, από τον ΑΚΑΜΑ. Πρώτη φορά έγινε στην πλατεία Κοτζιά το παζάρι. Όπως είναι γνωστό έως τώρα τόπος του ήταν η πλατεία Κλαυθμώνος, στην βάση του μνημείου της Συμφιλίωσης. Μοιάζει να μην βρήκε την γενική αποδοχή η νέα τοποθεσία. Επισκέπτες και διοργανωτές εξέφρασαν την γνώμη τους, ότι προτιμούν την προηγούμενη και όχι από συνήθεια και ξεβόλεμα αλλά για συγκεκριμένους λόγους, ευκολίας πρόσβασης, ασφάλειας, κ.ά. Αν κάτι δουλεύει καλά και αποδοτικά, έχει βρεθεί «η σωστή συνταγή» (που για τόσα άλλα θέματα μας προβληματίζει) την ακολουθούμε και την βελτιώνουμε, δεν επεμβαίνουμε καταλυτικά και την ταλαιπωρούμε. Αν πάλι το ζήτημα είναι η αναβάθμιση της περιοχής του Δημαρχείου, δεν χρειάζεται να ξεριζωθεί το βιβλιοπαζάρι που έχει διανύσει τόσο δρόμο με προσπάθεια, ας σκεφτούμε πιο δημιουργικά.

Γιούλα Ζουμπουλάκη

Χρησιμοποιώ αυτόν τον τίτλο γιατί σχεδόν σίγουρα αυτό θα ήθελε και ο συγγραφέας.

Το βιβλίο Η αδερφή μου του Σταύρου Ζουμπουλάκη το διάβασα για έναν και μόνο λόγο: όλοι όσοι το πήραν μου είπαν ότι έχουν διαβάσει καλές κριτικές.

Δεν είχε τύχη να διαβάσω κάποια, αλλά προτίμησα να δω τι έχει να μου πει το ίδιο.
Βιβλίο 69 σελίδων, σα να μη χρειάζονται πολλές σελίδες για να πεις κάτι τόσο μεγάλο.
Αυτοβιογραφικό κείμενο στη μνήμη της αδερφής του συγγραφέα, λύτρωση για τον ίδιο το συγγραφέα που εναποθέτει στο χαρτί σκέψεις και συναισθήματα χρόνων.
Το κύριο πρόσωπο της ιστορίας πάσχει από μία βαριάς μορφής επιληψία, γεγονός που η οικογένεια προσπαθεί να κρατά κρυφό από τον έξω κόσμο. "Δε μιλάμε, δε συζητάμε για όσα μας πονάνε" κίνηση που ο συγγραφέας τερματίζει δείχνοντας ότι ποτέ δεν κατάφερε να δεχτεί την αντίληψη της οικογένειάς του. Λύτρωση.
Λιτό και περιεκτικό ξεφεύγει από μια απλή αυτοβιογραφική εξομολόγηση και οδηγείται στο πλαίσιο του φιλοσοφικού στοχασμού απέναντι στα καίρια ζητήματα της ζωής την αρρώστια, τον πόνο, το θάνατο.
Ο πόνος του αδερφού που διστάζει να χαρεί τις χαρές της ζωής νιώθοντας ότι ένα μέλος της οικογένειας του, ένας άνθρωπος για τον οποίο τρέφει τα πιο τρυφερά συναισθήματα, υποφέρει και ζει καταδικασμένο από μια ανίατη αρρώστια.
Μέσα από τον πόνο, όμως, ο άνθρωπος καταφέρνει τελικά να αντιληφθεί το βαθύτερο νόημα της ζωής.
Το βλέμμα της Γιούλας στη φωτογραφία του εξωφύλλου συντροφεύει κάθε λέξη που περιέχει το μικρό αυτό βιβλίο. Παρόντα και τα διαβάσματα του συγγραφέα και η αγάπη του για τα βιβλία που τον συντρόφευαν όλα τα προηγούμενα χρόνια.

Μερικές από τις κριτικές που αναφέρουν όσοι το αγοράζουν συγκεντρώνονται εδώ.

Καλή εβδομάδα! Είχα πει (μέσα μου, στον εαυτό μου) ότι μέσα στο Σαββατοκύριακο που μας πέρασε θα επισκεπτόμουν το παζάρι βιβλίου στην πλατεία Κοτζιά, όπου γίνεται για πρώτη φορά σε αυτήν την πλατεία, με την φωτογραφική μου μηχανή. Εμμμ δεν τα κατάφερα για αυτό βάζω κάτι άλλο στο ίδιο πνεύμα, ίσως πιο χαλαρό. Ένα βιβλιοπωλείο όπου άνθρωποι διατρέχουν, κοιτούν, φυλλομετρούν, διαβάζουν όρθιοι πάνω από τους πάγκους υποψήφια βιβλία. Η ατμόσφαιρα αποπνέει μια αναζήτηση, μια εσωτερικότητα αν και πολλοί άνθρωποι βρίσκονται συγκεντρωμένοι. Αυτά έως ότου πραγματοποιηθεί η επίσκεχη στην πλατεία Κοτζιά.

Η τελευταία σελίδα του Γκαζμέντ Καπλάνι, ας μην είναι Η τελευταία

187 σελίδες, ευανάγνωστη γραμματοσειρά, με ένα ανοιγμένο αν και ταλαιπωρημένο ανοικτό βιβλίο σε ένα γκρίζο βομβαρδισμένο φόντο. Καλά σημάδια, σωστές προδιαγραφές για ένα ακόμα βιβλιοβιβλίο που έμοιαζε, με μια πρώτη αλλά μόνο με την πρώτη ματιά, βατό, εξαιρετικά βατό και ευκολοδιάβαστο. Όμως, δεν ήταν καθόλου έτσι. Στάθηκε πολλές μέρες πάνω στο γραφείο μου και μετά ξάπλωσε στο προσκέφαλό μου πριν φτάσω στην σελίδα 187, κλεισμένη εξαιτίας ενός κρυολογήματος. Αποδείχθηκε βιβλίο με τροφή για σκέψεις πάνω σε θέματα ταυτότητας, εθνικής ταυτότητας. Πώς φτιάχνονται, από ποια συστατικά αποτελούνται, πώς διατηρούνται, πώς γίνεται να κρύβονται, να φοβούνται, να δομούνται και να αποδομούνται. Ονόματα που αλλάζουν για να προσαρμόζονται στις καταστάσεις. Σκέψεις, ακόμα, για θέματα εξουσίας, εκείνης της δύναμης που μπορεί να στρεβλώσει το ουσιαστικό και το άξιο, να κάνει λιώμα τα αισθήματα, που αναδεικνύει τα χαρακτηριστικά της υποκρισίας, του κρυφού, του δήθεν, και άλλα παρόμοια. Ο Καπλάνι είναι ένας συγγραφέας που παρακολουθώ. Με εκπλήσσει. Γράφει στα ελληνικά άνετα ενώ δεν είναι η μητρική του γλώσσα. Δεν ξέρω αν είναι η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα (όπως λέει ο ίδιος) . Μιλάει με ένα συνδυασμό μαύρης ειρωνείας μαζί και αθωότητας που διατηρεί από άποψη. Έχει πολλά να πει αλλά έχει βρει και πολλά καταφύγια.

Τρεις γενιές μέσα στην ταραγμένη ιστορία του 20ού αιώνα, μέσα στις πολεμικές εξάρσεις και τις καταστροφές, και στην συνέχεια τις πολιτικές επιλογές των κρατών που η εφαρμογή τους από όλες τις μπάντες απέχει από εδώ έως το διάστημα η θεωρία με την πράξη, και με γεωγραφικό στίγμα την Θεσσαλονίκη και την Ελλάδα, τα Τίρανα και την Αλβανία με πετάγματα σε όλον τον κόσμο εκτυλίσσεται η διήγηση. Ένας γιος που περιμένει 22 μερόνυχτα στα Τίρανα την σωρό του πατέρα του να φθάσει από την Σαγκάη, που πάει προς τα πίσω για να καταλάβει, να απαντήσει σε ερωτήματα που πλήγωσαν, που προσπαθεί να τακτοποιήσει ανοικτά ζητήματα για να λυτρωθεί, και να περπατήσει στο μέλλον που τον περιμένει. Το τέλος μιας ζωής που θα πρέπει ν οδηγήσει τον γιο σε κάθαρση, η τελευταία σελίδα. Αντίστοιχο, του Αλεξάκη που επεξεργάζεται σχεδόν σπαρακτικά τον θάνατο της μητέρας του, ακολουθώντας μια άλλη διαδρομή. Επιστρέφει από το Παρίσι στην Αθήνα για να βρει τον βηματισμό του, τους ανθρώπους, τις σχέσεις του. Παρηγοριά στα δύσκολα της ζωής, καταφύγιο εικόνων και ιδεών, δεν είναι άλλο από τα βιβλία. Επαγγελματικά μα και σε προσωπικό επίπεδο. Σε βιβλιοπωλείο στα Τίρανα βρήκε απασχόληση ο παππούς, στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αλβανίας και σε αγροτική βιβλιοθήκη όταν πέφτει σε δυσμένεια ο πατέρας. Στην κρύα Εθνική επιστρέφει για να διαβάσει γαλλική λογοτεχνία και αστυνομικά. Αγαπημένοι οι Γάλλοι κλασικοί συντροφεύουν πατέρα και γιο. Άνθρωποι των βιβλίων που διαβάζουν, διαβάζουν και ξαναδιαβάζουν πριν πιάσουν πένα και χαρτί για να γράψουν με την σειρά τους. Ο πατέρας γράφει μέσα στο βιβλίο του γιου. Το διάβασμα προηγείται της γραφής. Ο Σάμουελ Τζόνσον είχε πει ότι δεν επιθυμούσε να συναναστρέφεται με κάποιον που είχε γράψει περισσότερα βιβλία από όσα είχε διαβάσει. Το διάβασμα είναι εντέλει πολύ σημαντικό, καθώς οι αναγνώστες είναι οι κεντρικοί πρωταγωνιστές κάθε βιβλίου. Εμείς είμαστε οι πρωταγωνιστές κάθε διαβάσματός μας, κάθε βιβλίου που καταπιανόμαστε.

Το σκάκι

Από την πρώτη μου επαφή με τη σκακιέρα, μου δημιουργήθηκε η επιθυμία να μάθω ποιος σκέφτηκε αυτό το παιχνίδι, από πού και πότε ξεκίνησε.

Κανείς γύρω μου δεν ήξερε.

Ευτυχώς υπάρχουν τα βιβλία που όλα τα ξέρουν κι έχουν να σου πουν πολλές ιστορίες.

Στο βιβλίο Η γέννηση της βασίλισσας του σκακιού η Yalom ακολουθεί τα ίχνη του σκακιού στο πέρασμα του χρόνου προσπαθώντας να εντοπίσει πότε και για ποιο λόγο, το σημερινό ισχυρότερο κομμάτι της σκακιέρας, η βασίλισσα, έκανε την εμφάνιση της στο παιχνίδι και πότε απέκτησε τη σημερινή της δύναμη. Μελετά τις λογοτεχνικές αναφορές που δίνουν περιγραφές του παιχνιδιού, τις εικονογραφήσεις τους που απεικονίζουν σκακιστές, ακόμη και τα κομμάτια που έχουν διασωθεί ως σήμερα και εξιστορεί την πιο περίεργη πτυχή της ιστορίας που συνδέεται με την ιστορία του κόσμου αλλά και με το ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία.

Δύο είναι οι χώρες που διεκδικούν την καταγωγή του, η Ινδία και η Περσία. Αν και εξακολουθεί να μην έχει προσδιοριστεί με σαφήνεια από πού και πότε ξεκίνησε, οι ιστορικοί κλίνουν προς την Ινδία του έκτου αιώνα. Η πρώτη του ονομασία ήταν chaturanga που σημαίνει τέσσερα τμήματα, τα τέσσερα τμήματα του ινδικού στρατού, άρματα, ελέφαντες, ιππικό και πεζικό που μαζί με το βασιλιά και το στρατηγό (ο βεζίρης) αποτελούν τα βασικά κομμάτια του παιχνιδιού. Οι Πέρσες υιοθέτησαν από τους Ινδούς  τις έξη βασικές φιγούρες, την σκακιέρα με τα 64 τετράγωνα (ένα λευκό πανί με οριζόντιες και κάθετες γραμμές) και τα ονομάτισαν στα περσικά. Η ονοματολογία τους εξαπλώθηκε και εκτός Ανατολής αφού η λέξη shah (ο βασιλιάς στα περσικά) χρησιμοποιήθηκε τελικώς ως το όνομα του παιχνιδιού μέσω της λατινικής scacchus.

Οι άραβες κατακτητές της Περσίας, καθώς συνέχιζαν τις κατακτήσεις τους για να διαδώσουν το κήρυγμα του Ισλάμ, διέδωσαν και το σκάκι σε περιοχές, όπως την Ισπανία.  

Η πρώτη αναφορά στη βασίλισσα του σκακιού υπάρχει σε ένα λατινικό χειρόγραφο γραμμένο το 997. Πρόκειται για ένα ποίημα που καταγράφει τους βασικούς κανόνες του παιχνιδιού. Αναφέρει ότι η επιφάνεια της σκακιέρας έπρεπε να έχει 64 τετράγωνα δύο χρωμάτων και ότι οι 32 πεσσοί έπρεπε να είναι λευκού και κόκκινου χρώματος. Το παιχνίδι ξεκινά με τη μετακίνηση ενός πιονιού στο αμέσως επόμενο μπροστινό τετράγωνο. Ο βασιλιάς κινείται σε οποιοδήποτε παρακείμενο τετράγωνο ενώ η βασίλισσα μπορεί να μετακινηθεί μόνο στο παρακείμενο διαγώνιο τετράγωνο. Το πιόνι που φτάνει στην όγδοη σειρά μπορεί μετά να μετακινηθεί σαν τη βασίλισσα, με την προϋπόθεση ότι η πραγματική βασίλισσα είχε χάσει τη θέση της στη σκακιέρα. Το γεγονός ότι έπρεπε να υπάρχει μόνο μία βασίλισσα στη σκακιέρα συνδέεται με το χριστιανικό δόγμα που επέτρεπε στο βασιλιά να έχει μία και μοναδική σύζυγο. Ο ινδικός ελέφαντας αποκαλείται στο λατινικό χειρόγραφο ως comes ή curvus που σήμαινε κόμης ή ηλικιωμένος και αποτελούσε τον πρόγονο του κατοπινού επίσκοπου (ελλ. αξιωματικός). Οι επίσκοποι κατά τους επόμενους αιώνες είχαν μεγάλοι εξουσία ως διαχειριστές των χρημάτων και της ιδιοκτησίας της Εκκλησίας και είχαν συνεργασία με τη βασιλική οικογένεια γεγονός που αναπαρήχθη στη σκακιέρα τοποθετώντας τους δίπλα στο βασιλιά και στη βασίλισσα. Στη σκακιέρα μπορούσαν να κινηθούν δύο τετράγωνα διαγωνίως. Οι πύργοι και τα άλογα είχαν τις σημερινές κινήσεις τους και αποτελούσαν τις κύριες μαχητικές δυνάμεις. 

Η βασίλισσα απέκτησε τη δύναμή της το 15^ο αιώνα, στην Ισπανία, την περίοδο που η μαχητική Ισαβέλλα βασίλευε. Το παιχνίδι ονομάστηκε το σκάκι της βασίλισσας και γρήγορα διαδόθηκε και στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Θα μπορούσα να αφιερώσω πολλές λέξεις μιλώντας για την ιστορία που αφηγείται το βιβλίο της Yalom, αλλά οι λέξεις των 307 σελίδων του βιβλίου της την περιγράφουν καλύτερα.

Η απόλαυση της ανάγνωσης

Η ανάγνωση είναι μια μοναχική διαδικασία γιατί συνηθίζεται να διαβάζει κάποιος σιωπηλά και μόνος.
Ωστόσο, η απόλαυση που σου προσφέρει είναι για να μοιράζεται και να συζητιέται.
Με αυτό το σκεπτικό, ο φίλος και αναγνώστης του blog μας, έστειλε τις εντυπώσεις που του προκάλεσε η ανάγνωση ενός βιβλίου. Πρόκειται για το Σολάρις του Λεμ Στάνισλαβ.
Γνώριζα μόνο τη διπλή κινηματογραφική εκδοχή του (Αντρέι Ταρκόφσκι, 1972 και Στήβεν Σόντεμπεργκ, 2002) και δεν είχα ιδέα ότι είχε προηγηθεί η λογοτεχνική έκδοσή του, το 1961.
Οπότε η χαρά μου ήταν διπλή: γνώρισα την έκδοση ενός καλού βιβλίου και μοιράστηκα τη χαρά της ανάγνωσης.

Γράφει ο Μαραμπού: 

Σας έχει παρασύρει η ανάγνωση ενός βιβλίου μέχρι τις πρωινές ώρες; Μεταφορικά, πολλά βιβλία μ’ έκαναν να χάσω τον ύπνο μου. Αλλά ποτέ δεν ξαγρύπνησα διαβάζοντάς τα. Χθες το βράδυ στις 21:30 πήρα τις 310 σελίδες του Σολάρις στα χέρια μου και άρχισα ανύποπτος και χαλαρός να διαβάζω. Φοβάμαι τα βιβλία επιστημονικής φαντασίας καθώς και τα αστυνομικά, κυρίως γιατί κουβαλούν μέσα τους όλες τις απαντήσεις ή έτσι ισχυρίζονται (μόνο φόβο μου προκαλούν όσοι έχουν όλες τις απαντήσεις), επιδρώντας στην φαντασία μου ανασταλτικά, καθησυχάζοντάς με, στο τέλος θα τα μάθεις όλα, μου ψιθυρίζουν. Ωστόσο, μέχρι τις τελικές απαντήσεις, οι λέξεις τους σαν αιχμηρές λεπίδες χαράσσουν τον εγκεφαλικό μου φλοιό, εντυπώνοντας μνήμες που θα περάσει καιρός μέχρι να τις απωθήσω σε μια ουδέτερη ζώνη.

Ο Σολάρις είναι ένας πλανήτης (αλήθεια! υπάρχει! ποιος εξάλλου θα με πείσει τώρα πια για το αντίθετο;) σε έναν μακρινό γαλαξία ανάμεσα σε δυο ήλιους, με μικρές νύχτες και δίχρωμη εναλλαγή ημερών, μια ερυθρή μια κυανή, καλυμένος σχεδόν ολοκληρωτικά από έναν ωκεανό που διαγράφει συνεχώς μυώδεις κυματισμούς. Πολλές συζητήσεις έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια για τον Σολάρις με τις πιο πρόσφατες να καταγράφουν μιας μορφής συνειδητότητα στον ωκεανό που τον καλύπτει. Ωκεανός που σκέφτεται; Σε τέτοιες περιπτώσεις μια επαφή μαζί του είναι πάντοτε το επιθυμητό. "Μιλάω γι' αυτά που πάντοτε θέλαμε όλοι μας: επαφή με έναν άλλον πολιτισμό. Να τώρα που την έχουμε! Και αυτό που μπορούμε να δούμε, σαν μέσα σε μικροσκόπιο, είναι η τερατώδης ασχήμια μας, του ίδιου μας του εαυτού, η τρέλα μας, η ντροπή μας!" 

Οι ερευνητές του Σταθμού δέχονται απρόσμενες επισκέψεις, με τον νεοφερμένο Κρις Κέλβιν να δέχεται επίσκεψη από την νεκρή σύζυγό του. Αυτό το ευφυές όν, ο Ωκεανός του οποίου αναζητούν την επαφή, φαίνεται πως αναδεύει, φέρνοντας στην επιφάνεια, "απομονωμένες ψυχικές διεργασίες, κρυμμένες, απωθημένες, αποκλεισμένες - εστίες που σιγοκαίουν κάτω από τις στάχτες της μνήμης". Μετά τις πρώτες βίαιες αντιδράσεις, ο άνθρωπος χαλαρώνει, αναθεωρεί, ίσως παραιτείται και εκεί είναι απαραίτητες οι προειδοποιήσεις. "Μην ξεχνάς πάντως πως δεν είναι παρά ένας καθρέφτης που αντανακλά μέρος του μυαλού σου. Είναι όμορφη επειδή έτσι είναι οι αναμνήσεις σου". Εξάλλου όσο το καλοσκέφτεται διακρίνει την πικρή αλήθεια "ο άνθρωπος έχει ξεκινήσει να εξερευνήσει άλλους κόσμους κι άλλους πολιτισμούς, χωρίς να έχει εξερευνήσει πρώτα το δικό του λαβύρινθο με τους σκοτεινούς διαδρόμους και τα μυστικά δωμάτια".

Η ώρα πλησίαζε 03:30. "Σολάρεις, αναγνώστη μου!", σκεφτόμουν αυτοσαρκαζόμενος, λογοπαίζοντας με τον τίτλο του βιβλίου και την αναγνωστική μου ασυνήθη υπέρβαση. Με νίκησε ο ύπνος λίγες σελίδες πριν το τέλος. Μα σηκώθηκα γεμάτος έξαψη για να διαβάσω τις τελικές (;) απαντήσεις. Ένα βιβλίο που δύσκολα θα απωθήσω στην μνήμη μου. Μα σαν το κάνω, αρκεί ο σκεπτόμενος Ωκεανός να σηκώσει ένα ελαφρό κύμα και όλα θα ξαναρχίσουν...

Περί αστυνομικών μυθιστορημάτων

Δε διαβάζω συχνά αστυνομικά μυθιστορήματα αλλά όσες φορές έχει τύχη, έχω απολαύσει την ανάγνωση όσο τίποτα. Έπεσα σε καλογραμμένα αστυνομικά μυθιστορήματα ή τελικά είμαι λάτρης αυτών των βιβλίων και δεν το έχω καταλάβει ακόμα;
Από την άλλη, είναι και που η εποχή ευνοεί τη διάδοσή τους, ποτέ τα προηγούμενα χρόνια δεν εκδίδονταν τόσο μεγάλος αριθμός όσο σήμερα. Πολλοί ελληνικοί εκδοτικοί οίκοι έχουν εντάξει στο εκδοτικό τους πρόγραμμα σειρές, οι οποίες στην πλειονότητά τους περιλαμβάνουν πολυσέλιδα αστυνομικά μυθιστορήματα, ογκώδεις βιβλία ξένων, κυρίως, συγγραφέων. Βιβλιοπωλεία που αφιέρωναν δύο ράφια, τώρα αφιερώνουν ολόκληρες βιβλιοθήκες για να χωρέσει το κύριο μέρος της βιβλιοπαραγωγής.

Στα κοινωνικά δίκτυα γίνεται συνεχώς λόγος για το βιβλίο Υπόθεση Jacob, με πολλούς ευχαριστημένους αναγνώστες να αφήνουν διθυραμβικά σχόλια.
Έτσι πείστηκα κι εγώ να ξεκινήσω την ανάγνωσή του, εξάλλου δεν θέλω και πολύ.
Βιβλίο 547 σελίδων (έχω πολλά χρόνια να διαβάσω βιβλίο άνω των 350 σελίδων) το οποίο διάβασα μέσα σε τρεις μέρες, μου έγινε κάτι σαν εμμονή, αν δεν έφτανα στο τέλος δεν θα ηρεμούσα.
Σα να βλέπεις ταινία αγωνίας σε αργό ρυθμό. Αλλά και πάλι η σύγκριση δεν είναι πετυχημένη γιατί ποτέ η ανάγνωση ενός βιβλίου δεν μπορεί να συγκριθεί με τη θέαση μιας ταινίας.
Ίσως η φαντασία του ανθρώπου να είναι το αμέσως μεγαλύτερο χαρακτηριστικό του μετά τη βλακεία.
Ακόμη έχω στο μυαλό μου τις εικόνες που μου δημιούργησε, σαν να πρόκειται για υπαρκτά πρόσωπα, για υπαρκτά γεγονότα, σα να έμαθα για την ιστορία στις ειδήσεις των 8.
Μόνο που δεν έμεινα μόνο στις πληροφορίες (ή παραπληροφορίες) των ειδήσεων και των εφημερίδων μπήκα και στο σπίτι της οικογένειας και σαν κρυφός παρατηρητής παρατηρούσα τις κινήσεις τους, τα βλέμματά τους, τις σκέψεις τους.
Μπήκα στην οικογένεια με το φονικό γονίδιο και μοιράστηκα τις αγωνίες τους.

Δε λέω τίποτα για την υπόθεση, κι αν έλεγα, δεν θα έλεγα τίποτα παραπάνω από όσα γράφονται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου.

"Τα 50 βιβλία που πρέπει να διαβάσεις πριν πεθάνεις"

50 books to read before you die: αν δεν είχε αυτόν τον τίτλο ο σελιδοδείκτης, δεν θα με παρακινούσε να τον αγοράσω.
Ένα μακρόστενο μεταλλικό αντικείμενο, αρκετά βαρύ, που κάθε άλλο παρά όμορφο είναι, σίγουρα δεν με πείθει για να διακοσμεί τα βιβλία μου.
Ωστόσο, έχει αυτήν την πληροφορία χαραγμένη πάνω του που ήθελα να κρατήσω.
Αλήθεια ποια είναι τα πενήντα βιβλία μου προτείνει;

Μεταφράζω έναν έναν τους τίτλους και αντιγράφω εδώ με τη βοήθεια της biblionet (εργαλείο που ελπίζω να μη χαθεί). Τέσσερις τίτλους δεν κατάφερα να βρω στην ελληνική τους μετάφραση και τους αφήνω στα αγγλικά, ως έχουν.

1. Ο άρχοντας των δαχτυλιδιών (τριλογία), Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν
2. 1984, Τζωρτζ Όργουελ
3. Περηφάνια και προκατάληψη, Τζέιν Όστεν
4. Τα σταφύλια της οργής, Τζων Στάινμπεκ
5. Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια, Χάρπερ Λι
6. Τζείν Έιρ, Σαρλότ Μπροντέ
7. Ανεμορδαμένα ύψη, Έμιλι Μπροντέ
8. Το πέρασμα στην Ινδία, Ε. Μ. Φόρστερ
9. Ο άρχοντας των μυγών, Γουίλιαμ Γκόλντιγκ
10. Ο Άμλετ, Γουίλιαμ Σαίξπηρ
11. A bend in the river, V.S. Naipaul
12. Ο μεγάλος Γκάτσμπυ, Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ
13. Ο φύλακας στη σίκαλη, Τζ. Ντ. Σάλιντζερ
14. Ο γυάλινος κώδων, Σύλβια Πλαθ
15. Θαυμαστός καινουριος κόσμος, Άλντους Χάξλεϋ
16. Το ημερόλογιο της Άννας Φρανκ, Άννα Φρανκ
17. Δον Κιχώτης, Μιγκέλ Ντε Θερβάντες
18. Η Βίβλος
19. The Canterbury tales, Geoffrey Chaucer
20. Οδυσσέας, Τζέιμς Τζόις
21. Ο ήσυχος Αμερικάνος, Γκράχαμ Γκρην
22. Birdsong, Sebastian Faulks
23. Χρήμα, Μάρτιν Έιμις
24. Ο Χάρι Πότερ, Τζ. Κ. Ρόουλινγκ
25. Μόμπι Ντικ, Χέρμαν Μέλβιλ
26. Ο άνεμος στις ιτιές, Κέννεθ Γκρέιαμ
27.Το αστέρι του βορρά - Ο άρχοντας των δύο κόσμων - Ο άρχοντας των δύο κόσμων, Φίλιπ Πούλμαν
28. Άννα Καρένινα, Λέον Τολστόι
29. Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων, Λιούις Κάρρολ
30. Ρεβέκκα, Δάφνη Ντι Μοριέ
31. Ποιός σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα, Μαρκ Χάντον
32. Στο δρόμο, Τζακ Κέρουακ
33. Η καρδιά του σκότους, Τζόζεφ Κόνραντ
34. The way we love now, Anthony Trollope
35. Ο ξένος, Αλμπέρ Καμύ
36. The colour purple, Alice Walker
37. Η ζωή του Πι, Γιαν Μαρτέλ
38. Φρανκενστάιν, Μαίρη Σέλεϊ
39. Ο πόλεμος των κόσμος, Χέρμπερτ Τζορτζ Ουέλλς
40. Άντρες χωρίς γυναίκες, Έρνεστ Χέμινγουεϊ
41. Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ, Τζόναθαν Σουίφτ
42. Χριστουγεννιάτικα κάλαντα, Κάρολος Ντίκενς
43. Χάκλμπερι Φιν, Μαρκ Τουέιν
44. Ροβινσόνας Κρούσους, Ντάνιελ Ντιφόου
45. Στη φωλιά του κούκου, Κεν Κέισι
46. Catch 22, Τζόζεφ Χέλερ
47. Κόμης Μοντεχρίστο, Αλέξανδρος Δουμάς
48. Οι αναμνήσεις μιας γκέισας, Άρθουρ Γκόλντεν
49. Η θεία κωμωδία, Δάντης
50. Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι, Όσκαρ Ουάιλντ

Τα 50 είναι σίγουρα λίγα για να καλύψουν όλες τις αναγνωστικές προτιμήσεις.
Υπάρχουν όμως και τα 100 καλύτερα του 20ού αιώνα εδώ.
Όμως, το βιβλίο με  τα 1001 βιβλία που πρέπει να διαβάσεις πριν πεθάνεις, σίγουρα έχει πολλά να μας πει.

ΥΓ. Εξαιτίας της μεγάλης απήχησης της παρούσας ανάρτησης και καθώς είναι πολλοί αυτοί που αναζητούν καλά βιβλία, δημιουργήθηκε η ετικέτα "Βιβλία που πρέπει να διαβάσεις" στην οποία συγκεντρώνω τα καλύτερα βιβλία που διαβάζω κι εκείνα που πιστεύω ότι αξίζει να αφιερώσεις χρόνο για να τα διαβάσεις.

Χαρίστε και κερδίστε βιβλιοδώρα

Αυτές τις γιορτές είχα τη διάθεση να κάνω δώρα.
Τα βιβλία φυσικά είναι η καλύτερη και η διαχρονικότερη επιλογή.
Και με τόσες προσφορές δεν κατάφερα να κρατηθώ και να μην αγοράσω.
Το πρώτο δώρο πριν φύγει το έτος ήταν για εμένα και... το σπίτι.
Μπήκα αρκετές φορές στο site της Πολιτείας και χάζευα διαδικτυακώς εξώφυλλα και τιμές.
Ακόμη δεν μπορώ να πιστέψω ότι μπορώ να πάρω με 3 ευρώ τόσο καλά βιβλία, όπως τη Γέννηση της βασίλισσας του σκακιού που ανυπομονώ να τη διαβάσω. Με αφορμή αυτό το βιβλίο πήρα και άλλα επτά για να φτάσει η αγορά μου στα 30 ευρώ και να μη χρειαστεί να πληρώσω έξοδα αποστολής, άλλο ένα καλό της Πολιτείας. Κι έτσι έκανα την πρώτη διαδικτυακή αγορά βιβλίων.
Οκτώ βιβλία λοιπόν που κόστισαν 32 ευρώ στο σύνολο χωρίς να χρειαστεί να δώσω ούτε ένα ευρώ παραπάνω που μου τα έφεραν στο σπίτι και που πλήρωσα αντικαταβολή όταν τα παρέλαβα.
Και να το αποτέλεσμα της αγοράς:

Και πριν προλάβω να τα διαβάσω όλα, μπήκαν και άλλες προσφορές στο site και ξεκινάω την προετοιμασία της επόμενης αγοράς.
Αλήθεια ποιος είπε ότι το βιβλίο είναι ακριβό;
Γιατί όποιος το λέει θα τον προκαλέσω να μπει στα site των βιβλιοπωλείων και να ρίξει μια ματιά στις προσφορές.
Ποιος μπορεί να πει ότι το βιβλίο δεν μπορεί να είναι το καλύτερο δώρο;
Γιατί όποιος μπορεί να το πει θα τον προκαλέσω να αφουγκραστεί τις επιθυμίες και το γούστο των άλλων και να αφιερώσει μερικές ώρες αναζητώντας τον τίτλο που ταιριάζει σε ανθρώπους και καταστάσεις.
Κι αν χρειαστεί βοήθεια, εδώ είμαστε να του πούμε μια γνώμη.

Αν υπάρχει κάτι καλύτερο από το να δωρίζεις είναι το να... κερδίζεις.
Και από αυτό έχουμε, εξαιτίας διαδικτυακών εκπομπών και site.
H ραδιοφωνική εκπομπή του Librofilo εκτός από πολλή απόλαυση χαρίζει βιβλία κάθε Σάββατο σε τυχερούς ακροατές, αλλά και η διαδικτυακή εκπομπή του Μανόλη Ανδριωτάκη εκτός του ότι είναι μια αξιοζήλευτη ιδέα που μας γεμίζει με εξαιρετικές βιβλιοπροτάσεις μας χαρίζει βιβλία με το κιλό. Για την ώρα έχει βάλει σε κλήρωση 13 τίτλους, όλοι τους ένας και ένας.

Μπείτε, αναζητήστε, σκεφτείτε, χαρίστε και κερδίστε όχι μόνο μία φορά αλλά συνέχεια για όλο το 2013, για όλα τα υπόλοιπα έτη.

Καλή χρονιά γεμάτη φαντασία, σκέψη, λέξεις και ό,τι άλλο φέρνει χαρά.

Ευχές για το 2013!

Ας μην είναι όλες οι ευχές βιβλιοευχές. Μοιράζομαι δύο από εκείνες που έλαβα και με άγγιξαν: "Είθε το νέο έτος να σηματοδοτήσει την νίκη της ατομικής αξιοπρέπειας, της συλλογικής αλληλεγγύης και την κοινωνικής ανόρθωσης" και μια με ιδιαίτερη σημασία σε πιο προσωπικό επίπεδο "εύχομαι τις μέρες αυτές αλλά ιδιαίτερα για τον χρόνο που επέρχεται ό,τι καλύτερο από τα αγαθά που έχουν νόημα και αξία. Πάντως η καλή υγεία, οι φιλίες, η αγάπη, οι ωραίες ιδέες, τα καλά διαβάσματα και τα όμορφα συναπαντήματα ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία". Νάσου και μεταξύ άλλων μια ευχή για διαβάσματα, δεν μπορεί να ξεφύγει τελικά κανείς...

Ένα πιο λευκότερο γιορτινό δέντρο, έτσι να πλησιάζει ως εικόνα ένα χειμωνιάτικο τοπίο!

Βιβλιοευχές!

Δεν είναι δυνατόν να γιορτάσουμε χωρίς ευχές και δεν είναι δυνατόν οι Βολτίτσες να μην ευχηθούν οι γιορτές να περάσουν έτσι, χωρίς ευχές για θετικές σκέψεις, για διαβάσματα που μας αρέσουν και μας ταξιδεύουν, μας γεννάνε συλλογισμούς και όνειρα. Καλές να είναι οι ημέρες των γιορτών (ας προσπαθήσουμε να αποφύγουμε την μελαγχολία που μπορεί να τρυπώσει από τις χαραμάδες). Καλός να είναι ο Νέος Χρόνος 2013 για όλους μας! Και ακόμα και να συμβαίνουν πράγματα, να τα ξεπερνάμε σαν να ήταν ψηλά κύματα.

Γράμμα σε ένα παιδί για την φιλαναγνωσία

Πιο σιωπηρά από ό,τι θα έπρεπε το ΕΚΕΒΙ προωθεί την ανάγνωση εδώ και χρόνια προσπαθώντας με διάφορους τρόπους να εμπνεύσει τη βιβλιοφιλία.
Σημαντικότερες όλων, οι δράσεις που αφορούν τα παιδιά, τους μελλοντικούς αναγνώστες.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν δύο ιστοσελίδες που έχουν δημιουργηθεί με σκοπό να ενθαρρύνουν την ανάγνωση και απευθύνονται πρωτίστως σε παιδία αλλά και σε γονείς και εκπαιδευτικούς:
http://www.mikrosanagnostis.gr
http://www.philanagnosia.gr/
Μέσα στις δράσεις του βρίσκεται μια δημοσίευση με οκτώ κείμενα γνωστών συγγραφέων παιδικών βιβλίων που έχουν ως σκοπό να εμπνεύσουν την αγάπη για την ανάγνωση και τα βιβλία.
Ξεχωρίζω - με αρκετή δυσκολία - ένα για να το αφήσω εδώ. 
Το κείμενο υπογράφει ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος:

Καλοί μου φίλοι,

σας γράφω γιατί σήμερα είχα μια αναπάντεχη συνάντηση.

Όπως γύριζα στο σπίτι άκουσα ένα κλάμα. Κοίταξα γύρω μου. Δεν είδα κανέναν. Όμως το κλάμα συνεχιζόταν γοερό. Κοίταξα πάλι και τότε είδα ένα βιβλίο πεσμένο στην άκρη του πεζοδρομίου. Αυτό ήταν που έκλαιγε.

Το πήρα στα χέρια μου και το ρώτησα

«Γιατί κλαις;»

«Όπως έπεσα κάποιες σελίδες μου τσακίστηκαν. Πόνεσα. Ευτυχώς δε σκίστηκαν»

«Πώς βρέθηκες εδώ; Σε πέταξαν;»

«Δε θυμάμαι. Πήγαινα με το φίλο μου, έναν μικρό αναγνώστη, στο σπίτι του.»

«Σε είχε αγοράσει από βιβλιοπωλείο ή σε είχε δανειστεί από Βιβλιοθήκη;»

«Δε θυμάμαι σου λέω. Κι ήθελα τόσο να απολαύσει την ανάγνωσή μου.»

«Πώς ξέρεις ότι θα απολάμβανε;»

«Είμαι συναρπαστικό βιβλίο εγώ. Υπάρχει παιδί που δε θέλει παρέα με υπέροχους φίλους να ταξιδεύει πέρα από τα σύνορα του τόπου και του χρόνου;»

«Αυτό θα τον βοηθούσε να καταλάβει τον κόσμο αλλά και τον εαυτό του!»

«Εσύ, για να το ξέρεις αυτό, είσαι σίγουρα βιβλιόφιλος!» 

Του απάντησα πως μου αρέσει πολύ να διαβάζω αλλά και να γράφω βιβλία!

«Τι τυχερό που είμαι», φώναξε, «με βρήκε ένας συγγραφέας! Εσύ μπορείς να παρακαλέσεις τον Πήτερ Παν ή το Μικρό Πρίγκιπα να πετάξουν και να βρουν το φίλο μου;»

«Ξέρεις αυτοί είναι λογοτεχνικοί ήρωες! Γεννήθηκαν στο μυαλό ενός συγγραφέα και ζουν μέσα σε βιβλία όπως εσύ!»

«Αλήθεια; Έχω κι εγώ έναν ήρωα άξιο να αγαπηθεί. Ο ήρωάς μου ταξιδεύει στο παρελθόν μέσα από έναν υπολογιστή. Και στη σελίδα 88…»

«Τι γίνεται στη σελίδα 88;»

«Πήγαινε να διαβάσεις. Ό,τι καταλάβεις, αυτό γίνεται! Ο αναγνώστης δίνει νόημα στο κείμενο.»

«Άλλωστε αυτός σε διαλέγει ανάμεσα σε αμέτρητα άλλα βιβλία»

Τι ήθελα να το πω. Του θύμισα το μικρό αναγνώστη που το είχε διαλέξει κι έβαλε πάλι τα κλάματα, γιατί δεν πρόλαβε να δημιουργήσει μια σχέση μαζί του.

«Τι σχέση;»

«Από όλα τα βιβλία που διαβάζει κάποιος, μερικά τα ξεχωρίζει. Τα διαβάζει ξανά και ξανά. Δεν τα αποχωρίζετε ποτέ. Είναι αυτά που έχουν αγγίζει την ψυχή του. Που τον έχουν λίγο αλλάξει. Τέτοιο ήθελα να γίνω για αυτόν.»

Εκείνη την ώρα είδα ένα παιδί να έρχεται σιγά σιγά με το ποδήλατό του κοιτώντας σα να ψάχνει κάτι. Μόλις με παρατήρησε έτρεξε κοντά μου.

«Είναι δικό μου το βιβλίο που κρατάτε», μου είπε

«Χαίρομαι που γύρισες να το πάρεις. Το είχες πετάξει;»

«Ακόμη κι αν έπρεπε να πετάξω όλα τα βιβλία από την τσάντα μου, αυτό ποτέ!» 

Έφυγε κρατώντας το στην αγκαλιά του. Κι εγώ έμεινα να τους κοιτάω και να σκέφτομαι πως αυτή η συνάντησή μου με το βιβλίο δε θα έχει νόημα αν δεν την μοιραστώ μαζί σας.

Καλές  Αναγνώσεις

Βαγγέλης

Τα υπόλοιπα κείμενα, τόσο γλυκά όσο αυτό, βρίσκονται εδώ:

http://www.scribd.com/doc/109452583/Gramma-Se-Ena-Paidi