Υπάρχει ανισότητα στον κόσμο του βιβλίου;

Μιας και διανύω περίοδο που διαβάζω μανιωδώς αγγλικά κείμενα θα σας παρουσιάσω μια είδηση που επέλεξα να διαβάζω ξανά και ξανά κι έχει τελικά καταφέρει να με διχάσει. Το 2015 η συγγραφέας Kamila Shamsie που κατάγεται από το Πακιστάν αλλά ζει στην Αγγλία, αποφάσισε να κάνει ένα κάλεσμα προς τους εκδότες της Αγγλίας. Καθώς το 2018 είναι ένα εορταστικό έτος στο Ηνωμένο Βασίλειο γιατί κλείνουν 100 χρόνια από τότε που οι γυναίκες άρχισαν να ψηφίζουν, αποφάσισε να κάνει μία πρόταση για να εορταστεί λίγο παραπάνω το γυναικείο φύλο. Ζήτησε, λοιπόν, το έτος 2018 να ονομαστεί "year of publishing women" και όλοι εκδότες να εκδίδουν και να μεταφράζουν μόνο γυναίκες συγγραφείς. Με αυτόν τον τρόπο, είπε, θα εξισορροπηθεί κάπως η ανισότητα που υπάρχει προς το γυναικείο φύλο.

Το αποτέλεσμα αυτού του καλέσματος ήταν μόνο ένας μικρός εκδοτικός οίκος ο And Other Stories να δεχτεί αυτήν την πρόκληση. Ο εκδοτικός οίκος που εκδίδει γύρω στα 12 βιβλία ετησίως έγινε γνωστός εξαιτίας του Deborah Levy που έλαβε το Booker το 2012. Ο εκδότης ανέφερε ότι εξέτασε την πρόταση της συγγραφέως και τη θεώρησε δίκαιη καθώς πράγματι οι άντρες συγγραφείς που εκδίδονται είναι περισσότεροι. Επιπροσθέτως, ανέφερε ότι μόνο το 30% των συγγραφέων που μεταφράζονται στην Αγγλία είναι γυναίκες καθώς στις άλλες χώρες επίσης οι γυναίκες μπορεί να μην έχουν τις ίδιες ευκαιρίες να εκδοθούν. Οπότε αποφάσισε αυτή τη χρονιά να δώσει έμφαση στις γυναίκες συγγραφείς αρχίζοντας από εκείνες που έχει ο εκδοτικός του κατάλογος αλλά και να να ψάξει εκτός του συνηθισμένου ώστε να εντοπίσει αξιόλογα κείμενα γυναικών που αξίζουν να εκδοθούν ή να μεταφραστούν. Μπήκε δηλαδή σε μια διαδικασία αναζήτησης συγγραφέων που δεν είχε σκεφτεί παλαιότερα.

Βέβαια οι υπόλοιποι δεν αντέδρασαν με τον ίδιο ενθουσιασμό. Ένας συγγραφέας βρήκε αυτήν την προτροπή απαίσια και ανέφερε ότι βρίσκει προβληματική την ιδέα ότι χρειάζονται ειδική βοήθεια οι γυναίκες συγγραφείς.

Μα ακόμη και η ίδια η συγγραφέας που έκανε την πρόταση, θεώρησε απίθανο να τη δεχτούν μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι, όπως ο Penguin. Δεν πίστευε ότι θα μπορούσε να πει ένας τέτοιος εκδότης σε έναν επιτυχημένο άντρα συγγραφέα του ότι το κείμενο του είναι πολύ καλό αλλά ότι πρέπει να περιμένει ένα χρόνο για να εκδοθεί.

Όμως τα νούμερα δείχνουν άλλα καθώς οι νικητές λογοτεχνικών βραβείων είναι κυρίως άντρες συγγραφείς. Ενώ η συγγραφέας Nicola Griffith παρατήρησε ότι όχι μόνο οι περισσότεροι που κέρδισαν το Booker ήταν άντρες αλλά ακόμη και οι πρωταγωνιστές των βιβλίων είναι άντρες.

Από την άλλη πλευρά οι γυναίκες συγγραφείς υπερτερούν στις πωλήσεις. Το 2107 στην Αγγλία εννέα στα δέκα best-seller βιβλία ήταν από γυναίκες συγγραφείς. Ο μόνος άντρας που υπήρξε ανάμεσά τους ήταν ο Χαρούκι Μουρακάμι. Η εκδότρια του εκδοτικού οίκου Serpent Tail λέει ότι κατά τη γνώμη της πρέπει να γιορτάζεται η πραγματική επιτυχία που πετυχαίνουν οι γυναίκες στον χώρο των εκδόσεων. Τα βιβλία που εκδίδει από γυναίκες συγγραφείς είναι σαφώς πιο επιτυχημένα. Αυτή η πρόκληση δίνει την εντύπωση ότι οι γυναίκες συγγραφείς είναι ανεπαρκείς, γεγονός που δεν ισχύει.

Όμως η ανισότητα υπάρχει ακόμη και σε αναπτυγμένες χώρες και εθελοτυφλούμε αν θέλουμε να πιστεύουμε ότι υπάρχει ισορροπία μεταξύ γυναικείου και αρσενικού φύλου. Κι αυτό συμβαίνει σε όλους τους τομείς της ζωής και ο κόσμος του βιβλίου δεν εξαιρείται. Είμαι σίγουρη ότι η πρόκληση της συγγραφέως μπορεί να μην ήταν εφικτό να πραγματοποιηθεί αλλά θα έβαλε όλους σε διαδικασία σκέψης. 

Στην Ελλάδα άραγε ποια να είναι τα ποσοστά των συγγραφέων αναφορικά με το φύλο; Ώρες ώρες μου λείπει το ΕΚΕΒΙ γιατί τα στατιστικά που συγκέντρωναν έδιναν απαντήσεις σε τέτοιες απορίες μου.

Καλή Κυριακή σε όλους και καλό κουράγιο σε όσους εργάζονται μια τέτοια μέρα.