Δώρου αξία

Μου αρέσουν τα δώρα που είναι μια σκέψη, απαλλαγμένα από τυπικότητες, γιορτές και υποτιθέμενες χαρές. Εκεί στη βόλτα συναντάς κάτι και συνειρμικά σκέφτεσαι κάποιον που μάλλον θα ήθελε/ς να το έχει. Για μια τέτοια απόδειξη σκέψης θα μιλήσω.
Πρόκειται για ένα εικοσιτετρασέλιδο βιβλίο (;) που περιέχει την ομιλία του Ντάριο Φο, η οποία εκφωνήθηκε τη βραδιά της 7^ης Δεκεμβρίου του 1997, στην απονομή του βραβείου Νόμπελ, ενώπιον της Σουηδικής Ακαδημίας και των προσκεκλημένων στην τελετή. Ο τίτλος της ομιλίας είναι «Εναντίον των γελωτοποιών» που στην ουσία είναι και ο νόμος που είχε θεσπίσει ο αυτοκράτορας Φρειδερίκος Β’ στη Μεσίνα το 1221 και όριζε ότι οποιοσδήποτε πολίτης επιτρεπόταν να βιαιοπραγήσει ατιμωρητί εναντίων των γελωτοποιών. Ο Ιταλός Ντάριο Φο, 84 χρονών σήμερα, συνεχίζοντας την παράδοση των γελωτοποιών και των τροβαδούρων του μεσαίωνα επέλεξε να γράφει σατιρικά έργα κυρίως θεατρικά, στα οποία κριτικάρει με ένα δικό του τρόπο τις αδικίες της κάθε εξουσίας. Εξαιτίας του καυστικού του ύφους δέχτηκε πολλές φορές πυρά και διέτρεξε κινδύνους αλλά παράλληλα αναγνωρίστηκε από ένα μεγάλο μέρος του αναγνωστικού κοινού. Στην ομιλία του δε διστάζει να αυτοχαρακτηριστεί παραμυθάς, γελωτοποιός ακόμη και κλόουν και να συγχαρεί τους Ακαδημαϊκούς για τη ριψοκίνδυνη επιλογή τους να του δώσουν αυτό το βραβείο. Μένω στη λέξη «παραμυθάς» και ξαναδιαβάζω το σημείο της ομιλίας του που αναφέρεται στους παραμυθάδες της περιοχής του, οι οποίοι του δίδαξαν την τέχνη να σκαρώνει φανταστικές ιστορίες και να κρύβει μέσα τους τραγικό σαρκασμό. Μοιράζεται το βραβείο του με τους παραμυθάδες αυτούς, όπως επίσης με τον θεατρικό συγγραφέα της αναγεννησιακής Ευρώπης Ρουτζάντε Μπεόλκο, τον οποίο αποκαλεί τον πιο μεγάλο του δάσκαλο μαζί με τον Μολιέρο. Κυρίως όμως αφιερώνει το βραβείο στη γυναίκα του, συγγραφέα Φράνκα Ράμε, που αναφερόμενος σε αυτή κλείνει και την ομιλία του. Κρατάω εδώ κάτι από αυτά που είπε για τη σύντροφό του στη ζωή και στην τέχνη: «Η Φράνκα είναι πολύ κοφτερό μυαλό, πιστέψτε με. Ένας δημοσιογράφος την ρώτησε: «Πώς αισθάνεστε ως σύζυγος ενός κατόχου του βραβείου Νόμπελ! Που έχετε στο σπίτι σας ένα μνημείο;» Εκείνη του απάντησε: «Δεν ανησυχώ. Δεν το θεωρώ καθόλου μειονέκτημα. Εκπαιδεύομαι πολύ καιρό. Κάθε πρωί κάνω τις ασκήσεις μου. Γονατίζω και ακουμπάω τις παλάμες στο πάτωμα, οπότε γυμνάζομαι για να γίνω το βάθρο του μνημείου. Έχω γίνει καλή σε αυτό». Χωρίς αυτή στο πλευρό μου, και την έχω μια ολόκληρη ζωή, ποτέ δεν θα είχα πραγματοποιήσει το έργο που κρίνετε άξιο να τιμήσετε». Αξίζει να αναφερθεί ότι χρήματα που συνόδευαν το βραβείο, ένα εκατομμύριο δολάρια, διατέθηκαν στον αγώνα απελευθέρωσης τριών πολιτικών κρατουμένων, υπεύθυνοι για τη δολοφονία του αστυνομικού διοικητή Καλαμπρέζι στο Μιλάνο το 1972.
Κλείνοντας το βιβλίο μένω με μια ευχάριστη γεύση μιας ομιλίας ενός ξεχωριστού για πολλούς λόγους ανθρώπου και μένει στα χέρια μου ένα ξεχωριστό για πολλούς λόγους δώρο.

Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού, ίσως από τα πιο γνωστά του έργα.