Παρασκευή 6 Φεβρουαρίου 2015

Ανάγνωση στα χρόνια του βυζαντίου


Φεύγοντας επέλεξα να πάρω μαζί μου τρία βιβλία για συντροφιά.
Όταν λέω μου λείπει η Ελλάδα εννοώ τα ελληνικά γράμματα και οι λέξεις.
Η "Ανάγνωση στο Βυζάντιο" του Ιταλού συγγραφέα Guglielmo Cavallo ήταν το βιβλίο που συντρόφευσε τις πρώτες ημέρες μου στην Κωνσταντινούπολη, στην καρδιά της βυζαντινής αυτοκρατορίας.
Με μετέφερε σε μια άλλη εποχή, όπως ακριβώς και οι βόλτες μου στα Πριγκηπόνησα, ειδικά ανεβαίνοντας το Λόφο της Ελπίδας στη Χάλκη.
Όποιος αναφέρεται στην πράξη της ανάγνωσης εκείνης της εποχής δεν μπορεί να παραλείψει την μοναστική ανάγνωση καθώς τα μοναστήρια ήταν τα πρώτα κέντρα παραγωγής του βιβλίου. Οι μοναχοί είχαν την ευθύνη της διάδοσης των ιερών κειμένων, ήταν οι αντιγραφείς των χειρογράφων και προσηλωμένοι (ή οκνηροί) αναγνώστες.
"Η μοναστική ανάγνωση ήταν μάλλον ομαδική παρά προσωπική, και αποσκοπούσε στην ακρόαση των κειμένων από τις κοινότητες των μοναχών. Βέβαια, περιοριζόταν σχεδόν αποκλειστικά σε συλλογές κανόνων, σε κείμενα που αφορούσαν τις Άγιες Γραφές, σε πατερικά, ασκητικά και αγιολογικά έργα. Επίσης αυτή η ανάγνωση γινόταν σε συγκεκριμένες περιστάσεις και συνθήκες, με ειδικούς τρόπους και περιοδικότητες, και δεν αφορούσε παρά μόνο συγκεκριμένα έργα, ακόμη και σε μοναστήρια που κατείχαν μια βιβλιοθήκη κάπως πλούσια. Η ανάγνωση γινόταν με τρόπους ειδικούς κατά τη διάρκεια των ιερών λειτουργιών ή κατά τη δραστηριότητα της αντιγραφής".
Οι βιβλιοθήκες είχαν σημαντικό υλικό καθώς τα βιβλία των μοναχών περνούσαν μετά το θάνατό τους στη βιβλιοθήκη του μοναστηριού, ενώ εμπλούτιζαν το υλικό τους και από δωρεές βιβλίων ή ακόμα και ολόκληρων συλλογών.
Για τον λόγο αυτό οι βιβλιοθήκες των μοναστηριών είναι στενά συνδεδεμένες με την ιστορία του βιβλίου, της ανάγνωσης και των βιβλιοθηκών. Όλες κατέχουν πλούσιο και σπάνιο υλικό που τις καθιστά ειδική κατηγορία βιβλιοθηκών όχι τόσο γιατί εξυπηρετούν ένα ειδικό αναγνωστικό κοινό αλλά γιατί έχουν στην κατοχή τους τεκμήρια της πρώιμης ιστορίας του βιβλίου.
Τα τεκμήριά τους επιβιώνουν αιώνες τώρα και φανερώνουν έκδηλα ότι πρόκειται για πολυχρησιμοποιημένα και πολυδιαβασμένα αντίτυπα γεγονός που μαρτυρά ότι ποτέ δεν αποτέλεσαν μουσειακά αντικείμενα. Οι άνθρωποι των μοναστηριών, οι προκάτοχοι των βιβλίων των μοναστηριακών συλλογών, έχουν αφήσει τα σημάδια τους που ακόμη κι αυτά αναμένουν τους μεταγενέστερους μελετητές. 

4 σχόλια:

Mariela είπε...

Κωνσταντινούπολη;;; έχω καιρό να περάσω και καλά να πάθω!!
έχασα τεύχη.....
Να περνάς καλά και να συνεχίσεις να μας ενημερώνεις όπως πάντα!
Πρέπει να είναι πολύ ιδιαίτερη η ανάγνωση αυτή! Συνήθως αυτά τα βιβλία έχουν και εξαιρετική εικονογράφηση!!
Φιλιά

librarian είπε...

Μαριέλα η Κωνσταντινούπολη είναι υπέροχη, άμα σε βγάλει ο δρόμος σου στείλε μου ένα μέιλ να βρεθούμε. Δυστυχώς αυτό το βιβλίο δεν έχει καθόλου εικόνες, ήταν κάτι που έλειπε!

maria tzaboura είπε...

... Περιμένουμε κι άλλες "αναγνώσεις" σου! Ελπίζουμε συντομότερα και με πιο πλούσιο φωτογραφικό υλικό - αν γίνεται! Καλή συνέχεια!

librarian είπε...

Η Πολή αυτή είναι λες και δημιουργήθηκε για να φωτογραφίζεται. Μακάρι να μπορούσαν να χωρέσουν σε μερικές αναρτήσεις οι καθημερινές μου εικόνες εδώ...