Η δυστυχία της εξορίας, η ευτυχία ενός καλού βιβλίου

Οι καλοί Έλληνες συγγραφείς θεωρώ ότι είναι λίγοι σε σχέση με το πόσοι εκδίδονται. Υπάρχουν πολλοί που βλέπουν ελληνική λογοτεχνία και αλλάζουν ράφι, κι αυτοί είναι συνήθως οι αναγνώστες που επιλέγουν καλή λογοτεχνία. Είμαι και εγώ πιο καχύποπτη απέναντι στα ελληνικά βιβλία, πιο αυστηρή και πιο απαιτητική. Με τους ξένους συγγραφείς τα πράγματα είναι πιο εύκολα. Αραιά και που όμως μου κινούν την προσοχή βιβλία συγκεκριμένων εκδόσεων, βιβλία που θα ήθελα να διαβάσω, βιβλία που γράφτηκαν σε αυτή τη γλώσσα, τη δική μου. Αν ικανοποιήσουν τις αναγνωστικές μου επιθυμίες, η χαρά μου είναι διπλή. Το μόνο που αναρωτιέμαι μετά είναι το γιατί δεν διαβάζουμε όλοι αυτόν τον έναν καλό συγγραφέα, γιατί δεν υπάρχει παντού γύρω μας να τον βλέπουμε και να τον ακούμε, γιατί εντέλει άργησα τόσο να διαβάσω κάτι δικό του.
Ο Θοδωρής Καλλιφατίδης ήταν ένας συγγραφέας που γνώριζα σαν όνομα, ήξερα ότι ζει στη Σουηδία τα τελευταία πολλά χρόνια και ότι γράφει και στα ελληνικά. Κάπου κάποιος μου είχε πει ότι είναι ένας καλός συγγραφέας. Η πληροφορία καταχωρήθηκε αλλά ξεχάστηκε.
Ένας συστηματικός αναγνώστης, ξεχωριστός και καθημερινός πελάτης των βιβλιοπωλείων, μου ανέφερε ότι ο πολυγραφότατος Καλλιφατίδης γράφει τριών τύπων βιβλία: αστυνομικά, αυτοβιογραφικά και κάποια που αφορούν άλλες εποχές, όπως αυτό που εκδόθηκε πρόσφατα υπό τον τίτλο Γράμματα στην κόρη μου.
Ο ποιητής Οβίδιος είναι ο πρωταγωνιστής της τελευταίας του ιστορίας. Από τις πρώτες σελίδες μεταφέρθηκα σε μια άλλη εποχή, την εποχή εκείνη των ποιητών και των φιλοσόφων. Διαβάζοντας, η γραφή του Καλλιφατίδη ρούφηξε το μυαλό μου, οποιαδήποτε άλλη σκέψη απομονώθηκε. Θα μπορούσα να διαβάζω ακόμη κι αν έξω ο κόσμος βυθίζονταν.
Ο Οβίδιος έχει αναγκαστεί να αποχωριστεί την πόλη του, τους φίλους του, τα μέρη που αγάπησε. Ζει ξένος ανάμεσα σε ξένους, οι λέξεις του η μόνο σωτηρία για να επιβιώσει στη νέα χώρα που στάλθηκε από τον Αύγουστο. Ο πιστός του δούλος είναι ο μόνος φίλος του, η ανάμνηση της γυναίκας και της κόρης του η μόνη παρηγοριά. Όλη η Ρώμη μία ανάμνηση που μένει διαρκώς να του θυμίζει ότι κάποτε ζούσε ελεύθερος.
Ο ποιητής του έρωτα και των απολαύσεων της ζωής βιώνει τη δυστυχία της εξορίας. Διωγμένος σε μια χώρα που δεν επέλεξε προσπαθεί να ενταχθεί, να γνωρίσει, να μη ξεχάσει, να ζήσει. Μαθαίνει σταδιακά να γράφει στίχους χρησιμοποιώντας ξένες λέξεις, γνωρίζει νέους ποιητές, διαφορετικούς ανθρώπους, ίσως πιο ανθρώπινους, αποκτά κύρος, τίποτα όμως δεν αλλάζει το αίσθημα της δυστυχίας.

"Στις ταβέρνες κάθονταν οικογένειες τρώγοντας και πίνοντας, ζευγαράκια που κοιτάζονταν στα μάτια χωρίς να μιλούνε και χωρίς να τρώνε. Δύο άντρες με παράξενα όργανα έπαιζαν μια αργή, μελαγχολική μελωδία που με συγκίνησε, γιατί μου φάνηκε πως έβαζε το πιο παλιό από όλα τα ερωτήματα: Γιατί δεν είναι αλλιώς η ζωή;
Για πρώτη φορά αισθάνθηκα μια βαθιά και έντονη συμπάθεια γι' αυτούς τους ανθρώπους. Ήθελα να καθίσω μαζί τους ή τουλάχιστον κοντά τους. Το έκανα. Παράγγειλα ένα λουκάνικο και μια μπίρα, που είναι πολύ πιο δυνατή από τη δική μας.
Σε λίγες μέρες θα φύγει το πλοίο για την Ελλάδα και τη Ρώμη. Σκεφτόμουν να στείλω το βιβλίο που είχα σχεδόν ετοιμάσει. Μου έλειπε μόνο η αρχή. Είχα προσπαθήσει ξανά και ξανά χωρίς αποτέλεσμα.
Εκεί, σ' εκείνη την ταβέρνα μου ήρθαν οι τέσσερις πρώτοι στίχοι. Λέξη προς λέξη. Όπως τα χελιδόνια έχτισαν τη φωλιά τους στο σπίτι μου, έτσι έχτιζαν οι λέξεις φωλιές στο μυαλό μου.
Βιβλιαράκι μου, θα πας στην πόλη που εγώ ο ποιητής σου
δεν μπορώ να πάω και δεν σου κρατώ κακία
Φύγε, αλλά χωρίς στολίδια,  όπως ταιριάζει σ' έναν εξόριστο
Φόρα τα ρούχα που ταιριάζουν στη μοίρα μου
Με κυρίευσε μεγάλη ηρεμία, ίσως να βοηθούσε και η μπίρα. Για πρώτη φορά μιλούσα με το βιβλίο μου σαν να ήταν ζωντανό πλάσμα.
Πρώτα έγραφα για να μιλήσω με τους άλλους.
Τώρα γράφω για να μιλήσω με τα βιβλία μου.
Πόσο πιο μόνος μπορεί κανείς να γίνει;"

Τόσο ωραία και γλυκιά είναι η γραφή του Καλλιφατίδη που θέλω αυτός ο συγγραφέας αυτό το βιβλίο να γίνει γνωστό σε όλους. Να αγαπηθεί και να ταξιδέψει σε όλες τις ψυχές,
όπως και στη δική μου.