Κυριακή 28 Νοεμβρίου 2010

Εκδόσεις Κέδρος: κομμάτι της ιστορίας

Ακούω τώρα τελευταία ότι εξαιτίας της οικονομικής κατάστασης κάποιοι εκδοτικοί οίκοι δεν θα επιβιώσουν, θα εξαφανιστούν και τα βιβλία τους σίγα σιγά θα σταματήσουν να κυκλοφορούν στο εμπόριο. Θα τα βρίσκει κανείς μόνο σε σκονισμένα ράφια βιβλιοθηκών και παλαιοβιβλιοπωλείων. Τα Ελληνικά Γράμματα έκαναν την αρχή.
Ένας μεγάλος αριθμός εκδοτικών οίκων κατέχει στα αρχεία του κομμάτια της ιστορίας της ελληνικής εκδοτικής βιομηχανίας. Ιστορικοί εκδοτικοί οίκοι που δραστηριοποιούνται πάνω από μισό αιώνα που επιβίωσαν σε δύσκολους καιρούς και συνεχίζουν παντρεύοντας την ιστορία και την παράδοση με τις νέες τεχνολογίες και με πλήθος καινοτομιών.
Ένας τέτοιος εκδοτικός οίκος είναι και οι εκδόσεις Κέδρος που το 2004 συμπλήρωσε τα 50 χρόνια ζωής και για το λόγο αυτό κυκλοφόρησε τον επετειακό τόμο. Άργησα πολύ να μάθω για την ύπαρξη του τόμου και μόλις το έμαθα ανυπομονούσα να διαβάσω τη δική του ιστορία.
Ο εκδοτικός οίκος ξεκίνησε να λειτουργεί λίγο μετά το τέλος του Εμφυλίου, σε χρόνια δύσκολα που η ανάγνωση βιβλίων ήταν σχεδόν απαγορευτική πόσο μάλλον η έκδοσή τους. Ο Νίκος και η Νανά Καλλιανέση εκδίδουν το Δεκέμβριο του 1954 το πρώτο τους βιβλίο τη βιογραφία του ποιητή Εμίλ Βεράρεν του Τσβάιχ. Τρία σημαντικά ονόματα Ελλήνων λογοτεχνών θα σφραγίσουν την πορεία του Κέδρου τα αμέσως επόμενα χρόνια: Κώστας Βάρναλης, Γιάννης Ρίτσος, Στρατής Τσίρκας. Είναι τα πρώτα ονόματα που μπαίνουν στον κατάλογο του εκδοτικού οίκου και θα χαράξουν την ιστορία του. "Ένας εκδότης προσφέρει στην πνευματική ζωή του τόπου του και μένει ο ίδιος στην ιστορία, στο βαθμό που στηρίζει και αναδεικνύει τους συγγραφείς της χώρας τους" τους έλεγε ο Ρίτσος, λόγια που κάθε άλλο παρά αψήφισαν. Το 1961 βρίσκεται στο χείλος της χρεοκοπίας αλλά η δυναμικότητα, η αποφασιστικότητα, η δημιουργικότητα το πείσμα και η ευαισθησία της Νανάς δεν επιτρέπει να συμβεί κάτι τέτοιο και νέα σημαντικά ονόματα προστίθενται στον κατάλογο: Λουντέμης, Σωτηρίου, Πανσέληνος και πάει λέγοντας.
Μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου ο Κέδρος είναι από τους εκδοτικούς οίκους που δέχεται το μεγαλύτερο πλήγμα (εκτός από το Θεμέλιο που υποχρεώνεται να κλείσει) διότι απαγορεύεται η διακίνηση όλων σχεδόν των βιβλίων του, πολλοί συγγραφείς εξορίζονται και οι άλλοι αρνούνται να υποβάλλουν τα έργα τους για έγκριση στο Γραφείο Τύπου. Οι εκδότες στρέφονται αλλού ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν, στρέφονται στις μεταφράσεις και στο παιδικό βιβλίο. Μετά την πτώση της δικτατορίας η πνευματική ζωή του τόπου γνωρίζει μια πρωτοφανή άνθηση αφού οι ιδέες κυκλοφορούν πλέον ελεύθερα και οι συγγραφείς δημιουργούν χωρίς δεσμεύσεις.
Το 1985 η επιχείρηση μεταβιβάζεται στον Ευάγγελο Παπαθανασόπουλο και στην Κάτια Λεμπέση, συνεργάτες του εκδοτικού οίκοι στον τεχνικό τομέα της παραγωγής, άνθρωποι που διευθύνουν ακόμη τον ιστορικό αυτόν εκδοτικό οίκο.

Η επιβίωση των ιδεών και των ονείρων σε δύσκολους καιρούς φαντάζει μύθος, ωστόσο η ιστορία αποδεικνύει ότι όλα εξαρτώνται από την οξυδέρκεια, την όρεξη, το θάρρος και την αποφασιστικότητα ανθρώπων που θέλουν να παραμείνουν δημιουργικοί και κατ' επέκταση ζωντανοί.
Μένω με αυτές τις σκέψεις κλείνοντας τον επετειακό αυτόν τόμο και με ένα χαμόγελο για τις χειρόγραφες λέξεις που κοσμούν τη σελίδα τίτλου νιώθοντας τυχερή που έχω φίλους, βιβλία, όνειρα.
Άνθρωποι, βιβλία, όνειρα που έχουν τη δική τους μοίρα.

15 σχόλια:

Roadartist είπε...

Ναι ο Κέδρος είναι ένας ιστορικός εκδοτικός οίκος..
Έχει ακουστεί πως τελευταία και αυτός δε πάει τόσο καλά..
Είναι γενικώς αυτή μάλλον η εποχή των ανατροπών. Καλή εβδομάδα!

librarian είπε...

Καλημέρα καλλιτέχνιδα! Έχεις ακούσει για κάποιον τώρα τελευταία να πηγαίνει καλά;
Εγώ όχι!
Είναι και μια καλή ευκαιρία να γκρινιάξουμε οικονομική κρίση, δύσκολοι καιροί, στρίμωγμα...
ξέρεις τώρα πως είναι αυτά!
Καλή εβδομάδα και σε εσένα!

Μαραμπού είπε...

Μπορεί κομμάτι της ιστορίας αλλά όχι κομμάτι της βιβλιοθήκης μου! Και αυτό κάτι σημαίνει.

Έχω μόλις τρεις εκδόσεις Κέδρος, δύο με θέμα το σκάκι (ένα μυθιστόρημα και ένα σκακιστικής προπόνησης) και ένα ποίημα του Τάσου Λειβαδίτη που μου έκαναν πρόσφατα δώρο στην γιορτή μου! Από την άλλη το μόνο βιβλίο που έχω κατά νου και θέλω κατα περιόδους να αποκτήσω, είναι το "Κιβώτιο" του Άρη Αλεξάνδρου. Και η ιστορία του Κέδρου για μένα, σταματά εκει.

Όπως με τους συγγραφείς, έτσι και με τους εκδοτικούς οίκους, η προτίμηση είναι θέμα ιδιοσυγκρασίας! Φυσικά, η προτίμηση συγκρεκριμένων συγγραφέων επισύρει αναπόδραστα και συγκρεκριμένη προτίμηση σε εκδοτικούς οίκους. Όχι όμως απόλυτα! Υπάρχουν εκδοσεις που σε αιχμαλωτίζουν με την κλασική γραμμή τους, την ελαφρώς ωχροκίτρινη σελίδα, την στιβαρή γραμματοσειρά που σε πείθει για το βαθυστόχαστο περιεχόμενο των ιδεών, τη μυρωδιά της πνευματικότητας... είναι οι εκδόσεις printa, κομμάτι της ιστορίας μου...


...και ας μην ξέρω πόσα χρόνια μετρούν πίσω τους ή αν θα επιβιώσουν την επαύριο. Καλό βράδυ.

Elli είπε...

Ο Κέδρος εκτός από ιστορία έχει και άποψη και το ιδιαίτερο στίγμα του, αντιπροσωπεύει και καλύπτει όψεις της κοινωνίας μας. Θα συμφωνήσω ότι οι αναγνώστες ανταποκρίνονται στους εκδοτικούς οίκους ανάλογα με τα ζητούμενά τους, όπως σε όλα τα πράγματα ψάχνουμε συγγένειες και αναγνωρισιμότητες.
Βιλίο που θα ήθελα και να διαβ΄΄ασω και να κατέχω...

librarian είπε...

Μαραμπού καταρχάς καλημέρα και ελπίζω να είσαι καλά!
Αν διέθετες όλους τους εκδοτικούς οίκους στη βιβλιοθήκη σου θα ήταν απορίας άξιο. Είναι μεγάλος ο αριθμός των Ελλήνων εκδοτών και πλήθος τα βιβλία που εκδίδουν.
Ωστόσο, ότι δεν υπάρχει στη βιβλιοθήκη σου ένας εκδοτικός οίκος (και από ό,τι κατάλαβα υπάρχει με κάποιους τίτλους) δεν καταδικάζεται χωρίς ιστορία! Αλλοίμονο! Ούτε η ιστορία καταδικάζεται ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του καθενός!
Δύσκολο επίσης να γνωρίζεις που εκδίδεται ο κάθε συγγραφέας ή που εκδόθηκε κατά το παρελθόν.
Για παράδειγμα τα άπαντα του Ρίτσου θα ήθελα να τα έχω στη βιβλιοθήκη μου.
Με προβλημάτισε η σκέψη σου και το λίγο περίεργο κριτήριο κρίσης εκδοτών.
Όπως και να έχει οι εκδόσεις Printa είναι ένας εκδοτικός οίκος με ιδιαίτερη έμφαση στην τυπογραφική μορφή των βιβλίων του.

Μαραμπού είπε...

Καλά είμαι Librarian. Εύχομαι το ίδιο και για σένα.

Φυσικά και δεν διαθέτω βίβλια από όλους τους εκδοτικούς οίκους και ούτε το επιθυμώ εδώ που τα λέμε. Δεν αναιρώ την ιστορία και σπουδαιότητα του Κέδρου, απλώς μου κάνει εντύπωση πώς από τους 4000 και πλέον (αν γνωρίζεις κάτι διαφορετικό, παρακαλώ να με διορθώσεις) τίτλους του Κέδρου, έχω μόλις τρεις οι οποίοι αποκτήθηκαν συμπτωματικά και με ελαστικά κριτήρια επιλογής από μέρους μου. Γι' αυτό έγραψα ότι, ιδιοσυγκρασιακά δεν μου πάει αυτός ο εκδοτικός οίκος! Είναι καθαρά υποκειμενικό το ζήτημα, διόλου κοινωνιολογικό! Μπορεί να κάνω και λάθος αλλά, ποιος θα μπορέσει να με πείσει για το αντίθετο;;
Εξάλλου, αντιπαθώ τον Ρίτσο ;)

librarian είπε...

Έλλη προτίμησες να διαβάσω και να κατέχω το βιβλίο εγώ μια πράξη που... (υπάρχει η λέξη?)!
Σίγουρα οι αναγνώστες ανταποκρίνονται στους εκδοτικούς οίκους ανάλογα με τα ζητούμενά τους αλλά σίγουρα δεν μπορούν να κρίνουν την ιστορία τους από αυτά τα ζητούμενα.

librarian είπε...

Όχι δε ξέρω ακριβώς τον αριθμό των εκδόσεων τους. Ε ναι και σίγουρα δεν μπορούνε να μας αρέσουν και όλα τα βιβλία των εκδοτικών οίκων (ευτυχώς γιατί θα είχα πρόβλημα). Αλλά άμα έχουν εκδώσει όντως 4000 βιβλία πόσο σίγουρος είσαι ότι δεν θες κάποια;;;
Χαχα! όχι Μαραμπού δεν έχω καμία όρεξη να σε πείσω για το αντίθετο!
Καλά κάνεις και λες την άποψη σου!

Μαραμπού είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Μαραμπού είπε...

Με προβλημάτισε η ερώτησή σου Librarian και έσπευσα στην Πρωτοπορία να βρω απάντηση. Πάτησα στην αναζήτηση εκδότη "Κέδρος" και άρχισα να φυλλομετρώ τα 4023 αποτελέσματα που έφερε πίσω! Χρονοβόρα διαδικασία αλλά άξιζε τον κόπο, πήρα μια γεύση για τις εκδόσεις αυτές και επιπλέον βρήκα τι θα με ενδιέφερε στο μέλλον να διαβάσω. Δώσε προσοχή λοιπόν στα αποτελέσματα.
Υπάρχουν πάρα πάρα πάρα πολλά βιβλία για παιδιά - καλό αυτό! - με τον αγαπητό Ευγένιο Τριβιζά να έχει περίοπτη θέση ανάμεσά τους. Υπάρχει όλος ο Ρίτσος, ο Λειβαδίτης και ο Βάρναλης! Υπάρχουν μπόλικα θεατρικά βιβλία με την μερίδα του λέοντος να καταλαμβάνει ο Σαίξπηρ. Από κει και πέρα, υπάρχει πολλή ελληνική λογοτεχνία - που δεν διαβάζω πέρα ελαχίστων περιπτώσεων - και μετά λύπης διαπίστωσα ότι οι κλασικοί συγγραφείς, ξένοι και μη, είναι είδος προς εξαφάνιση. Αυτό ήταν και το στοιχείο που με απογοήτευσε πιο πολύ από τις εκδόσεις αυτές. Πρέπει όμως να πω ότι, το εύρος των θεμάτων και των ειδών που εκδίδονται είναι πολύ μεγάλο και αυτό είναι προς τιμήν του εκδοτικού οίκου και ίσως καθορίζει και την επιτυχία του στο χώρο. Αν αναρωτιέσαι, αν θέλω κάποια από αυτά τα βιβλία, να σου πω ότι εντόπισα μόλις 4! Τα άπαντα ποιητικά του Τ.Σ.Έλιοτ, δύο μελέτες του Στρατή Τσίρκα για τον Καβάφη και ένα φιλοσοφικό δοκίμιο του Κρισναμούτρι. Καθόλου άσχημα - παρά την απόκλιση μεταξύ δείγματος και τελικής επιλογής. Και δεν ειρωνεύομαι, αν φαίνεται το αντίθετο. Ειδικά για τις μελέτες του Τσίρκα, χάρηκα ιδιαίτερα, τις αγνοούσα επιμελώς και συνέχιζα να ζω αμέριμνος!
Για το τέλος, να πω ότι στη βιβλιοθήκη μου δεν υπάρχουν τελικά μόνο τρεις εκδόσεις του Κέδρου που, αποκτήθηκαν συμπτωματικά αλλά και δύο άλλες, επιλογές ολοκληρωτικά συνειδητές. Τρία θεατρικά κείμενα του Ευγένιου Ιονέσκο και (μα πώς μου διέφυγε!), τον εκπληκτικό Οδυσσέα του Τζόυς που αποκτήθηκε με χαρά σχετικά πρόσφατα.
Φρόντισα λοιπόν, να μάθω την ιστορία του Κέδρου, έστω επί τροχάδην και επιφανειακά, έτσι ώστε να μην μοιάζουν κενά νοήματος τα πρώτα μου σχόλια, στα οποία εμμένω ακόμη.

librarian είπε...

Ναι έχεις δίκαιο η ιστορία του Κέδρου είναι ο κατάλογός του και ό,τι έχει εκδοθεί. Και ναι η αλήθεια είναι ότι τώρα μπορείς να μου πεις ακριβώς τι σου αρέσει από τον Κέδρο (και πάλι με επιφυλάξεις) και με εκπλήσσει ιδιαίτερα που μπήκες σε όλο αυτόν τον κόπο! Δικό σου όφελος!
Να σου δώσω και μια ιστοσελίδα σε περίπτωση που δεν τη ξέρεις που είναι αρκετά χρήσιμη σε τέτοιες περιπτώσεις:
www.vivlionet.gr.
Κατάλαβες καλύτερα όσα αναφέρω στην ανάρτηση ότι ο εκδοτικός οίκος δίνει έμφαση στην ελληνική λογοτεχνία, όπως αναφέρω μέσα από τα λόγια του Ρίτσου, κατάλαβες επίσης ότι διαθέτει μια πλούσια σειρά παιδικών βιβλίων, η οποία ξεκίνησε στη δικτατορία, από τις πρώτες ελληνικές προσπάθειες και όσες μεταφράσεις βλέπεις είναι πάλι από την ίδια περίοδο που οι Έλληνες συγγραφείς δεν εξέδιδαν.

Ωστόσο συνεχίζω να πιστεύω ότι η ιστορία ενός εκδοτικού οίκου δεν έχει σχέση με τα δικά σου υποκειμενικά και προσωπικά γούστα.
Η ιστορία του Κέδρου είναι κάποια σημαντικά βιβλία που εξέδωσε σε δύσκολες περιόδους, είναι εκδόσεις με άγνωστα χαρακτικά και ζωγραφιές συγγραφέων, είναι μεταφράσεις σπουδαίων Ελλήνων συγγραφέων είναι και άλλο πολλά αλλά σίγουρα δεν έχει καμία σχέση με το τι περιέχει η βιβλιοθήκη σου ή θα ήθελες να περιέχει.
Και μιας που αναφέραμε όλα αυτά να θυμηθώ σε κάποια επόμενη ανάρτησή μου να μιλήσω για ένα σπουδαίο βιβλίο των εκδόσεων Κέδρος τα 18 κείμενα που δεν είναι στη λίστα σου: http://www.vivlionet.gr/main.asp?page=showbook&bookid=24360.

Καλή συνέχεια και σε ευχαριστώ που μπήκες σε τόσο μεγάλο κόπο!
:)

Γιάννης Πλιώτας είπε...

Κι εγώ σέβομαι πολύ τον Κέδρο. Έχουν πολλά αγαπημένα βιβλία μου που ξεκινούν από τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών και καταλήγουν στις Αλήθειες των Άλλων του Θέμελη (αν και δυστυχώς ο τελευταίος πρόσφατα αποχώρησε).
Έχω ακούσει κι εγώ πολλά για την κρίση στον Κέδρο, αλλά θέλω να πιστεύω ότι θα υπάρξει ανάκαμψη.

librarian είπε...

Καλημέρα Γιάννη Πιλωτά και καλώς ήρθες από τα μέρη μας. Είναι ένας αξιόλογος εκδοτικός οίκος, όπως και να έχει.
Ελπίζω κι εγώ να ανακάμψει όπως το ίδιο συνέβη και τις προηγούμενες φορές.
Να ευχηθώ καλή επιτυχία με τις δικές σου εκδόσεις που από ό,τι έχω καταλάβει δεν έχουν ξεκινήσει ακόμη, σωστά;

Γιάννης Πλιώτας είπε...

Καλησπέρα librarian : )
Τα δύο πρώτα μας βιβλία μόλις αγκυροβόλησαν στα πρώτα ξύλινα λιμάνια τους. Ελπίζω όχι για πολύ.

librarian είπε...

Καλή αρχή λοιπόν!!!