Εκδόσεις Κέδρος: κομμάτι της ιστορίας

Ακούω τώρα τελευταία ότι εξαιτίας της οικονομικής κατάστασης κάποιοι εκδοτικοί οίκοι δεν θα επιβιώσουν, θα εξαφανιστούν και τα βιβλία τους σίγα σιγά θα σταματήσουν να κυκλοφορούν στο εμπόριο. Θα τα βρίσκει κανείς μόνο σε σκονισμένα ράφια βιβλιοθηκών και παλαιοβιβλιοπωλείων. Τα Ελληνικά Γράμματα έκαναν την αρχή.
Ένας μεγάλος αριθμός εκδοτικών οίκων κατέχει στα αρχεία του κομμάτια της ιστορίας της ελληνικής εκδοτικής βιομηχανίας. Ιστορικοί εκδοτικοί οίκοι που δραστηριοποιούνται πάνω από μισό αιώνα που επιβίωσαν σε δύσκολους καιρούς και συνεχίζουν παντρεύοντας την ιστορία και την παράδοση με τις νέες τεχνολογίες και με πλήθος καινοτομιών.
Ένας τέτοιος εκδοτικός οίκος είναι και οι εκδόσεις Κέδρος που το 2004 συμπλήρωσε τα 50 χρόνια ζωής και για το λόγο αυτό κυκλοφόρησε τον επετειακό τόμο. Άργησα πολύ να μάθω για την ύπαρξη του τόμου και μόλις το έμαθα ανυπομονούσα να διαβάσω τη δική του ιστορία.
Ο εκδοτικός οίκος ξεκίνησε να λειτουργεί λίγο μετά το τέλος του Εμφυλίου, σε χρόνια δύσκολα που η ανάγνωση βιβλίων ήταν σχεδόν απαγορευτική πόσο μάλλον η έκδοσή τους. Ο Νίκος και η Νανά Καλλιανέση εκδίδουν το Δεκέμβριο του 1954 το πρώτο τους βιβλίο τη βιογραφία του ποιητή Εμίλ Βεράρεν του Τσβάιχ. Τρία σημαντικά ονόματα Ελλήνων λογοτεχνών θα σφραγίσουν την πορεία του Κέδρου τα αμέσως επόμενα χρόνια: Κώστας Βάρναλης, Γιάννης Ρίτσος, Στρατής Τσίρκας. Είναι τα πρώτα ονόματα που μπαίνουν στον κατάλογο του εκδοτικού οίκου και θα χαράξουν την ιστορία του. "Ένας εκδότης προσφέρει στην πνευματική ζωή του τόπου του και μένει ο ίδιος στην ιστορία, στο βαθμό που στηρίζει και αναδεικνύει τους συγγραφείς της χώρας τους" τους έλεγε ο Ρίτσος, λόγια που κάθε άλλο παρά αψήφισαν. Το 1961 βρίσκεται στο χείλος της χρεοκοπίας αλλά η δυναμικότητα, η αποφασιστικότητα, η δημιουργικότητα το πείσμα και η ευαισθησία της Νανάς δεν επιτρέπει να συμβεί κάτι τέτοιο και νέα σημαντικά ονόματα προστίθενται στον κατάλογο: Λουντέμης, Σωτηρίου, Πανσέληνος και πάει λέγοντας.
Μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου ο Κέδρος είναι από τους εκδοτικούς οίκους που δέχεται το μεγαλύτερο πλήγμα (εκτός από το Θεμέλιο που υποχρεώνεται να κλείσει) διότι απαγορεύεται η διακίνηση όλων σχεδόν των βιβλίων του, πολλοί συγγραφείς εξορίζονται και οι άλλοι αρνούνται να υποβάλλουν τα έργα τους για έγκριση στο Γραφείο Τύπου. Οι εκδότες στρέφονται αλλού ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν, στρέφονται στις μεταφράσεις και στο παιδικό βιβλίο. Μετά την πτώση της δικτατορίας η πνευματική ζωή του τόπου γνωρίζει μια πρωτοφανή άνθηση αφού οι ιδέες κυκλοφορούν πλέον ελεύθερα και οι συγγραφείς δημιουργούν χωρίς δεσμεύσεις.
Το 1985 η επιχείρηση μεταβιβάζεται στον Ευάγγελο Παπαθανασόπουλο και στην Κάτια Λεμπέση, συνεργάτες του εκδοτικού οίκοι στον τεχνικό τομέα της παραγωγής, άνθρωποι που διευθύνουν ακόμη τον ιστορικό αυτόν εκδοτικό οίκο.

Η επιβίωση των ιδεών και των ονείρων σε δύσκολους καιρούς φαντάζει μύθος, ωστόσο η ιστορία αποδεικνύει ότι όλα εξαρτώνται από την οξυδέρκεια, την όρεξη, το θάρρος και την αποφασιστικότητα ανθρώπων που θέλουν να παραμείνουν δημιουργικοί και κατ' επέκταση ζωντανοί.
Μένω με αυτές τις σκέψεις κλείνοντας τον επετειακό αυτόν τόμο και με ένα χαμόγελο για τις χειρόγραφες λέξεις που κοσμούν τη σελίδα τίτλου νιώθοντας τυχερή που έχω φίλους, βιβλία, όνειρα.
Άνθρωποι, βιβλία, όνειρα που έχουν τη δική τους μοίρα.