Το νούμερο ένα μιας νέας εκδοτικής σειράς

Μου είναι δύσκολο να μιλάω για εξαιρετικά μεγάλα βιβλία. Θα κάνω μια εξαίρεση όμως σε αυτήν την περίπτωση κάνοντας μια προσπάθεια να πω κάτι από τα πολλά που ούτως ή άλλως έχουν ειπωθεί, κυρίως επειδή θέλω να πω δυο λόγια για την έκδοση. Ο Edgar Allan Poe είναι ένας συγγραφέας που συντρόφευσε (και αυτός) τα εφηβικά μου χρόνια και συγκεκριμένα τις σκοτεινές ήμερες τους. Σκάβοντας βαθιά στη μνήμη ανασύρω το Κοράκι, το Μαύρο γάτο και κάποιες ακόμη από τις ιστορίες του σε μια ενδεχομένως φθηνή έκδοση του περιπτέρου. Μάλλον ξέρω για τον Πόε ό,τι έχω ακούσει από τους άλλους, δηλαδή αυτά που ξέρουν όλοι γι' αυτόν και τίποτα παραπάνω. Μάλλον πρέπει να διαβάσω όλα του τα έργα που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά και ίσως να εντοπίσω αν υπάρχει κάποια βιογραφία του γιατί φαίνεται πως και ο βίος του έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον.

Με τις σκέψεις αυτές, το πρώτο βιβλίο του που διάβασα ήταν Η αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ εξαιτίας της νέα έκδοσης που μας προσέφερε ο εκδοτικός οίκος Gutenberg. Εξαιρετικό λογοτεχνικό έργο το οποίο εκδόθηκε το 1838. Αυτό ακριβώς που φανταζόμουν για τον Πόε, τον σκοτεινό, τον θανατερό, τον απαισιόδοξο συγγραφέα που περισσότερο η ιδέα του παρά τα κείμενά του εντέλει, συντρόφευσε την εφηβεία μου. Πρόκειται για μια θαλασσινή περιπέτεια γεμάτη αλμύρα, για ένα μυθιστόρημα που έχει ως σκοπό να ανακαλύψει νέες χώρες ή νέες ψυχικές καταστάσεις όταν ο άνθρωπος βρίσκεται ένα σκαλί πριν από τον θάνατό του. Ο πρωταγωνιστής, ο αφηγητής της ιστορίας του, παίρνει την απόφαση να ξεφύγει και να μπει λαθρεπιβάτης σε ένα φαλαινοθηρικό για να κάνει ένα μεγάλο θαλασσινό ταξίδι που το είχε σαν όνειρο. Από την αρχή ζει σε συνθήκη εγκλωβισμού, από την αρχή ο θάνατος παραμονεύει. Τις πρώτες ημέρες του στο καράβι ζει κρυμμένος με λίγο φαγητό και νερό σε στενάχωρο χώρο χωρίς αέρα. Κάπως έτσι, από την αρχή δυνατά, ξεκινά η περιπέτειά του και η δική μας ανάγνωση. Στη συνέχεια θα ακολουθήσουν πολλοί θάνατοι, αφού όλοι πεθαίνουν και μόνο ο πρωταγωνιστής συνεχίζει να ζει αντιμετωπίζοντας όλες τις δυσκολίες της ζωής μέχρι που τελικά να φτάσει κι αυτός σε έναν απότομο, κοφτό σχεδόν μυστηριώδη θάνατο που κι ο ίδιος ο αναγνώστης δεν μπορεί να πιστέψει. Ο Πόε δεν επιτρέπει στον αναγνώστη να χαλαρώσει, τον έχει εκεί συνένοχο να βλέπει τον αγώνα του ανθρώπου για να επιβιώσει επί ματαίω.

Οι κριτικοί έχουν ξοδέψει πολύ μελάνι αναλύοντας αυτό το έργο, όπως φαίνεται και από το παράρτημα της παρούσας έκδοσης αλλά και από τις πάμπολλες σημειώσεις που διακόπτουν συνεχώς και βιαίως τη ροή της αφήγησης. Ακόμη, θέλουν να στάθηκε αφετηρία και έμπνευση του Μέλβιλ για τον Μόμπι Ντικ του που εκδόθηκε δεκατρία χρόνια αργότερα. Μα δεν είναι ο μόνο μεγάλος συγγραφέας που εκτίμησε αυτήν την ιστορία του Πόε. Είναι και ο Ιούλιος Βερν που θέλησε να δώσει μια συνέχεια στο ξαφνικό και άδικο τέλος της ιστορίας κάτι που κάνει πράξη στη Σφίγγα των πάγων  (1897) αποσπάσματα του οποίου δίνονται στο παράτημα αυτής της έκδοσης με τέτοιον τρόπο ώστε να πειστούν κι εκείνοι που αδυνατούν να πιστέψουν ότι υπάρχει συνέχεια.

Ο τίτλος αυτός αποτελεί το πρώτο βιβλίο (κι ότι είναι πρώτο έχει από μόνο του μια κάποια αξία) που εντάχθηκε στη νέα πολυδιαφημισμένη και πολλά υποσχόμενη επετειακή σειρά του Gutenberg με τίτλο Aldina που εμπνεύστηκε και οργάνωσε ο Δημήτρης Αρμάος και διευθύνει η Ζωή Μπέλλα. Με αυτόν τον τρόπο γιορτάζει ο εκδοτικός οίκος τα 50 χρόνια της σπουδαίας ιστορίας του. Ο τίτλος αλλά και το λογότυπο της σειράς παραπέμπει στον σπουδαίο Ιταλό τυπογράφο Άλδο Μανούτιο που όποιος λίγο έχει διαβάσει για την ιστορία του βιβλίου και της τυπογραφίας δεν μπορεί παρά να έχει μάθει πολλά γι' αυτόν και για το έργο του. Η σειρά έχει σκοπό να εντάξει σπουδαίους τίτλους της παγκόσμιας λογοτεχνίας σε εξαιρετική μετάφραση, εμπλουτισμένους με εισαγωγικά κείμενα και παραρτήματα με κείμενα που αναλύουν το έργο. Βέβαια δεν ξέρω αν όλα αυτά τα επιπλέον κείμενα έχουν να προσθέσουν κάτι στην αξία του έργου. Ίσως να προσθέτουν αίγλη στο έτσι κι αλλιώς αριστούργημα που ο αναγνώστης κρατά στα χέρια του. Η σειρά δεν υπόσχεται μόνο φροντίδα στο περιεχόμενο αλλά και στην τυπογραφική εμφάνιση αν θέλει να επικαλείται το όνομα του Μανούτιο. Κι είναι πράγματι μια φροντισμένη έκδοση με καλόγουστα τυπογραφικά στοιχεία σε πολυτονικό, και καλό τυπογραφικό χαρτί. Αλλά η βιβλιοδεσία και το εξώφυλλο δεν κατάφερε να ξεφύγει από την αισθητική της άλλης εξαιρετικής σειράς του εκδοτικού οίκου της Orbis Literae.

Εν ολίγοις κρατώ στα χέρια μου ένα εξαιρετικό λογοτεχνικό έργο, το μόνο μυθιστόρημα του Πόε, ενταγμένο σε μια φροντισμένη εκδοτική σειρά ενός εκδοτικού οίκου που πενήντα χρόνια τώρα μας προσφέρει την ποιότητα που έχουμε ανάγκη οι αναγνώστες, ενός εκδότη που αποδεικνύει συνεχώς ότι αγαπά το βιβλίο κι ό,τι περιλαμβάνει αυτό. Αν και η φροντίδα δεν θα είναι ποτέ αρκετή σε μια εκδοτική σειρά με αυτό το όνομα, οι τίτλοι που συνεχώς προστίθενται σε αυτήν αποδεικνύουν την ποιότητά της δίνοντας αυτήν την εγγύηση που χρειάζεται ο αναγνώστης πριν την κάθε αγορά του.

Οι επόμενοι τίτλοι της σειράς βρίσκονται εδώ.