Η χρησιμότητα του πολιτισμού

Διαβάζοντας μία συνέντευξη του νέου διευθυντή της Εθνικής Βιβλιοθήκης στην οποία αναφερόταν στην ελλειπή κρατική χρηματοδότηση και στα διάφορα οικονομικά προβλήματα της μεγαλύτερης και σημαντικότερης βιβλιοθήκης αυτής της χώρας, στην τελευταία πρόταση προέτρεπε την ανάγνωση ενός βιβλίου με τον τίτλο Η χρησιμότητα του αχρήστου. Ένα εξαιρετικό βιβλίο που αν δεν είχα διαβάσει αυτή τη συνέντευξη ίσως να μην είχα καταλάβει περί τίνος πρόκειται. Το λιτό εξώφυλλό του δεν μαρτυρεί τίποτα από το περιεχόμενό του κι ας είναι ένα βιβλίο που φιγουράρει στις βιτρίνες και στις προβολές των μεγάλων βιβλιοπωλείων, δεν θα μου είχε κινήσει το ενδιαφέρον.
Ο Ιταλός ακαδημαϊκός Νούτσιο Όρντινε με τρόπο απλό παρουσιάζει την χρησιμότητα των ουμανιστικών γνώσεων που τείνουν να θεωρηθούν άχρηστες καθώς δεν φέρνουν κέρδος στα ακαδημαϊκά ιδρύματα αφού η έρευνα στις ανθρωπιστικές επιστήμες κάθε άλλο παρά κερδοφόρες είναι σε αντίθεση με την έρευνα στις τεχνολογικές ή στις θετικές επιστήμες. Παράλληλα, αναφέρεται στη χρησιμότητα των υπηρεσιών πληροφόρησης, των μουσείων, των βιβλιοθηκών και των αρχείων αλλά και γενικότερα της τέχνης για την ανάπτυξη του ανθρώπινου πνεύματος και την ολοκλήρωση της καλλιέργειας του νου. Παραθέτοντας δεκάδες αποσπάσματα από κείμενα των σημαντικότερων εκπροσώπων του πνεύματος ανά τους αιώνες, τεκμηριώνει τη χρησιμότητα της λογοτεχνίας και αποσυνδέει την κουλτούρα και τον πολιτισμό από το χρηματικό κέρδος.
"Η ζωή ενός μουσείου ή μιας αρχαιολογικής ανασκαφής, όπως επίσης αυτή ενός αρχείου και μιας βιβλιοθήκης, είναι ένας θησαυρός που η κοινότητα οφείλει να συντηρεί με κάθε κόστος" ακόμη και αν από αυτή δεν βγάζει κάποιο άμεσο χρηματικό κέρδος.
Σε μια κοινωνία που κρίνει ως χρήσιμο οτιδήποτε κερδοφόρο ο Όρντινε χρησιμοποιεί τα λόγια λογοτεχνών, φιλοσόφων και επιστημόνων, χρησιμοποιεί δηλαδή την παγκόσμια σοφία, για να θυμίσει ότι ο πολιτισμός δεν λειτουργεί με τους νόμους των επιχειρήσεων, το ίδιο και τα πανεπιστήμια.
Εξαιρετική μελέτη που δεν θα έπρεπε να λείπει από καμία βιβλιοθήκη.