Περί ανάγνωσης

Γράφω με αφορμή την αναφορά στην προηγούμενη ανάρτηση για το πως ξεκινά κανείς το "αγγλικό διάβασμα".

Θα μιλήσω για τη δική μου εμπειρία και ξέρω ότι πολλοί θα γελάσουν, όσοι με γνωρίζουν καλύτερα.

Είναι εξαιτίας της άρνησης που τρέφω για να διαβάσω οτιδήποτε δεν έχει ελληνικούς χαρακτήρες. Άρνηση που έτρεφα από πάντα ακόμη και στο να μάθω κάποια γλώσσα (συνειρμοί να με πηγαίνουν με το ζόρι στο φροντιστήριο των αγγλικών και εγώ να το σκάω με την όποια αφορμή). Θαυμάζω όσους έχουν την ικανότητα να γνωρίζουν και να μιλούν πολλές γλώσσες. Όσο για τη δουλειά του μεταφραστή-διερμηνέα τη θεωρώ απλά σωτήρια γιατί χωρίς αυτή φανταστείτε πόσα κείμενα θα μας ήταν άγνωστα. Αγαπώ τη ξένη λογοτεχνία αλλά πάντα μιλάω για τη μεταφρασμένη στα ελληνικά. Θεωρώ ακόμη απλά δύσκολο να διαβάσω λογοτεχνικά κείμενα από το πρωτότυπο. Η μόνη μου προσπάθεια ήταν στη δίγλωσση ποίηση. Εκεί απογοητεύτηκα βλέποντας ότι η ποίηση υστερεί κατά πολύ όταν μεταφράζεται, δυστυχώς.

Ωστόσο, με χαρά ανακάλυψα ότι τα πράγματα διαφέρουν στα επιστημονικά κείμενα. Διαφέρουν και απλοποιούνται. Δεν έχεις να κάνεις με μεταφορές και παρομοιώσεις αλλά με επιστημονικό λόγο. Μαθαίνεις το λεξιλόγιο κι έχεις τις έννοιες και τις σκέψεις του συγγραφέα ξεκάθαρες μπροστά σου. Και όταν το επιστημονικό κείμενο σχετίζεται με την επιστήμη σου τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο ξεκάθαρα. Έχεις ό,τι μάθαινες σε άλλη γλώσσα εμπλουτισμένα με περισσότερες νέες ιδέες. Χαμογελάω ακόμη με αυτήν μου την ανακάλυψη (εύρηκα-εύρηκα!).

Αναφέρομαι λοιπόν σε μια άλλη κατηγορία ανάγνωσης, εκείνη που δεν έχει σχέση με ψυχαγωγία αλλά με μελέτη. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για όσους καταφέρνουν όμως να συνδυάσουν αυτά τα δύο είδη ανάγνωσης. Η ανάγνωση για μελέτη διαφέρει. Απαιτεί παραπάνω συγκέντρωση, μεθοδολογία και σίγουρα χρειάζεται να κρατάς μολύβι για να σημειώνεις. Με αφορμή ενός μικρού βιβλίου που μόλις διάβασα με τίτλο "Reading for study" του αγγλικού εκδοτικού οίκου Blackwell αναφέρω τη βασική διαφορά στο συγκεκριμένο τρόπο ανάγνωσης. Οι συγγραφείς του βιβλίου δίνουν μια μεθοδολογία στην ανάγνωση με σκοπό τη μάθηση που την ονομάζουν "SQ3R". Πρόκειται στην ουσία για πέντε λέξεις που περιγράφουν την επιστημονική ανάγνωση: Survey-Question-Read-Recall-Review. Η πρώτη λέξη αναφέρεται στη γρήγορη ανάγνωση ενός βιβλίου, ενός κεφαλαίου ή ενός άρθρου για να αποκτηθεί μια πρώτη άποψη για το κείμενο. Η δεύτερη προτρέπει τον αναγνώστη να σκεφτεί πριν διαβάσει το κείμενο κάποιες ερωτήσεις με σκοπό να ψάξει και να δώσει τις απαντήσεις μέσα από το κείμενο. Η τρίτη περιγράφει την προσεχτική ανάγνωση του κειμένου. Η τέταρτη έχει να κάνει με τον εντοπισμό και τη σημείωση των κύριων ιδεών που αναφέρονται στο κείμενο. Η πέμπτη, τέλος, έχει να κάνει με την επανεξέταση του κειμένου ώστε να διαπιστώσει ο αναγνώστης αν πράγματι έχει καταλάβει τις κύριες ιδέες του κειμένου και αν έχουν απαντηθεί τα ζητούμενα. Κατά τη διαδικασία της ανάγνωσης για την απόκτηση γνώσεων ο αναγνώστης πρέπει να περιγράψει με δικά του λόγια τις πληροφορίες που μόλις έλαβε από το κείμενο γράφοντας κάποια περίληψη ή συζητώντας για ό,τι διάβασε:

"Οι καθηγητές γνωρίζουν καλά ότι δεν μπορούν να πετύχουν στη διδασκαλία αν δε χαλιναγωγήσουν πρώτα τις πληροφορίες και αν δεν τις έχουν δώσει με δικά τους λόγια. Η ετοιμασία και η παρουσίαση ενός επιστημονικού άρθρου έχει άμεση σχέση με τη διδασκαλία. H ενεργή συμμετοχή ενός αναγνώστη είναι ένας βοηθητικός παράγοντας για να μειωθεί η απόσταση μεταξύ συγγραφέα-αναγνώστη".

Ο τρόπος με τον οποίο διαβάζουμε είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο που δείχνει να μην έχει τέλος και το γράφουμε όλοι εμείς οι αναγνώστες.