Λόγια

Και το σκηνικό της κάθετης πτώσης, αβεβαιότητας και φόβου συνεχίζεται, επιτείνεται μάλιστα, με την αδιάκοπη ροή γεγονότων απρόβλεπτων που ανακοινώνονται, αποκαλύπτονται και συμβαίνουν. Είμαστε, λοιπόν, θεατές-μάρτυρες που μπερδεμένοι, μουδιασμένοι πηγαιοερχόμαστε, εκτελώντας μηχανικά την καθημερινότητά μας. Ανήκουμε στην μερίδα των παθητικών δεκτών που περιμένουμε να πάθουμε ό,τι θα πάθουν όλοι αφού βρισκόμαστε μαζί πάνω στο ίδιο καράβι ή ανήκουμε στην ομάδα που εμποδίζει τα καράβια να δέσουν στον Πειραιά, πιστεύοντας ότι έτσι διορθώνουμε τα μύρια κακά του συστήματος εκμετάλλευσης ή ανήκουμε στην ομάδα που δείχνουν με το δάχτυλο ψάχνοντας υπεύθυνους, ένοχους… Δημιουργικά όλα αυτά; Αποτελεσματικά; Δεν νομίζω. Και τότε τι;
Θα δανειστώ τα λόγια και την στάση του Howard Zinn, ομότιμου καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης των ΗΠΑ, γεννημένου το 1922 στην Νέα Υόρκη. Λόγια που είπε ο ίδιος στην Ελλάδα, στο Γαλλικό Ινστιτούτο της Αθήνας και την Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, πέρσι, τον Μάιο του 2009. Τίτλος της ομιλίας του ήταν «Η δράση των πολιτών ως προϋπόθεση της δημοκρατίας» (εκδόσεις Αιώρα, Δεκέμβριος 2009), άρα και μόνο από τον τίτλο καταλαβαίνουμε ότι απαιτείται η δράση των ατόμων που αποτελούν την πόλη, την κοινωνία για να πλησιάσουμε την δημοκρατία, όχι στα λόγια, σαν ταμπέλα, σαν διαδικασία μαγειρεμένη και μάλιστα προμαγειρεμένη. Η βία, ακόμα και η δικαιολογημένη δεν συγκαταλέγεται στις επιλογές του γιατί «η βία από τη φύση της δηλητηριάζει την ψυχή του ανθρώπου που την χρησιμοποιεί».
Και από εδώ και κάτω απλά θα παραθέσω χωρίς ενδιάμεσα σχόλια ή αναδιατυπώσεις:
«Και αυτό που μας μαθαίνει η Ιστορία είναι ότι ακόμα και η πιο μικρή δράση έχει σημασία. Είναι σημαντικό να το ξέρουμε, γιατί συχνά ο κόσμος πιστεύει ότι πρέπει να κάνει κάτι ηρωικό για να αλλάξουν τα πράγματα. Ε, λοιπόν, ναι, υπάρχουν κάποιοι που κάνουν ηρωικές πράξεις αλλά οι περισσότεροι δεν κάνουν ηρωικές πράξεις. Δεν είναι οι ηρωικές πράξεις που φέρνουν τα κοινωνικά κινήματα. Τα μεγάλα κοινωνικά κινήματα, που πετυχαίνουν κάτι, εμφανίζονται επειδή εκατομμύρια άνθρωποι κάνουν μικρά πράγματα και σε συγκεκριμένες στιγμές στην Ιστορία όλα αυτά τα μικρά πράγματα αθροίζονται και τότε κάτι καλό συμβαίνει, τότε έρχεται η αλλαγή.»
Και παρόλο που μόλις είπα ότι δεν θα σχολιάσω μου ήρθαν στο μυαλό εικόνες χειροκροτημάτων. Εκεί που καθόμαστε σε ένα, όποιο να είναι ακροατήριο, ακούγεται από κάπου ένα χειροκρότημα. Άλλοτε, ανάλογα, παρασέρνει το σύνολο και μεταδίδεται από άκρη σε άκρη, άλλοτε μένει μοναχικό και απομονωμένο, άλλοτε πιάνει εκεί κοντά ένα γύρο και σύντομα σβήνει, σαν οι διπλανοί από ντροπή μα χωρίς πίστη προς αυτόν που ξεκίνησε να ακολούθησαν. Έτσι κάπως φτιάχνω και τον μηχανισμό διάδοσης των μικρών μη ηρωικών πράξεων, αθόρυβων μα υπαρκτών που μπορούν συμβάλλουν στην κοινωνική γαλήνη και να εξαπλωθούν και να εδραιωθούν.
Ο Zinn έκλεισε την ομιλία λέγοντας:
«Και κάτι ακόμα: αν συμμετέχετε σ’ ένα κίνημα , έστω και με την πιο μικρή πράξη, αν συμμετέχετε στον αγώνα για μια πραγματική δημοκρατία, είτε η προσπάθεια αυτή στεφτεί άμεσα με επιτυχία είτε όχι, είτε κερδίσετε μια νίκη είτε όχι, αύριο ή την επόμενη εβδομάδα ή τον επόμενο μήνα, απλώς και μόνο με τη συμμετοχή σας στον αγώνα, η ζωή σας θα γίνει καλύτερη, θα αποκτήσει νόημα, η ζωή σας θα γίνει πιο ενδιαφέρουσα.»
Αυτό που εμείς λέμε καβαφική «Ιθάκη», ότι η διαδρομή, η προσπάθεια είναι εξίσου σημαντική αν όχι και πιο από την τελική άφιξη στο νησί των στόχων.
Και αν η ανακούφιση είναι δουλειά των φιλοσόφων, ανακούφιση βρίσκω εδώ από έναν ιστορικό που αντλεί από το παρελθόν και εμπλέκεται ενεργά στο παρόν.
Αυτή η ανάρτηση δεν είναι βιβλιοβιβλιοανάρτηση, το ξέρω μην νομίζετε, αλλά δεν μου έβγαινε αλλιώς.