Και Πρωτοχρονιάτικα;;;

Δώρο γιορτινό των ημερών, μα βιβλία φυσικά. Δώρο που εκφράζει αυτόν που το κάνει και εκείνον που το δέχεται. Δώρο από γενικό και απρόσωπο, πολυτελείας (τα βαριά λευκώματα, οι εκδόσεις σε περιορισμένο αριθμό), για μικρούς και μεγάλους, για αναγνώστες και μη, έως και πολύ πολύ προσωπικό τόσο που πιο προσωπικό σχεδόν δεν γίνεται. Αγορασμένο με την σκέψη προς τον αποδέκτη, αν το ξέρει ήδη, αν το έχει, πώς και πόσο του ταιριάζει, αν θα του αρέσει, μα βασικά η κουβέντα που θα εκκρεμεί να ακολουθήσει μετά την ανάγνωση. Η επικοινωνία, ένα αόρατο δέσιμο. Και όλα τούτα για να πω ότι βιβλία έδωκα και βιβλία έλαβα, με μεγάλη ευχαρίστηση, το ομολογώ, γιατί τον τελευταίο καιρό έχω επιβραδύνει τον ρυθμό αγοράς, σε μια προσπάθεια ελέγχου της κατάστασής μου.
Υπάρχουν εκδοτικοί οίκοι που συστηματικά μας ακουμπάνε με τις θεματικές επιλογές, τις προσεγμένες μεταφράσεις και την άποψη που βγάζουν για το στήσιμο και την εικόνα του βιβλίου, νομίζω ότι φαίνονται και στις εδώ αναρτήσεις από την συχνότητα που γίνεται αναφορά στις εκδόσεις τους. Ξεχωρίζω όμως από τα δώρα βιβλίο ένα των εκδόσεων Τραυλός που τα best sellers του έχουν να κάνουν με τα μαθηματικά. Τουλάχιστον 14 βιβλία (μεταφράσεις) μιλάνε για μαθηματικές ιστορίες, ανθρώπους των αριθμών, θεωρήματα, εξισώσεις, μαθηματικές υποθέσεις.

Το δώρο μου αναφέρεται σε μια γυναίκα μαθηματικό και τίτλο έχει Έμι Νέδερ, η κυρία της Άλγεβρας (1882-1935). Βασισμένο στα λιγοστά γνωστά καθώς δεν υπήρξε παιδί θαύμα, είναι γραμμένο σε ύφος μυθιστορηματικό από μια καθηγήτρια μαθηματικών στην Αλαμπάμα των Ηνωμένων Πολιτειών, την M.B.W. Tent. Η ζωή της Νέδερ μια διαδρομή όλο εμπόδια, παρόλα αυτά «έδωσε ένα νέο νόημα στην έκφραση ‘θεωρητικά μαθηματικά’», στην «αφηρημένη άλγεβρα». Από την Γερμανία στην Αμερική, μια γυναίκα σε χώρο ανδροκρατούμενο. Δεν κολλάω σε ό,τι μαθηματικό δεν ξέρω και δεν πολυνιώθω, εξάλλου οι απλουστευμένοι μαθηματικοί όροι στο τέλος με βοηθάνε. Κολλάω, και πολύ όμως, στον κόσμο των στερεότυπων που ζούμε και ζούσαν πολύ πιο έντονα παλιότερα. Αν και σήμερα τα στερεότυπα διατηρούνται υπόγεια, βαθιά ριζωμένα στην κοινωνία μας. Σχεδόν ύπουλα καταδυναστεύουν καλλιεργώντας φόβους, βάζοντας εσωτερικούς αόρατους αυτοφραγμούς. Στερεότυπα που κάποτε δημιουργήθηκαν αφού δοκιμάστηκαν για το «καλό μας», για το γενικότερο καλό μας. Μπορεί να ξεκίνησαν σαν δοκιμή, πείραμα μικρής κλίμακας, μόδα, μια καλή ιδέα και στην συνέχεια σταδιακά υιοθετήθηκαν, διευρύνθηκε η εφαρμογή τους και έγιναν Έθιμα. Πολλά από τα Έθιμά που ακολουθούμε δεν έχουν νόημα πια, τα παραλλάζουμε λίγο για να μας βολέψουν και να τα καταλάβουμε κάπως. Τα Έθιμα που επιμένουν γίνονται αυτόματες Συνήθειες και εκείνες οι ανθρώπινες Συνήθειες που η γέννησή τους χάνεται στις απαρχές της Ιστορίας του Ανθρώπου, έχουν καθιερωθεί και δεν επιδέχονται καν ερωτήσεις γιατί υπάρχουν, ονομάζονται Ένστικτα.
Οι μόδες είναι περαστικές, τα Έθιμα αλλάζουν αργά, οι Συνήθειες μάλλον σπάνια, τα λεγόμενα Ένστικτα προς το ποτέ. Τα στερεότυπα θα έλεγα κινούνται ανάμεσα στα Έθιμα και τις Συνήθειες, μα συχνά έρχονται αντιμέτωπα με τα Ένστικτα. Οι γυναίκες είναι για αυτές τις Χ δουλειές, κοινωνικές λειτουργίες, οι άνδρες για τις Ψ. Τα χωράφια μοιρασμένα. Να μην μπαίνει ο ένας στου άλλου. Να μην χαλάσει μια άδικη ισορροπία, άδικη και για τα δύο μέρη. Αν παρακολουθήσει κανείς τις εκπομπές του ΣΚΑΪ, τις εκπομπές που παλιότερα πριν αναδυθεί με ένταση το ζήτημα του περιβάλλοντος και πρόβαλε η κρατική τηλεόραση με σκοπό να μας μορφώσει ποιοτικά και ψιλοπεριγελούσαμε, δεν μπορεί παρά να μην σκεφτεί ότι οι κοινωνίες, ανθρώπων, ζώων (πτηνών, ψαριών, αμοιβάδων συμπεριλαμβανομένων) και φυτών δεν είναι δομημένες με έναν και μοναδικό τρόπο. Αντίθετα. Οι δομές ποικίλλουν σε βαθμό αφάνταστο. Το Ένστικτο και οι κώδικες της μιας ομάδας μπορεί να είναι εντελώς ανάποδα από μιας άλλης. Και αν οι κοινωνίες των ζώων λαθεύουν εξακολουθώντας να ανεβαίνουν αντίθετα από την ροή των ποταμιών (για να γεννήσουν τα αυγά τους όπως κάνουν οι σολωμοί), οι ανθρώπινες κοινωνίες έχουν την δύναμη της εκλογίκευσης. Μπορούν να αλλάζουν, να προσαρμόζονται καλύτερα, να βλέπουν και να κρίνουν. Η δύναμή τους είναι η ανατροπή του ίδιου του εαυτού τους, με παρονομαστή όχι απλά την επιβίωση αλλά και την κοινωνική γαλήνη και την προσωπική ευδαιμονία. Δύσκολα βάζω, ε;
Για την νέα χρονιά που αρχίζει κιόλας να ροκανίζει την συμβατική αρίθμηση της δεύτερης δεκαετίας της 21ης εκατονταετίας μετρημένης μετά από την γέννηση του Χριστού, εύχομαι τον αναστοχασμό πάνω σε στερεότυπα που μπλοκάρουν.