Το περιοδικό με τίτλο ΗΥΦΕΝ

Για βιβλία και ειδικότερα για βιβλιοβιβλία έχουμε πει για βιβλιοπεριοδικά, πάλι, όχι. Να μην πούμε γενικά και αόριστα σήμερα για την κατηγορία αυτή (το αφήνω για άλλη φορά καθώς η περιοδικότητα είναι καλό θέμα) μα να επικεντρωθούμε σε ένα, το ΗΥΦΕΝ που φέρει τον επεξηγηματικό υπότιτλο: βήμα για την τυπογραφία. Ωπ! εδώ είμαστε! Δίπλα από το ΗΥΦΕΝ μια οριζόντια γραμμή, μια παύλα. Από κάτω, στα ελληνικά και στα αγγλικά, γράφει «Η υφέν, μια τοξοειδής καμπύλη, έμπαινε κάτω από δύο συλλαβές για να τις ενώσει ούτως ώστε να διαβαστούν υφέν δηλαδή διά μιας σα μια λέξη. Το ενωτικό, το σημείο στίξης που σήμερα χρησιμοποιούμε όταν κόβεται μια λέξη στο τέλος μιας αράδας κειμένου, είναι στην πραγματικότητα υφέν.» «Εν» δηλαδή ένα, δυο φωνήεντα που συνεκφωνούνται σαν ένα, έτσι νιώθω ότι το πιάνω, το καταλαβαίνω. Το έχω δει κιόλας, το θυμάμαι, σε επίσημα κείμενα του 19ου αιώνα, την καμπυλωτή γραμμούλα κάτω από λέξεις όπως «ελιά» για να αποδοθεί το «λια» ενιαία, μιας και δεν υπάρχει αντίστοιχο γράμμα που να αποδίδει τον ήχο που ξέρουμε πώς προφέρεται. Παύλες, η μικρή κοφτή που ενώνει δυο λέξεις πχ. κράτη-μέλη, ή δυο ονόματα, επίθετα γυναικών ας πούμε, ή όπως στην περίπτωση αυτή μια λέξη που αναγκάστηκαν οι συλλαβές της να κοπούν, να απομακρυνθούν, να κατέβουν αράδα και η μεγάλη μακριά παύλα που χωρίζει και λειτουργεί σαν παρένθεση.
Το περιοδικό ΗΥΦΕΝ εκδίδεται και τυπώνεται στην Θεσσαλονίκη. Είναι ετήσιο και φιλοξενεί άρθρα για την «τυπογραφία και τη γραφική επικοινωνία καθώς και άρθρα από άλλους ακαδημαϊκούς χώρους εφόσον αυτά αφορούν σε ζητήματα σχετικά με την τυπογραφία και τη γραφική επικοινωνία.» Περιεχόμενο σαφώς προσδιορισμένο και εντελώς συγκεκριμένο. Η τυπογραφία είναι μια τεχνολογία-κατάκτηση του ανθρώπου που δεν χάνεται στα βάθη των αιώνων. Η εφεύρεση ολοκληρώνεται στον ευρωπαϊκό χώρο τον 15ο αιώνα, αναπτύσσεται ραγδαία, διαδίδεται, φέρνει την επανάσταση της πληροφορίας, της γνώσης, των ιδεών και στις μέρες μας έρχεται νέο κύμα, τσουνάμι μάλλον, αλλαγών χάρη στις δυνατότητες των ηλεκτρονικών πραγμάτων. Στο σύνορο της νέας κατάστασης η ελληνική τυπογραφία αγνοεί ακόμα πολλά ζητήματα που την αφορούν, η μελέτη της έχει υστερήσει, η ιστορία της έχει προσελκύσει μικρό αριθμό ερευνητών και δεν έχει μπει στην κοινωνική βάση ως συλλογικό συνειδητό κτήμα. Κάθε αξιοπρεπής συμβολή προς αυτήν την κατεύθυνση είναι πολύτιμη.
Κρατάω στα χέρια μου τον έβδομο τόμο του περιοδικού, τόμο επετειακό γιατί το 2008 συμπλήρωσε τα δέκα χρόνια κυκλοφορίας του, το πρώτο τεύχος βγήκε το 1998. Σε τακτά χρονικά διαστήματα συνηθίζεται να λοξοκοιτάμε πάνω και πίσω από τον ώμο μας για να δούμε τι κάναμε μέχρι τώρα, πώς το κάναμε, πώς θα συνεχίσουμε, πού επιθυμούμε να κατευθυνθούμε. Δέκα χρόνια είναι ώρα για απολογισμό, αυτοκριτική, κλπ. Στα θετικά ότι μεταφράστηκαν και έγιναν βατά γραπτά ξένων, ότι η οπτική επικοινωνία ήταν παρούσα όπως και οι τεχνικοί που χωρίς αυτούς δεν γίνεται (σχεδιαστές γραμματοσειρών, στοιχειοθέτες, τυπογράφοι, του χαρτιού, εικαστικοί…), ότι βρήκαν εκφραστικό μέσο και μεταπτυχιακοί φοιτητές ανάμεσα σε καταξιωμένους, ότι αναδύθηκαν άρθρα που μελέτησαν ελληνικούς τυπογραφικούς τόπους σε διαφορετικούς χρόνους και άρθρα θεωρητικά όπως για την εικονογράφηση και την αναγνωσιμότητα. Τα «νέα-εκδόσεις-σχόλια» κλείνουν τον τόμο και το ομολογώ ότι ήθελα να έχω ξεφυλλίσει αν όχι να κατέχω (κάτι σαν αρρώστια είναι αυτό) όλα τα βιβλία που ήταν εκεί, ελληνικά και ξένα. Ένα έχω και μάλιστα διαβασμένο (ουφ! πια).
Το στήσιμο με άποψη και χαρακτήρα. Δίστηλο, σε ορισμένα κείμενα αριστερά τα ελληνικά, δεξιά η αγγλόφωνη μετάφραση όχημα επικοινωνίας και ανοίγματος, τα περιθώρια γενναιόδωρα, το δεξί παίρνει και τις σημειώσεις όπου υπάρχουν, σχήματα, πίνακες και γραφήματα, μαυρόασπρες φωτογραφίες και τυπογραφικά παιχνίδια και ποικιλία.
Κλείνοντας να πω ότι μου φαίνεται πως τα δίκτυα ενημέρωσης (που να φτάσω να πω διαλόγου και συνέργιας) ακόμα και στην εποχή του διαδικτύου δεν είναι τόσο δυνατά όσο θα μπορούσαν. Αυτά…