Βολτίτσες στα καλά βιβλία

Η ανάρτηση αυτή έρχεται με όλες τις μπάντες από διάφορες πλευρές. Από πού να ξεκινήσω τώρα, από το βιβλίο, από την κάρτα πίνακα που εικονίζει μελέτη και γραφή, από την γυναικεία λυσσαλέα πίεση για ισότητα (που παραμένει ένα ζητούμενο), έχει απ’ όλα, είναι ένα μείγμα.
Στην συλλογή των καρτών πινάκων συγκαταλέγεται και ένας πίνακας του Louis David (1748-1825) με τίτλο «Πορτρέτο του Antoine Laurent Lavoisier και της γυναίκας του», ζωγραφισμένος το 1788, που βρίσκεται στο Metropolitan Museum of Art της Νέας Υόρκης και εκτέθηκε στο Λούβρο, σε έκθεση αφιερωμένη στον ζωγράφο David το 1989-1990. Πρόκειται για έναν μεγάλων διαστάσεων πίνακα (2,86 Χ 2,24 εκ.), ζωγραφισμένο κάθετα. Τον είχα παρατηρήσει χωρίς να έχω κάνει συνδυασμούς και συνδέσεις, χωρίς την ιστορική πληροφόρηση. Έβλεπα όσα έδειχνε. Καθισμένος σε τραπέζι στρωμένο με κόκκινο τραπεζομάντιλο και διάφορα εντυπωσιακά γυάλινα όργανα ένας νέος μαυροντυμένος άνδρας κρατάει φτερό, γράφει, και ακουμπάει με τον αγκώνα του στα χαρτιά του. Το όνομά του το ξέρουμε από τον τίτλο του πίνακα. Είναι ο χημικός Lavoisier (1743-1794), πατέρας της μοντέρνας Χημείας (γράφει το λεξικό Larousse). Τον ξέρουμε και από το σχολικό μάθημα της Χημείας για τους νόμους του για το οξυγόνο και το νερό. Ο Lavoisier έχει ελαφρά γυρισμένο το κεφάλι του και κοιτάει με ένταση, σεβασμό και συναίσθημα την όρθια νέα στα κατάλευκα γυναίκα, την γυναίκα του. Εκείνη κοιτάζει κατάματα εμάς με βλέμμα στοχαστικό, στο σύνορο της λύπης. Ο τίτλος του έργου δεν μας λέει το όνομά της. Είναι η γυναίκα του. Αυτό θα πρέπει να μας είναι αρκετό.
Ολόκληρη την ιστορία τους βρήκα στο βιβλίο της Πατρίτσια Φάρα, Ιδιοφυείς ανώνυμες γυναίκες που άλλαξαν την επιστήμη (εκδόσεις Μελάνι, Μάρτιος 2009, 212 σ.). Η μια ανώνυμη μετά την άλλη, οι τρόποι συμβολής τους ποικίλοι, ο αγώνας να πείσουν ότι το μυαλό τους είναι ικανό για θετική σκέψη, το πείσμα τους, η γενναιότητά τους, οι ανατροπές που έφεραν σε αντίξοα περιβάλλοντα.
Το όνομά της ήταν Μαρί Πάουλτσε (1758-1836) και στα δεκατρία της είχε την αποφασιστικότητα να απορρίψει την πρόταση γάμου ενός επίδοξου πενηντάρη γαμπρού. Συμφώνησε να παντρευτεί τον Lavoisier, δικηγόρο, επιχειρηματία με εμμονή στην χημεία και την γεωλογία, και χρησιμοποιούσε διπλό επώνυμο, Πάουλτσε Λαβουαζιέ, προσέθεσε το επώνυμο του συζύγου της στο πατρικό της. Έμαθε χημεία, αγγλικά και λατινικά, εργάστηκε και ταξίδεψε με τον άντρα της πάνω από είκοσι χρόνια. Παρακολουθούσε τα πειράματα, κατέγραφε τα αποτελέσματα και κρατούσε αρχείο. Η ίδια αγαπούσε την ζωγραφική και πήρε μαθήματα από τον David που φιλοτέχνησε τον πίνακα. Ξαναγυρνάω στον πίνακα και στην σκιά ακριβώς από πίσω της παρατηρώ με άλλο μάτι τον κλειστό χαρτοφύλακα που περιέχει τις ζωγραφιές της. Ζωγράφιζε και διαγράμματα για το βιβλίο χημείας και σχεδίαζε με τέτοια ακρίβεια τα νέα όργανα, βρήκε λύσεις και δημιούργησε πρότυπα, ώστε να είναι δυνατόν να αντιγραφούν από άλλους.
Ο Lavoisier και ο πατέρας της οδηγήθηκαν στην γκιλοτίνα και η ίδια έμεινε δυο μήνες φυλακή. Στην συνέχεια έβαλε ως στόχο να αποκαταστήσει το όνομα του Lavoisier και φρόντισε να δημοσιευτούν οι μελέτες που είχε γράψει στην φυλακή πριν εκτελεστεί. Το σπίτι της ήταν ανοικτό για τους επιστήμονες, συγγραφείς και καλλιτέχνες όπου μπορούσαν να συζητούν και να εκφράζονται ελεύθερα.
Πολλές και ενδιαφέρουσες οι ιστορίες των γυναικών που άλλαξαν την επιστήμη και περιλαμβάνονται στο βιβλίο, όμως με ένα αυθαίρετο δρασκέλισμα θα περάσω σε μιαν άλλη γυναίκα της ίδιας εποχής, Γαλλίδα και αυτή, την Ολύμπ ντε Γκουζ συγγραφέα της «Διακήρυξης των δικαιωμάτων της γυναίκας». Με την καυστική της πένα κατέκρινε την πορεία της Γαλλικής Επανάστασης, την τυραννία και ανελευθερία που υπερίσχυσε. Οι λέξεις της στάθηκαν πάνω από το αίμα. Η ιστορία της σταθμός για την θεμελίωση του γυναικείου πολιτικού λόγου. Συνελήφθη, φυλακίστηκε, δικάστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο. Ανέβηκε τα σκαλιά της λαιμητόμου λίγο νωρίτερα από τον Lavoisier, στις 3 Νοεμβρίου 1793.(Maria Rosa Cutrufelli, Η γυναίκα που έζησε για ένα όνειρο, μετάφραση Ρούλα Ζαρωμένου, Εμπειρία Εκδοτική, Αθήνα 2007, 381 σ.).

Ιστορίες ριγμένες εδώ που άνοιξαν δρόμους μέσα από την σκέψη, την επιστήμη, την πίστη που δεν τους τελείωσε….