Απολαμβάνοντας την απλότητα

Διαβάζοντας καλή λογοτεχνία (ξανά) θυμάμαι γιατί μου αρέσει η λογοτεχνία. Μεταξύ των άλλων είναι γιατί μέσα στο κείμενο υπάρχουν κάποιες προτάσεις που όταν τις συναντήσω λέω "μακάρι αυτήν την πρόταση να μπορούσα να την απομνημονεύσω και να την ανέφερα σε μια ανάλογη περίπτωση". Γιατί ως επί το πλείστον, αυτές οι προτάσεις αποτελούνται από απλές καθημερινές λέξεις, όχι από βαρύγδουπες και σπάνιες. Και μπορεί κάποιες όντως να έχουν χαραχτεί στη μνήμη και αυθόρμητα να τις έχω αναφέρει και να μην ξέρω ούτε εγώ ότι δεν είναι δικές μου. Κι όταν, λοιπόν, συναντώ πολλές τέτοιες προτάσεις μέσα σε ένα κείμενο τότε αυθόρμητα το εντάσσω στην καλή λογοτεχνία ή στα βιβλία που απόλαυσα ιδιαίτερα την ανάγνωσή τους.

Κι είναι γεμάτο τέτοιες προτάσεις Ο καπνοπώλης του αυστριακού συγγραφέα Robert Seethaler που μεταφράστηκε στα ελληνικά και εκδόθηκε από τις εκδόσεις Ποταμός πριν ακριβώς ένα χρόνο. Κι έχει μια απλή ιστορία. Τίποτα σπουδαίο στην ουσία δεν λέει. Κι όμως αυτή η απλότητα, αυτή η ησυχία, έχει κάτι το μαγικό και το απολαυστικό. 

Μεταφερόμαστε στη Βιέννη του 1937. Ο ήρωας μας εγκαταλείπει το ήσυχο χωριουδάκι του για να εργαστεί στην πόλη σε ένα καπνοπωλείο με ακριβά πούρα και εφημερίδες. Η αρμοδιότητα του πολύ απλή, να διαβάζει εφημερίδες. Εγκαταλείπει την ασφάλεια του σπιτιού του και ξεκινά τη ζωή του. Γνωρίζει πολλούς ανθρώπους και μεταξύ αυτών ένα ιδιαίτερα σημαντικό πρόσωπο, τον Φρόιντ. Ερωτεύεται ένα κορίτσι από τη Βοημία που δεν έπρεπε να ερωτευτεί και μπαίνει στα χαώδη μονοπάτια του έρωτα ψάχνοντας απαντήσεις. Και μέσα σε όλα τα καινούρια ζει μια μεγάλη αλλαγή, αλλάζει όλος ο κόσμος ξαφνικά. Οι Εβραίοι γίνονται εχθροί και ο ναζισμός φίλος. Τίποτα δεν καταλαβαίνει. Ούτε τα όνειρα που βλέπει στον ύπνο του. Ακολουθεί όμως τη συμβουλή του Φρόιντ και καταγράφει κάθε βράδυ τα όνειρα που βλέπει. Και γίνονται όμορφες προτάσεις που ξεκινά να τις κολλά στη βιτρίνα προς τέρψη των περαστικών.

"Ένα τραμ κουδουνίζει μέσα στο δάσος, τα μάτια των λαγών είναι σκοτεινές σταγόνες, από τα δέντρα κρέμονται βαγόνια, και ο άσπρος φόβος κάθεται ανακούρκουδα πάνω από τα σύννεφα, κάτι ροκανίζει τις ρίζες μου, μήπως έπρεπε να έχουμε σβήσει τις στάχτες;"

Παράξενα όνειρα, όπως όλων μας άλλωστε.

Τίποτα σπουδαίο δεν γίνεται σε αυτήν την απλή ιστορία. Μόνο που ο νεαρός ήρωάς μας δεν καταλαβαίνει αυτήν την αλλαγή που έχει συμβεί στη χώρα του και αποφασίζει να κάνει μια μικρή πράξη αντίστασης που ενδεχομένως να του κοστίσει και τη ζωή, αλλά ποιος νοιάζεται;