Πέμπτη 8 Ιουνίου 2017

Για την αυριανή γιορτή των Αρχείων


Η δουλειά στο αρχείο είναι μια ήσυχη δουλειά, ενίοτε βαρετή, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν είναι δημιουργική. Είναι μοναχική δουλειά, με πολύ διάβασμα και μεγάλη ευθύνη απέναντι στον ερευνητή. Το κοινό που καλείσαι να εξυπηρετήσεις δεν είναι μεγάλο αλλά είναι πολύ απαιτητικό γιατί ο ερευνητής που θα έρθει στο αρχείο επιδιώκει να εντοπίσει εκείνα τα κομμάτια της ιστορίας που ακόμη δεν έχουν μελετηθεί. Δουλεύεις αδιάκοπα καθώς οι σελίδες ποτέ δεν τελειώνουν, αρχειοθετείς, ευρετηριάζεις, φτιάχνεις καταλόγους, ενώνεις το παζλ της ιστορίας για εκείνον τον ένα ερευνητή που θα ζητήσει την εξειδικευμένη πληροφορία. 

Αφού παραλάβεις ένα αρχείο από ένα δημόσιο οργανισμό ή από έναν ιδιώτη, καλείσαι να αποφασίσεις τι θα κρατήσεις και τι θα εξαφανίσεις. Δύσκολη απόφαση, με μεγάλη ευθύνη για εκείνα τα σπουδαία κομμάτια του παζλ που ίσως να μην προσέξεις κι αν πετάξεις θα καταδικαστούν να είναι κομμάτια που λείπουν. Πάντα υπάρχει το πρόβλημα του χώρου. Ο μεγαλύτερος εχθρός. Συνειδητοποιώ ότι δεν είναι μόνο το χαρτί, μα και το ψηφιοποιημένο απαιτεί χώρο. Αυξάνονται τα terabyte που χρησιμοποιούνται και θέλουν κι αυτά να βρίσκονται κάπου ασφαλή. Κι εκείνα θαρρώ πως είναι κάπως πιο ευάλωτα. Αφού, λοιπόν, πάρεις τη δύσκολη απόφαση του τι θα μείνει και τι θα πεταχτεί, τότε ξεκινάει η περισσότερη δουλειά. Σπάνια το αρχείο που θα έρθει θα είναι σε καλή κατάσταση, αρχειοθετημένο σε φακέλους με τα έγγραφα τοποθετημένα σε αυστηρή χρονολογική σειρά, να έχει δηλαδή μια δομή. Είναι γιατί μέχρι να παρθεί η απόφαση να το "ξεφορτωθούν", τραβιόταν για χρόνια από γραφείο σε συρτάρι κι από το πάτωμα μέσα σε κούτες στοιβαγμένες σε κάποια αποθήκη με υγρασία. Αυτή τη δομή προσπαθεί να δημιουργήσει ο αρχειονόμος, τη δομή που είχε όταν αρχικά παράχθηκε, για την ανασυγκρότησή του παλεύουμε. Ανοίγεις κούτες κι αρχίζεις το διάβασμα. Λυτά έγγραφα, σκόρπια χαρτιά, επιστολές αλληλογραφίας, διαβιβαστικά έγγραφα χωρίς συνημμένα, σκουριασμένες καρφίτσες, χειρόγραφα μια άλλης εποχής, δυσανάγνωστα γράμματα, τοπογραφικά διαγράμματα, καθαρεύουσα, φωτογραφίες, εφημερίδες, πιστοποιητικά, συμβόλαια και χίλια δυο άλλα χαρτιά, έγγραφα που περνούν από μπροστά σου, κομμάτια προηγούμενων χρόνων, γραπτά μνημεία. Πρέπει να δημιουργήσεις φακέλους, υποφακέλους με τίτλους και χρονολογίες. Κυρίως διαβάζεις με σκοπό να ενώσεις και σε καμία περίπτωση να αποσυνδέσεις. Στη συνέχεια δημιουργείς ευρετήρια βάση των οποίων ο ερευνητής θα μπορεί να εντοπίσει την πληροφορία που αναζητά. Διαβάζεις μυριάδες χαρτιά για να καταλήξεις να σημειώσεις μόνο λίγες λέξεις. Κι ενώ θεωρείς ότι αυτό θέλει λίγο χρόνο, οι ώρες περνούν κι οι κούτες μένουν γεμάτες κι εσύ διαβάζεις ένα έγγραφο απλά και μόνο επειδή σου φαίνεται ενδιαφέρον. Ικανοποιείς τη φιλομάθειά σου αλλά και την περιέργειά σου.


Η μοίρα των αρχείων είναι κοινή με εκείνη των βιβλιοθηκών γιατί εντάσσονται στο ίδιο υπουργείο με τα πολλά προβλήματα, στο παιδείας που έχει να αντιμετωπίσει τα μυριάδες μεν κενά σε και τις υπεραριθμίες δε των εκπαιδευτικών, αποτέλεσμα των προηγούμενων εποχών που το δημόσιο διόριζε δίχως προγραμματισμό. Αυτοί οι υπεράριθμοι εκπαιδευτικοί που θέλουν κάθε χρόνο να αποσπώνται εκτός αιθουσών διδασκαλίας. Κάθε χρόνο το ίδιο πρόβλημα. Η ίδια ειδικότητα υπεράριθμη σε ένα νομό (ή σε μια πόλη) κενή κάπου αλλού. Ίσως τα αρχεία να είναι σε λίγο χειρότερη μοίρα από τις βιβλιοθήκες, γιατί από τη φύση τους δεν τραβάνε τα φώτα της δημοσιότητας. Όπως είπα, το κοινό είναι μικρό σε αριθμό κι έχουμε μάθει να μετρούμε αξίες με την ποσότητα και όχι με την ποιότητα που κυρίως αυτή έχουν (θα έπρεπε να έχουν) τα αρχεία. Γιατί οι σελίδες που συγκεντρώνουν είναι όλη η ιστορία ενός τόπου, ενός νομού, μιας χώρας. Την ιστορία αυτή επεξεργάζοναι και διαφυλάττουν τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και αναμένουν τον ερευνητή που σιωπηλά θα μελετήσει και σιωπηλά θα σεβαστεί την αξία του αρχείου μα και τη δύσκολη δουλειά του αρχειονόμου. Είναι ακόμη λιγότεροι εκείνοι που αχολούνται με τα αρχεία, που ουσιαστικά νοιάζονται για την ομαλή λειτουργία τους. Λίγοι είναι κι αυτοί που ξέρουν ότι λειτουργούν, δίχως χρήματα και δίχως εξειδικευμένο προσωπικό. Κι όμως υπάρχουν σε κάθε νομό αυτής της χώρας και αναμένουν κάποιον υπουργό παιδείας να διορίσει τους άνεργους απόφοιτους του Ιονίου Πανεπιστημίου, τους μόνους με εγχώριες σπουδές αρχειονομίας. Μετά το άνοιγμα των σχολικών βιβλιοθηκών ήταν η επόμενη υπόσχεση, ότι θα διοριστούν λέει 500 βιβλιοθηκονόμοι και αρχειονόμοι.

Πέρασε ένας μήνας της σύμβασης και έτσι γρήγορα θα περάσουν κι οι άλλοι επτά. Η δέκατη τέταρη σύμβαση μου, η δέκατη τέταρη θέση εργασίας μου που θα γίνει κι αυτή άλλη μία γραμμή στο βιογραφικό μου.

9 σχόλια:

Michael K. είπε...

Πολύ ωραίο το άρθρο και ομολογώ πως αγνοούσα πως αύριο είναι η γιορτή των Αρχείων. Κατά σύμπτωση στο αυριανό Ex Libris κάνω μια αναφορά στα αρχεία με αφορμή κάτι που διάβωσα στο βιβλίο που θα παρουσιάσω. Ελπίζω να μην έχω πει καμιά τερατολογία και θα χαρώ να με διορθώσεις.

librarian είπε...

Ευχαριστώ Μιχάλη! Χαίρομαι πολύ που σου αρέσει η ανάρτησή μου! Θα χαιρόμουν να μου αναφέρεις πως βρίσκεις το μπλογκ στα νέα χρώματά του! Θα ακούσω την εκπομπή σου αν όχι αύριο κάποια άλλη στιγμή για να δω κ ποιο βιβλίο παρουσιάζεις!

Μαραμπού είπε...

Καλημέρα librarian!

Χρόνια σου πολλά, λοιπόν! Έτσι όπως τα λες είναι... αν δεν είναι πολύ χειρότερα :p Ας μην επαναλάβουμε τώρα όλες τις παθογένειες. Κρατάω μόνο την δεύτερη παράγραφο που μιλάει για το πώς ένα έγγραφο, όσο βαρετό και αν μοιάζει στην αρχή, μπορεί να σε παρασύρει και να σε κάνει να λοξοδρομήσεις. Γενικά, για όσους αγαπούν την ανάγνωση, μια γραμμένη σελίδα είναι πάντα μεγάλος πειρασμός.

Δεν βρήκα και την ευκαιρία να σου πω για τον διάκοσμο του μπλογκ σου. Φοβερή η εικόνα στην αρχή, βγήκε πολύ ωραία! Και το υπόλοιπο, με τα πλαίσια στις αναρτήσεις και στις εικόνες, δείχνει όμορφο. Μια ένσταση έχω μόνο στο χρώμα φόντου του μπλογκ, αυτή η αχνή απόχρωση του ροζ. Θα ήθελα κάτι πιο έντονο ή ένα διαφορετικό χρώμα/απόχρωση. Δεν δείχνει παράταιρο αλλά και πάλι, μου φαίνεται κάπως άτονο, αν όχι αδιάφορο.

librarian είπε...

Είναι σίγουρα διαφορετική η δουλειά στο αρχείο από ό,τι η δουλειά στη βιβλιοθήκη. Κι αν μπορώ να συνοψίσω όλη τη διαφορά σε μια λέξη θα ήταν ο κόσμος, όπως ανέφερα και στην ανάρτηση. Μια βιβλιοθήκη εξυπηρετεί πολύ κόσμο, όλων των ηλικίων, ο καθένας με διαφορετικές ανάγκες. Το αρχείο εξυπηρετεί λίγους ερευνητές, μοναχικούς και σιωπηλούς.

Χαίρομαι που σου άρεσε η εικόνα! Η εικονογράφος Ζωή Λούρα ανέχθηκε όλες τις παραξενιές μου και προσπάθησε να ικανοποιήσει όλες τις επιθυμίες μου.
Αλλά η βασική ιδέα ήταν δική της έμπνευση και είναι φοβερή!
Όσο για το φόντο, μετά από τόσα χρόνια (σχεδόν εννέα) έντονο ροζ ήθελα να το κάνω πιο άχρωμο για να δίνεται έμφαση στην εικόνα, το αχνό κοραλί ήταν ιδέα (και αυτή της Ζωής). Πιο έντονο χρώμα δεν θα ήθελα, για την ώρα πάντα!

Michael K. είπε...

Καλά έχεις και πριβέ εικονογράφο; Τυχερή!

librarian είπε...

Μιχάλη όποιος ενδιαφέρεται βρίσκει.

Unknown είπε...

Ρομαντική και συνάμα ρεαλιστική απόδοση της πραγματικότητας. Μία μικρή συμπλήρωση με την άδειά σας.
Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, για χρόνια απασχολούνταν και Ιστορικοί. Ακόμα δε, γνωστοί Ιστορικοί, καταξιωμένοι στον χώρο και με διεθνή αναγνώριση, βρίσκονται ψηλά στη διοίκηση των ΓΑΚ.
Πράγματι είναι ανάγκη να υπάρξει απορρόφηση των Αρχειονόμων, αλλά ενδεχομένως θα πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει παρουσία Ιστορικών, ίσως με μια ποσόστωση, και δη εκείνων που ειδικεύονται στη μελέτη των αρχειακών τεκμηρίων και την έκδοση εγγράφων που φυλάσσονται στις προθήκες και τα αρχειοστάσια.
Μία μεγάλη παραγωγή τέτοιων επιστημόνων έχει δώσει στην αγορά εργασίας το ΠΜΣ που λειτουργεί εδώ και μια 10ετία στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο με θέμα την Μεθοδολογία Κριτικής και Έκδοσης Ιστορικών και Αρχειακών Πηγών (http://history.ionio.gr/postgraduate/methodology/).
Είναι νομίζω σωστό, οι Ιστορικοί, οι οποίοι είναι συνηθέστερα και οι ερμηνευτές του περιεχομένου των πηγών, να μην αποκλείονται από έναν χώρο που για δεκαετίες υπήρξε το φυσικό πεδίο δράσης τους.
Σας ευχαριστώ για το βήμα.

Με τιμή.

Γ.Κ.

librarian είπε...

Αγαπητέ Ιωάννη Κηπουρέ ευχαριστώ θερμά για το σχόλιο.

Γνωρίζω αρκετά καλά ότι κυρίως Ιστορικοί απασχολούνται στα ΓΑΚ και η παρουσία τους είναι αναμφισβήτα αναγκαία στη στελέχωση των αρχείων και στην ομαλή λειτουργία τους. Σημαντική βέβαια είναι και η παρουσία του κ. Καραπιδάκη στη διοίκηση των ΓΑΚ σχεδόν από την ίδρυσή τους.
Φυσικά άκρως απαραίτητη είναι και η παρουσία των πληροφορικών, των συντηρητών και ενδεχομένως κι άλλων ειδικοτήτων ώστε να λειτουργούν ομαλά όλα τα Αρχεία.

Όμως στην ανάρτησή μου αναφέρομαι και δίνω έμφαση στην εργασία του αρχειονόμου καθώς αυτή είναι η ειδικότητά μου και αυτή γνωρίζω.

Είναι αυτονόητο ότι ένας οργανισμός για να λειτουργήσει σωστά χρειάζεται πλήθος εξειδικευμένου προσωπικού. Μία και μόνη ειδικότητα ποτέ δεν είναι αρκετή.
Αδιανόητη και άκρως παράλογη όμως βρίσκω και δεν θα σταματήσω να το επαναλαμβάνω, την ύπαρξη πλήθους ασχέτων ειδικοτήτων εκπαιδευτικών που αποσπούνται κάθε χρόνο σε ΓΑΚ και Βιβλιοθήκες, όπως γυμναστές, ξένων γλωσσών, μαθηματικοί κ.λπ.

Unknown είπε...

Με βρίσκετε απολύτως σύμφωνο... Ειδικά προς την τελευταία σας διαπίστωση, η οποία είναι και η πιο θλιβερή... αυτές οι ειδικότητες βρίσκονται εκεί μέσω των αδικαιολόγητων μετακινήσεων δημοσίων υπαλλήλων, οι οποίοι δεν διαθέτουν ούτε τα τυπικά, ούτε και τα ουσιαστικά προσόντα.