Τρίτη 29 Μαρτίου 2011

This is a Library!

Να ΄ναι καλά οι ανταποκριτές μου που μου στέλνουν οξυγόνο εξωτερικού…


Ας μεταφερθούμε στη Γερμανία στην πόλη Βίρτσμπουργκ (Würzburg) που βρίσκεται στο βόρειο άκρο της Βαυαρίας, δίπλα από τον ποταμό Μάιν.

Θα σταθούμε έξω ακριβώς από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη και αφού θαυμάσουμε το πανέμορφο κτίριο (ονομαζόμενο Falkenhaus) θα μπούμε μέσα για να δούμε πως λειτουργεί μια πραγματική βιβλιοθήκη. Εξυπηρετεί καθημερινά περίπου 2.000 άτομα και έχει περίπου 200.000 τεκμήρια, εκ των οποίων το 70% είναι βιβλία και τα υπόλοιπα είναι dvd, cd-rom, περιοδικά, εφημερίδες, παρτιτούρες κλπ. (να αναφέρω εδώ ότι ο πληθυσμός της πόλης το 2004 ήταν 133.539). Διαθέτει για δανεισμό ταινίες σε dvd που κοστίζουν 1,5 ευρώ για 1 εβδομάδα. Επίσης υπάρχουν και παιχνίδια και ψηφιακά τεκμήρια (10.000) για να τα κατεβάσεις, με ειδικό πρόγραμμα προστασίας δικαιωμάτων, όπου το τεκμήριο «σβήνεται» μετά από τον χρόνο παροχής (2 εβδομάδες συνήθως) ή όταν πας να το αντιγράψεις.

Η τριώροφη βιβλιοθήκη διαθέτει το Κυρίως Τμήμα, το Παιδικό Τμήμα, το Μουσικό Τμήμα και το Στούντιο για τη «διαβίου μάθηση» όπου σε ένα χώρο με καναπέδες, γραφεία με υπολογιστές και τραπέζια έχει την ευκαιρία ο καθένας να μελετήσει, να εργαστεί και να ερευνήσει. Επίσης, υπάρχει καφετέρια και αυλή για το καλοκαίρι όπου ο κόσμος πίνει τον καφέ του και διαβάζει εφημερίδες και περιοδικά (πάντα τις καινούριες) ή βιβλία εάν θέλει.


Διοργανώνονται 300 εκδηλώσεις ετησίως για παιδιά και ακόμη περισσότερες για ενηλίκους. Δύο φορές το χρόνο πραγματοποιούνται βιβλιοπαρουσιάσεις, η «Λογοτεχνική Άνοιξη» και το «Λογοτεχνικό Φθινόπωρο» αντίστοιχα, όπου οι συγγραφείς παρουσιάζουν το βιβλίο τους σε μια «λογοτεχνική βραδιά» που πραγματοποιείται μέσα στην βιβλιοθήκη και μπορεί να φιλοξενήσει μέχρι και 230 άτομα.

Το Μουσικό Τμήμα διοργανώνει επίσης εκδηλώσεις, μουσικές εννοείται. Άλλες εκδηλώσεις - εργαστήρια αφορούν στη «δια βίου μάθηση» όπου διοργανώνονται εργαστήρια περιορισμένων ατόμων για θέματα εκμάθησης υπολογιστών κυρίως, κινδύνων στο ιντερνετ κλπ.


Οι εκδηλώσεις δε σταματούν εκεί γιατί εβδομαδιαίως σίγουρα κάτι σχεδιάζεται. Όπως για παράδειγμα το "Flohmarkt" που έγινε πρόσφατα, ένα είδος Bazaar στο οποίο πουλήθηκαν τα βιβλία που δε διαβάστηκαν από κανέναν εδώ και ένα χρόνο, οπότε και αποσύρονται για 0.50 ή 1.00 € (σίγουρα γίνονται πολύ προσεχτική επιλογή των βιβλίων προς απόσυρση).
Μία πρωτότυπη υπηρεσία που διαθέτει είναι το "κάνε μια ευχή". Αν δεν υπάρχει κάποιος τίτλος που θες, συμπληρώνεις μια καρτούλα ευχής με τα στοιχεία του τεκμηρίου και συνήθως το αγοράζει η βιβλιοθήκη μέσα σε 1 ως και 5 μέρες. Πληρώνεις 0.70 σέντ γιατί είσαι άλλωστε και ο πρώτος που θα το λάβει (το ποσό αυτό πληρώνει και όποιος κάνει "ρεζερβέ" κάποιον τίτλο για να τον δανειστεί μόλις επιστραφεί στην βιβλιοθήκη). Η κάρτα χρήστη κοστίζει 16 ευρώ ετησίως ή 7 ευρώ τετραμηνίως. Μπορείς να δανειστείς μέχρι και 25 τεκμήρια.

Προσκτήσεις νέου υλικού γίνονται καθημερινά και υπάρχει ειδικό τμήμα Διακόσμησης, Οικονομικής Διαχείρισης, Επεξεργασίας νεοαποκτηθέντος υλικού και επισκευών και ακόμη υπάρχει ειδικός που επιμελείται την ιστοσελίδα αλλά και ενημερώνει την ιστοσελίδα της βιβλιοθήκης του facebook. Μέσα στην βιβλιοθήκη υπάρχουν δύο στάντ πληροφόρησης όπου βιβλιοθηκονόμοι βοηθούν και ενημερώνουν τους επισκέπτες για πάσης φύσεως απορίες. Το προσωπικό είναι εργατικό και ευχάριστο και τόσο εξυπηρετικό που δεν αφήνει το χρήστη να φύγει αν δεν τον εξυπηρετήσουν. Κατέχουν πολύ καλά το αντικείμενό τους όχι επειδή έχουν κορνιζαρισμένα πτυχία αλλά επειδή πραγματικά δραστηριοποιούνται, ενημερώνονται και ενδιαφέρονται καθημερινά.

Το 2003 βραβεύτηκε ως η Βιβλιοθήκη της Χρονιάς, θεωρείται μία από τις καλύτερες βιβλιοθήκες ως προς την εξυπηρέτηση κοινού και μόλις πήρε ένα ακόμη βραβείο ως «Συνεργάτης του Σχολείου» (εξαιτίας τον προγραμμάτων που διοργανώνει).
Τέλος, η βιβλιοθήκη μέσα στα 10 χρόνια που λειτουργεί έχει εξυπηρετήσει πάνω από 7.000.000 χρήστες και έχει δανείσει πάνω από 20.000.000 τεκμήρια! Και τα στατιστικά είναι σίγουρα αληθινά γιατί υπάρχει σύστημα καταμέτρησης ατόμων στην είσοδο με φωτοκύτταρο. Την πρώτη μέρα που λειτούργησε η βιβλιοθήκη στο κτήριο που στεγάζεται σήμερα είχε τόσο ασταμάτητο κόσμο σε «μπουλουκώδη» μορφή που το σύστημα δεν μπορούσε να καταμετρήσει τα άτομα γιατί δεν περνούσε ίχνος φωτός στον αισθητήρα από την πολυκοσμία. Έτσι, όταν με αγωνία πήγε (το προσωπικό) να δούνε πόσα άτομα εξυπηρέτησαν, το σύστημα έδειξε ένα άτομο!

Τώρα να μιλήσω για το μεγαλύτερο οργανισμό για βιβλιοθήκες της Γερμανίας (ekz) που προμηθεύει βιβλία σε όλες τις βιβλιοθήκες της Γερμανίας που το επιθυμούν, ενημερώνει για νέες κυκλοφορίες, προκαταλογογραφεί τα τεκμήρια, δένει και ράβει βιβλία για να είναι πιο ανθεκτικά για τις ανάγκες της βιβλιοθήκης, παρέχει έτοιμες παραγγελίες ανάλογα με την θεματική κατηγορία (λογοτεχνία, παιδικά βιβλία κλπ), παρέχει έπιπλα για βιβλιοθήκες… ή να το αφήσω για άλλη φορά;

Κι όλα αυτά απλά για να θυμηθούμε κάτι που συχνά ξεχνάμε σε αυτή τη χώρα που ζούμε,
τη λέξη ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ.

H ιστοσελίδα της βιβλιοθήκης για όποιον ξέρει γερμανικά είναι εδώ.

Πέμπτη 24 Μαρτίου 2011

Αναπάντεχα, και μάλλον ανεξήγητα εν μέσω πολέμων, καταστροφών και οικονομικών κρίσεων, κάνω μια αναπήδηση επιστροφής προς τα πίσω, προς τα ατόφια βιβλιοβιβλία.
Στην συλλογή το λοιπόν, ας αποτελέσει αντικείμενο ανάρτησης και η Κόρη του συγγραφέα του Ανρί Τρουαγιά (μετάφραση Μελίνα Καράκωστα, εκδόσεις Μεταίχμιο, 2002, σ. 129, σσειρά: Διακεκριμένες Γραφές). Δεν είναι νεοεμφανιζόμενος τίτλος και μάλλον δεν τα έχει πάει και πολύ καλά με τις πωλήσεις. Με τρόπο που να καταστρέφεται το εξώφυλλο είναι κολλημένη μια λευκή ετικέτα που γράφει: «καλοκαιρινή προσφορά από το ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, ένα + ένα με 1 €». Προσφορά που δεν ισχύει εφόσον πωλείται στο παζάρι βιβλίων της πλατείας Κλαυθμώνος προς 2,50 €. Ειρωνικό γιατί ταιριάζει με το περιεχόμενο του βιβλίου!

Περιβάλλον δράσης και εξέλιξης της πλοκής εκδοτικοί οίκοι, συγγραφείς, παρουσιάσεις βιβλίων, τηλεοπτικές εκπομπές, η Γαλλική Ακαδημία. Πρωταγωνιστεί ένα στην ουσία του ιψενικό τρίγωνο: ένα επιτυχημένος συγγραφέας πατέρας, η πνευματώδης χαριτωμένη χωρισμένη μεσήλικη κόρη, ο προκλητικά ανατρεπτικός τυχοδιωκτικά ανερχόμενος συγγραφέας. Πρόσωπα που κινούνται στο περίγυρο οι άνθρωποι των εκδόσεων, άλλοι συγγραφείς, λόγιοι, δημοσιογράφοι, Ανζέλ και Μανουέλα οι καμαριέρες φορείς ανταλλαγής οικιακών πληροφοριών. Μήλο της έριδος, υποκείμενο διεκδίκησης η κόρη, η Σάντυ αφοσιωμένη αρχικά αποκλειστικά στον πατέρα, ερωτευόμενη με νεότερο αντίζηλο από τον ίδιο επαγγελματικό χώρο αποκολλάται για να μοιράσει τον χρόνο και την ενέργειά της στα δυο. Το μυθιστόρημα παρακολουθεί περισσότερο τις συναισθηματικές μεταπτώσεις του πατέρα, την αγωνία του για επιβίωση στον χώρο, για συνεχή αναγνώριση, τους φόβους του απέναντι στην κριτική μα και την αδιαφορία, τις δεύτερες σκέψεις για τις επιλογές του να συγγράφει συνεχώς και να παρακολουθεί την καθημερινότητα λιγότερο, το αίσθημα χρέους και τιμής απέναντι στον εαυτό του, τους ομότεχνούς τους, τους αναγνώστες, την ανησυχία του να τον εγκαταλείψει η Σάντυ αλλά και την ανησυχία του να μην πληγωθεί εκείνη ανεπανόρθωτα, τον τρόπο που καλείται να ασκήσει την επιρροή του κατά την διάρκεια του ειδυλλίου και μετά την λήξη του.
Διατρέχω τις σελίδες του πέρα δώθε, να εντοπίσω από τις υπογραμμίσεις ένα απόσπασμα, να ακουστεί ενδεικτικά και ο Τρουαγιά. «Όσο [το βιβλίο] υπήρχε μόνο σαν χειρόγραφο, ο Αρμάν Μπουαζιέ δεν είχε να φοβηθεί τίποτα. Από την στιγμή που ένα βιβλίο τυπώνεται, μοιράζεται, πουλιέται, δεν προστατεύει πια το δημιουργό του. Αντίθετα, γίνεται όπλο εναντίον του: ο οποιοσδήποτε μπορεί ν’ αγοράσει αυτό το καταστροφικό εργαλείο με λίγα χρήματα!... Αγόραζαν το δικαίωμα να τον συγχαίρουν αλλά και να τον χτυπάνε». (σ. 31).

Ένα σύγχρονο ρεαλιστικό μυθιστόρημα που κρίνει και καυστικά κατακρίνει τους τρόπους λειτουργίας του κόσμου των γραμμάτων. Κωμικό, ιλαροτραγικό, όπως διαβάζω να το χαρακτηρίζουν δεν θα το έλεγα ακριβώς. Γιατί το ύφος του είναι απλό και δεν προκαλεί γέλια, η γλώσσα τρέχει, οι καταλήξεις είναι προβλέψιμες και οι προσωπικές απογοητεύσεις και διαψεύσεις των ανθρώπων δεν είναι ούτε για γέλια ούτε για κλάματα. Απλά είναι. Και τις παλεύει ο καθένας με διαφορετικές προσεγγίσεις ηθελημένες και μη συνειδητές, η πίκρα, το κλείσιμο, η ξινίλα, ο αυτοσαρκασμός συγκαταλέγονται ανάμεσά τους.
Λογοτεχνικό έργο πλασμένο και τοποθετημένο μέσα στην λογοτεχνική σκηνή, έτσι όπως η τηλεόραση μιλάει συνεχώς για τον εαυτό της και τους ανθρώπους της, πρωί, μεσημέρι και βράδυ πια. Τα μέσα επικοινωνίας, εκείνοι που διατυπώνουν φωναχτά από διάφορα κανάλια, γραπτά, προφορικά, οπτικοακουστικά, ιδέες, σκέψεις, μοντέλα ζωής, όλο και περισσότερο και συχνότερα αναφέρονται κυρίως στον εαυτό τους (γιατί βέβαια αυτόν γνωρίζουν κοντύτερα). Διηγούνται στενά τις δικές τους ιστορίες που όλο και αραιότερα συναντούν τις ιστορίες άλλων. Οι άλλοι που δεν έχουν τα μέσα ή πρόσβαση σε αυτά με οποιονδήποτε τρόπο, μένουν βουβοί, δεν τους ακούμε. Και χωρίς φωνή δεν γνωρίζουμε τι σκέφτονται, τι επιθυμούν, πώς κινούνται με σκοπό να πραγματοποιήσουν τις επιθυμίες τους. Τους βλέπουμε λίγο, τους φανταζόμαστε ή τους παραβλέπουμε, τους ξεχνάμε...
Κυκλοφόρησε το νέο του Βασίλη Αλεξάκη με τίτλο Η πρώτη λέξη!

Παρασκευή 18 Μαρτίου 2011

Το ιδανικό βιβλιοπωλείο

Kακό πράγμα η προδημοσίευση. Βλέπεις ένα εξώφυλλο με όμορφα χρώματα και στη μέση στοίβες με βιβλία, διαβάζεις και την περίληψη και σπεύδεις στο κοντινότερο βιβλιοπωλείο για να ακούσεις ότι πρόκειται για άλλη μία προδημοσίευση, για ένα βιβλίο δηλαδή που δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμη. Κι αν βρίσκεσαι σε ένα επαρχιακό βιβλιοπωλείο ενός νησιού, η αναμονή θα είναι μεγαλύτερη. Νομίζω ότι η αναμονή θα ήταν ίδια ακόμη κι αν βρισκόμουν στο πιο όμορφο βιβλιοπωλείο του κόσμου με ειδίκευση στην καλή και μόνο ποιοτική λογοτεχνία.

Το ιδανικό βιβλιοπωλείο για τους λάτρεις της λογοτεχνίας. Απαλλαγμένο από τα «ασήμαντα βιβλία, βιβλία κούφια, βιβλία φτιαγμένα για ν’ αρέσουν, πρόχειρα βιβλία, γραμμένα στο γόνατο», τα κακογραμμένα ρομάντζα που γεμίζουν τις λίστες με τα ευπώληπτα και τα οποία συναντάς παντού: σε μεγάλα και μικρά βιβλιοπωλεία, σε σούπερ μάρκετ, σε περίπτερα, σε ψιλικατζίδικα… παντού και έχεις βαρεθεί να βλέπεις τα ίδια και τα ίδια ονόματα που γράφουν ένα βιβλίο που ξέρουν από πριν ότι απλά θα πουλήσει. Το ιδανικό βιβλιοπωλείο θα περιλαμβάνει μόνο «βιβλία γραμμένα για μας που αμφισβητούμε τα πάντα, που κλαίμε με το τίποτα, που τιναζόμαστε στο παραμικρό θόρυβο πίσω μας. Βιβλία που να έχουν στοιχίσει πολύ στο συγγραφέα τους. Όμορφα βιβλία που να βυθίζονται στην ομορφιά του πραγματικού και να μας κρατούν εκεί. Βιβλία που να γεμίσουν πάλι τα πνευμόνια μας με αέρα». Μια επιτροπή «σοφών» θα επιλέξει τα καλύτερα βιβλία που έχουν γραφτεί ανά τους αιώνες και έχουν μεταφραστεί στη γλώσσα σου και θα τα συγκεντρώσει σε ένα χώρο που ικανοποιεί τα γούστα και του πιο απαιτητικού βιβλιόφιλου.
Αλλά αλήθεια ένας βιβλιόφιλος διαβάζει μόνο ποιοτική λογοτεχνία; Και ποιος είναι αυτός που θα κρίνει τη λογοτεχνική αξία και θα ξεχωρίσει τη βιβλιοπαραγωγή σε καλά και κακά βιβλία; Και έπειτα είναι και το άλλο «Ένα έργο που χαιρετίστηκε από τους σύγχρονούς του, εμφανίζεται ασήμαντο εκατό χρόνια μετά, καμιά φορά και μετά από τριάντα χρόνια. Και αντιθέτως, ένα άλλο που κρίθηκε δυσάρεστο ή αδιάφορο, λούζεται στα εγκώμια». Οπότε μήπως το ιδανικό βιβλιοπωλείο είναι κάτι διαφορετικό για τον καθένα μας, όπως άλλωστε και το γούστο που είναι κάτι υποκειμενικό;
Ένα βιβλιοπωλείο όμως δεν είναι αναγκασμένο να παρέχει όλα τα βιβλία που εκδίδονται ή έχουν εκδοθεί, καλείται να επιλέξει και το δικαίωμα της επιλογής είναι των ιδιοκτητών και του προσωπικού τους γούστο. Το πρόβλημα είναι όταν αυτό το βιβλιοπωλείο ονομάζεται "Το καλό μυθιστόρημα" και δηλώνει παντού ότι θα διαθέτει μόνο τα καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι όταν τελικά θα κερδίσει ένα μέρος του αναγνωστικού κοινού και μάλιστα αξιόλογο.
Μια μικρή ομάδα συγγραφέων που δεν περιλαμβάνεται στα ράφια, κυριευμένοι από φθόνο, θα βαλθούν να καταστρέψουν όποιον αμφισβητεί την καλλιτεχνική τους αξία. Λογικό (εν μέρει). Παράλογο και οδυνηρό το χτύπημα από τους δικούς σου ανθρώπους που δεν αντέχουν την επιτυχία των ιδεών των άλλων.

Ένα ακόμη βιβλιοβιβλίο, μιας που καιρό είχαμε, με τίτλο "Στο καλό μυθιστόρημα", γραμμένο από τη Γαλλίδα Λωράνς Κοσέ που ως κριτικός λογοτεχνίας γνωρίζει καλύτερα από τον αριβισμό και τις συκοφαντίες που υπάρχουν και στο χώρο του βιβλίου.

Βιβλίο που απήλαυσα και δε λυπήθηκα ούτε τα χρήματα ούτε το χρόνο που ξόδεψα, μιας που και τα δύο γίνονται όσο περνάει ο καιρός λιγότερα.

Κυριακή 13 Μαρτίου 2011

Καταστροφές

Η προηγούμενη ανάρτηση έκανε πάσα, όπως έχουν να λένε τα περάσματα από την μια κουβέντα στην άλλη, φράση δανεική από τα ομαδικά αθλήματα, στο θέμα του ηλεκτρονικού βιβλίου. Όμως, δεν ήρθε και πάλι ο καιρός του. Ο καιρός με τους σεισμούς και τα τσουνάμι και τις συνέπειές τους το παραμερίζουν, φέρνοντας στην πρώτη γραμμή αισθήματα απόγνωσης και αδιέξοδου, γεννώντας σκέψεις.
Κανείς δεν θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι οι φυσικές καταστροφές είναι άγνωστες στον πλανήτη Γη και τους κατοίκους τους ανάμεσά τους και τον άνθρωπο, ον λογικό που δεν οσμίζεται την συμφορά πριν φτάσει αλλά προσπαθεί να την εξηγήσει, να την αποδώσει, να μελετήσει τα χαρακτηριστικά της, να καταμετρήσει, να εξάγει συμπεράσματα μετά. Τραύμα της Ευρώπης υπήρξε ο Μεγάλος Σεισμός, ο επονομαζόμενος της Λισσαβόνας το 1755. Με ισχύ 9 της κλίμακας Μερκάλι, έπληξε μεγάλα τμήματα της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Βόρειας Αφρικής, ισοπέδωσε την πρωτεύουσα με το κοσμοπολίτικο λιμάνι της Λισαβόνας όπου χάθηκαν 15.000-60.000 ψυχές και από την καταστροφή αυτής της πόλης πήρε επιλεκτικά το όνομά της. Ο Βολταίρος συγκλονισμένος από τον σεισμό έγραψε την γνωστή επιστολή όπου αναρωτιόταν αν ζούμε στον καλύτερο δυνατό κόσμο. Η σοφία και η το αίσθημα δικαίου του Θεού τέθηκαν σε αμφισβήτηση και η Φύση έδειξε ότι δεν είναι μόνον καλή και αγαθή. Και αν πριν από τον σεισμό της Λισαβόνας οι άνθρωποι πίστευαν ότι οι φυσικές καταστροφές έρχονταν σαν τιμωρία για τις όποιες αμαρτίες τους, ο Διαφωτισμός που διαχώρισε την φύση από την ηθική της κοινωνίας βρήκε πρόσφορο έδαφος ώστε να στηρίξει την επιχειρηματολογία του.
Στην φυσική καταστροφολογία ήρθε να προστεθεί και εκείνη του ανθρώπου, στους Παγκόσμιους Πολέμους αλλά και σε όλους του πολέμους που συνεχίζονται αδιάκοπα σε διάφορα μήκη και πλάτη με απίστευτη αγριότητα, δεν χρειάζεται να παρατεθούν παραδείγματα, είναι πολλά, συνεχιζόμενα και κοντά στην γειτονιά μας ορισμένα, μια βόρεια, μια ανατολικά, μια νότια…
Η καταστροφολογία και το μέλλον της ανθρωπότητας είναι στο επιστημονικό τραπέζι. Να, λοιπόν, μερικά βιβλία που αναφέρονται στο θέμα, έτσι για να εμβαθύνουμε την τηλεοπτική εικόνα και καναλική κουβέντα.

Πρώτο διαβασμένο το W.G. Sebald, Η φυσική ιστορία της καταστροφής, μετάφραση Γιάννης Καλιφατίδης, εκδόσεις Άγρα που αξίζει για την περιδιάβαση στον χρόνο, τις αναζητήσεις και τις διατυπώσεις του. Τόσο μου άρεσε που το δάνεισα σχεδόν χωρίς επιστροφή μα τώρα λυπάμαι που μαζί με το βιβλίο έχασα τις υπογραμμίσεις και τα σημαδάκια μου. Άλλο του Jean-Pierre Dupuy γραμμένο το 2005, κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2008 με τίτλο Ελάσσων μεταφυσική των τσουνάμι, μετάφραση Ιωάννα Αβραμίδου και πάλι από τις εκδόσεις Άγρα. Μιλάει για την Λισαβόνα, την Σουμάτρα, τους Δίδυμους πύργους της Νέας Υόρκης, το Άουσβιτς, την Χιροσίμα, τους φιλοσόφους Λάιμπνιτς, Ρουσσώ, Βολταίρο. Ο συγγραφέας το 2002 είχε γράψει ένα άλλο βιβλίο με τίτλο Για μια πεφωτισμένη καταστροφολογία: όταν το αδύνατο είναι βέβαιο (αμετάφραστο νομίζω στα ελληνικά) που ξαναβγήκε το 2004. Εδώ έχω τις υπογραμμίσεις μου, τις διατρέχω, ξαναθυμάμαι και επιλέγω να παραθέσω εκείνη με το πιο σταθερό χέρι, με την πιο βαθειά μολυβιά. Λέει για την πυρηνική βόμβα: «Γιατί χρησιμοποιήθηκε η βόμβα; Πολύ απλά, γιατί υπήρχε. Η ύπαρξή της και μόνον αποτελεί απειλή, ή μάλλον υπόσχεση χρησιμοποίησής της… Διότι, άπαξ και ξεπεραστούν ορισμένα όρια, η δύναμή μας να πράττουμε υπερβαίνει κατά πολύ την ικανότητά μας να αισθανόμαστε και να φανταζόμαστε» (σ. 111).
Λίγο άσχετο αλλά μου κολλάει εδώ, είναι γιατί μου αρέσουν οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας που δείχνουν την διαχείριση νέων τεχνικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων και τα διλήμματα που βάζουν, τα όρια που μετατοπίζονται στην κινούμενη άμμο του μέλλοντος από τον Νέμο στο υποβρύχιό του, τον δόκτορα Νο αντιμέτωπο με τον Τζέιμς Μποντ, τον δικαστή Ντρεντ (με τον Σταλλόνε χμ! δεν ντρέπομαι το ομολογώ), Μπλέιντ Ράνερς, και βάλε.
Κλείνω με το βιβλίο του δημοσιογράφου Nicholas Shrady Ο Μεγάλος Σεισμός: καταστροφή, δέος και ορθολογισμός στη Λισαβόνα το 1755, μετάφραση Ξενοφών Γιαταγάνας, εκδόσεις Κριτική, 2010, το 2008 κυκλοφόρησε στα αγγλικά.
Το παρελθόν βρίσκεται στο παρόν και το παρόν είναι το κοντινότερο βήμα στο μέλλον. Η διαχείριση καταστροφών δεν είναι μόνον τα προληπτικά μέτρα, τα σενάρια φυγής, αποφυγής και διαφυγής αλλά και η διαχείριση των αισθημάτων, των πιστεύω, πιο βαθιών επιδράσεων.
Βιβλία έχει η ανάρτηση, για βιβλιοβιβλία δεν είναι και ας μην σχολιάσω την ομοιότητα στα εξώφυλλα.

Κυριακή 6 Μαρτίου 2011

Γιατί θρυμματίζονται σελίδες

Είναι, λέμε τώρα, καλοκαίρι και φανταζόμαστε το εαυτό μας στην παραλία, κοντά στο κύμα με ένα βιβλίο που πάρα πολύ θέλουμε να διαβάσουμε και περιμένουμε την στιγμή πως και πως Φανταζόμαστε να διαβάζουμε και να βουτάμε για δροσιά στα καθάρια νερά, να διαβάζουμε να βουτάμε συνέχεια έως ότου δύσει ο ήλιος και δεν βλέπουμε να διαβάσουμε, έως ότου σωθούν οι σελίδες του αναγνώσματός μας. Προσέχουμε ιδιαίτερα να μην βρέξουμε το βιβλίο, να μην το τσαλακώσουμε, να μην το γεμίσουμε άμμο και αντηλιακά και εκεί που φροντίζουμε να μην συμβούν όλα αυτά, παρατηρούμε ότι παρά το ενδιαφέρον μας, τα φύλλα του χαρτιού κάπως ξεραίνονται, χάνουν την ευπλασία τους, γυρνάνε αδέξια και σαν να φαίνονται οι πόροι του χαρτιού. Δεν το παρατηρούν όλοι αυτό που συμβαίνει μέσα στα χέρια μας. Μόλις ολοκληρώσουμε την ανάγνωση, αφήνουμε το βιβλίο στην τύχη του και δεν αναρωτιόμαστε μα γιατί συμβαίνει αυτό, τι πήγε στραβά;
Φτιάχνοντας τα πράγματα για την ημέρα στην παραλία δεν σκεφτόμαστε αν η βόλτα αρέσει στο βιβλίο, αντίθετα το θεωρούμε εκλεκτό, το διαλέξαμε για μια ξεχωριστή στιγμή ευχαρίστησής μας. Δεν σκεφτόμαστε αν η βόλτα στην θάλασσα αρέσει στο βιβλίο, αν είναι φτιαγμένο για συνθήκες ζέστης και ήλιου.
Το χαρτί μετά τον 19ο αιώνα και ειδικά το φτηνό χαρτί (για εφημερίδες αλλά και για έντυπα) έχει χαμηλή ποιότητα και εκ των πραγμάτων περιορισμένη διάρκεια ζωής. Είναι κατασκευασμένο από ξυλοπολτό με χαμηλά ποσοστά κυτταρίνης που έχει τις περισσότερες φορές υποστεί διαδικασίες λεύκανσης (θαυματουργή η χλωρίνη) και κολλάρισμα με ένα οξύ συστατικό που βρίσκεται στην ρητίνη του πεύκου, και δεν χαρακτηρίζεται από αντοχή στον χρόνο. Είναι εύθραυστο και ευαίσθητο. Κιτρινίζει σε σύντομο χρονικό διάστημα και χάνει την ελαστικότητά του, οξείδωση ονομάζεται το φαινόμενο. Συμπτώματα της οξείδωσης είναι η κιτρινάδα, η ξηρότητα που οδηγούν στον θρυμματισμό και την αυτοκαταστροφή του χαρτιού.
Ένα το κρατούμενο το λοιπόν, το χαρτί από την φτιαξιά του έχει θέματα επιβίωσης στον μεγάλο χρόνο.
Από την άλλη μεριά, το χαρτί όπως το ξύλο και το δέρμα σαν οργανικά υλικά που είναι, χρειάζονται και απορροφούν ή αποβάλλουν υγρασία ανάλογα, από το περιβάλλον. Οι ιδανικές συνθήκες φύλαξης του χαρτιού (μαζί με την μη μόλυνση του περιβάλλοντος, και την αποφυγή της υπεριώδους και υπέρυθρης ακτινοβολίας) είναι οι 18 βαθμοί Κελσίου και η σχετική υγρασία να φτάνει το50% και αυτές οι συνθήκες να παραμένουν σταθερές και πάντως, να μην παίζουν πάνω από έναν βαθμό Κελσίου και 5% συν πλην υγρασίας. Οι μεγάλες μεταβολές στις συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας απορυθμίζουν το χαρτί. Είναι ένα σκοτσέζικο ντους που το τρελαίνει. Οι εναλλαγές το αποδυναμώνουν ως υλικό.
Ο δυνατός ήλιος και η άμεση έκθεση βιβλίων στις καλοκαιρινές ακτίνες είναι εχθροί του χαρτιού και κατά συνέπεια των βιβλίων. Όταν πάμε στις παραλίες και διαβάζουμε στον ντάλα ήλιο, κάνοντας σκιά με το ίδιο το βιβλίο φερόμαστε σκληρά εγωιστικά και δολοφονικά απέναντί του.
Τώρα θα μπορούσε κανείς να διαχωρίσει τα είδη ανάγνωσης και να πει ότι οι εφημερίδες έτσι και αλλιώς ανακυκλώνονται, τα αστυνομικά, τα αισθηματικά, τα ελαφρά κοινωνικά είναι ανάλαφρα και δεν πειράζει και τόσο να ταλαιπωρούνται. Δεν θα μπω σε τούτη την κουβέντα μα θα ανοίξω την πόρτα στην πρόταση του ηλεκτρονικού διαβάσματος στις παραλίες. Το ηλεκτρονικό βιβλίο είναι αλλιώς…