Συμπληρωματικά και συμπτωματικά

Η δύναμη της ανάγνωσης

Έβαλε το κρυούλι του επιτέλους! Λένε ότι ο καιρός αυτός ευνοεί το διάβασμα μα εγώ όταν κρυώνω τίποτα δεν κάνω, σαν να ανατριχιάζει, τσιτώνει και το μυαλό μου μέσα μαζί με τα δάκτυλα που ξυλιάζουν και δεν μπορούν να γυρίσουν καλά τις σελίδες, που το χαρτί κόβει διπλά τότε.
Έχασα λίγο τον παλμό μου (πρώτη φορά σε δύο χρόνια και κάτι) και μου έλειψε η επικοινωνία, η κατάθεση, η διατύπωση σκέψεων. Τρεξίματα από εδώ και από εκεί, μια κούραση παραλυτική, συγκρουόμενα θέματα, τίποτα να μην κλείνει, να ολοκληρώνεται για να πάμε παρακάτω. Αντίθετα, θέματα να ανοίγουν το ένα μετά το άλλο, σαν εγκιβωτισμένες διηγήσεις μόνο που εδώ ήταν εγκιβωτισμένα χρόνια, τρέχοντα και νέα προβλήματα. Τα αφήνω τώρα αυτά και για τούτη την εβδομάδα στέκομαι σε ένα βιβλιοβιβλίο που κυκλοφόρησε σε ελληνική μετάφραση τον Νοέμβριο που μας πέρασε.
Το βιβλίο το πρωτοείδα σε ράφι βιβλιοθήκης φίλου στην γλώσσα του πρωτοτύπου, τα αγγλικά. Την ώρα που το ξεφύλλιζα, μικρού σχήματος με σκληρό εξώφυλλο, τυπογραφικό στήσιμο βατό και φιλόξενο, με έπιασε το μάτι του οικοδεσπότη που προσφέρθηκε να μου το δανείσει πάραυτα γιατί είναι «γουστόζικο και ευκολοδιάβαστο». Αυτόματα το έβαλα στην θέση του, αρνήθηκα ευγενικά και μου δημιουργήθηκε (μου δημιούργησα σωστότερα) ένα απωθημένο. Το ξανασυνάντησα σε βιβλιοπωλείο, το αναγνώρισα αμέσως, το ξανάπιασα διστακτικά, το φυλλομέτρησα, το θέμα μου φάνηκε εξαιρετικά εξεζητημένο, ίσως και προκλητικό, είδα την τιμή που μου φάνηκε αστρονομική, το άφησα στην στοίβα του και το απωθημένο έμεινε. Σε αποστολή αγοράς βιβλιοδώρου για άλλον άνθρωπο στην συνέχεια, πέφτω πάνω στην ελληνική μετάφραση, μισή τιμή και χωρίς δεύτερη σκέψη το συμπεριλαμβάνω, κομμένες οι διαδικασίες και διεργασίες.
Και ιδού τα πλήρη στοιχεία του βιβλίου: Άλαν Μπένετ, Το βασίλειό μου για ένα βιβλίο, μετάφραση Τρισεύγενη Παπαϊωάννου, εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα, Νοέμβριος 2009, 200 σ. (πρωτοκυκλοφόρησε το 2007, ο αγγλικός του τίτλος έχει The Uncommon Reader [Ασυνήθης Αναγνώστης] και ο συγγραφέας του είναι γνωστός για τα θεατρικά του έργα και σενάρια κινηματογράφου). Θέμα του και μην βιαστείτε να ξενερώσετε, είναι η βασίλισσα της Αγγλίας ως όψιμη αναγνώστρια. Στην ατέλειωτη βαρεμάρα της εθιμοτυπίας που την δέρνει γιατί «Δουλειά της είναι να δείχνει ένα κάποιο ενδιαφέρον, όχι να ενδιαφέρεται πραγματικά» (σ. 14), η βασίλισσα από συγκυριακή τύχη πέφτει πάνω σε μια κινητή βιβλιοθήκη και αρχίζει να δανείζεται βιβλία. Έτσι κάπως ξεκινά η περιπέτεια της ανάγνωσης για την βασίλισσα που διαχωρίζεται από την ενημέρωση (λακωνική, τεκμηριωμένη και συγκεκριμένη ενώ η ανάγνωση είναι ανοργάνωτη, αμεθόδευτη, πάντα δελεαστική και διευρυνόμενη, σ. 38-39) και το καθήκον. Έρχεται σε αντίθεση με τον περίγυρό της, της γεννιούνται επιθυμίες να διαβάζει συνέχεια μεταξύ των υποχρεώσεών της, να γνωρίσει συγγραφείς, να μιλήσει μαζί τους. Σκέφτεται με ανακούφιση ότι «τα βιβλία δεν νοιάζονται για το ποιος τα διάβασε, ούτε καν αν τα διάβασε κανείς ή όχι. Όλοι οι αναγνώστες είναι ίσοι, και η ίδια δεν αποτελούσε εξαίρεση. Η λογοτεχνία…, είναι μια κοινοπολιτεία, τα γράμματα μια δημοκρατία… Όλοι οι αναγνώστες ήταν ίσοι.» (σ. 53). Η ανάγνωση την αλλάζει, όχι επιφανειακά μα πιο βαθιά. Οι σκέψεις της αλλάζουν τροχιά, τα ερωτήματά της κινούνται σε άλλες σφαίρες, ανοίγει δικούς της δρόμους, προχωρά σταθερά έως ότου φτάνει στο σημείο εκείνο που επιθυμεί να γράψει, να γίνει ένας αναγνώστης με δράση, να βάλει σε εφαρμογή εκείνα που έμαθε. Και για να μην μαρτυρήσω το τέλος (αν και ο ελληνικός τίτλος αυτό κάνει), σταματάω ακριβώς εδώ. Τελεία και παύλα.

Εύχομαι καλή εβδομάδα με πολλά διαβάσματα!
Φρίκη με έπιασε με τον κυριακάτικο Τύπο ολόγιομο με παρουσιάσεις όλων των ειδών βιβλίων. Ο αγώνας της ανάγνωσης συνεχίζεται ακάθεκτος, ας μην παραδώσουμε τα όπλα αμαχητί!