Το ένα φέρνει τ' άλλο

Virginia Woolf, Γράμμα σε έναν νέο ποιητή, μετάφραση Άρη Μπερλή, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 1997, 53 σ.

Είναι αλυσίδα, μια μεγάλη αλυσίδα, τα βιβλία είναι αλυσίδα το ένα σε φέρνει στο άλλο και σαν να μην τελειώνει ποτέ. Δε φτάνει αυτή η ζωή, τα χρόνια καμιάς ζωής δε φτάνουν. Καλύτερα έτσι, που δεν τελειώνουν, καλύτερα. Καμιά φορά, τι ευτυχία, μπορεί να σε οδηγήσουν σε έναν άνθρωπο, μα πάντα πίσω από τα μαύρα γράμματα δεν κρύβονται;
Ο χρόνος άλλαξε αλλά κάτι με συνδέει με τον παλιό, με όλους τους παλιούς. Ο χρόνος άλλαξε αλλά εγώ μένω εδώ σταθερά να μιλάω, γιατί άλλο, για βολτίτσες, τελευταίες στη χρονιά, σε βιβλιοπωλεία. Βιβλιοπωλεία γεμάτα από ανθρώπους σκεπτικούς να ψάχνουν για δώρα. Πιάνω λέξεις στον αέρα: αυτό το είχε διαβάσει και του άρεσε μάλλον θα του αρέσει και το επόμενο του ίδιου συγγραφέα. Ίσως. Με αποσπούν αλλά δε ξεχνώ τον σκοπό μου.

Διαβάζοντας τη βιογραφία της Woolf έπεσα πάνω σε ένα άλλο βιβλίο της, που καθόλου υπόψη μου δεν το είχα. Γράμμα σε έναν νέο ποιητή, έναν φανταστικό ποιητή της εποχής της, που η ποίηση έμοιαζε να πεθαίνει στην Αγγλία, ένα παράπονο της Woolf προς τους σύγχρονούς της νέους ποιητές, που η ποίησή τους πάσχει από έλλειψη καλαισθησίας. Μα η ποίηση δεν πεθαίνει όσο υπάρχουν άνθρωποι που "αρπάζονται από τη μία του λέξη, τη μόνη τους λέξη, σαν το ναυαγό από το ξύλο". Ένα γράμμα με τις απόψεις της για την ποίηση, ένα γράμμα προς όλους τους νέους ποιητές, απλά και όμορφα λόγια, συμβουλές μιας μεγάλης μυθιστοριογράφου (πόσο διαφορετική η πεζογραφία από την ποίηση αλλά σαν να τα συνδέει κάτι) προς εκείνους που προσπαθούν να βρουν τη σωστή σειρά να τοποθετήσουν τις λέξεις τους, συμβουλές απλά για κουράγιο:
"Ανοησίες λέω, το ξέρω. Αυτό που εννοώ είναι: μάζεψε το κουράγιο σου, έχε σε ετοιμότητα όλες σου τις αισθήσεις, αξιοποίησε όλα τα δώρα της Φύσης. Κι ύστερα άφησε την αίσθηση του ρυθμού να αγκαλιάσει τους άντρες και τις γυναίκες, τα λεωφορεία, τα σπουργίτια -ό,τι κυκλοφορεί στο δρόμο- ωσότου τα δέσει όλα σε ένα αρμονικό σύνολο. Αυτό ίσως είναι το έργο σου - να βρεις τη σωστή σχέση ανάμεσα σε πράγματα που φαίνονται αταίριαστα κι ωστόσο έχουν μια μυστηριώδη συγγένεια".

Διάσπαρτα στο κείμενο υπάρχουν στίχοι διάφοροι που η Woolf έχει επιλέξει να φέρει σαν παράδειγμα σε ό,τι λέει. Ο μεταφραστής μας πληροφορεί στο επίμετρο ότι τα ποιήματα είναι διαφόρων ποιητών νεαρών τότε αλλά αργότερα επιτυχημένων, που εμφανίστηκαν στην ανθολογία New Signatures το 1932. Το Γράμμα δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου. Η Woolf παραδέχτηκε ότι οι στίχοι που παρέθεσε ήταν αυτοί που προσφέρονταν για να στηρίξει τα επιχειρήματά της. Πρότεινε στον Τζων Λέιμαν (νεαρός ποιητής στον οποίο απευθύνεται το γράμμα της) να της απαντήσει με ένα Γράμμα σε μια γηραιά μυθιστοριογράφο. Κάτι τέτοιο όμως ποτέ δεν έγινε.
Δύσκολο να ξεχωρίσεις τους καλούς από τους κακούς συγγραφείς, ποιητές, καλλιτέχνες... εκτός κι αν σε λένε Χρόνο.

Καλή χρονιά, με πολλά βιβλία για διάβασμα και για κουβέντα, με πολλές βόλτες για χαμογελαστές σκέψεις.