Σε ξένη γλώσσα η λύπη μας...

Ο Μαραμπού μας μιλάει για ποίηση και νομίζω πως είναι η πρώτη φορά που αναφέρεται σε αγαπημένο του ποιητή (εκτός από το όνομά του που αναφέρεται συνεχώς, βεβαίως βεβαιώς) που δεν είναι άλλος  από τον Αλεξανδρινό μεγάλο ποιητή. Έχω αδικήσει κάπως τον Καβάφη αλλά δεν ξέρω αν φταίω εγώ ή τα σχολικά βιβλία Νεοελληνικής Γλώσσας. Ήταν κάπου στο Λύκειο που έχασα παντελώς το ενδιαφέρον μου για ανάγνωση των ποιημάτων του. Όμως θα ήμουν το λιγότερο αδαής αν δεν αναγνώριζα το βαθυστόχαστο ταλέντο του.

Ο Καβάφης είναι ο αγαπημένος μου ποιητής. Περισσότερο από τα ποιήματά του εκείνο που με εντυπωσιάζει είναι η οικουμενικότητα της περσόνας του, η καλλιτεχνική του επιρροή ανά τον κόσμο, η μοντέρνα οπτική της γραφής του που ήδη τότε προπορευόταν κατά δεκαετίες και μόλις σήμερα συλλαμβάνουμε την έκτασή της. Αν το Νόμπελ αποτελούσε έναν δείκτη της διασποράς της τέχνης σε όσους περισσότερους ανθρώπους, τότε ο μόνος Έλληνας που θα δικαιούταν να το παραλάβει θα ήταν αυτός.

Πάμπολλες μελέτες έχουν γραφτεί για τον Καβάφη. Σχεδόν όλες οι μελέτες έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον. Εξαιρετική είναι και η αλληλογραφία μεταξύ Φόρστερ και Καβάφη, “Φίλοι σε ελαφρήν απόκλιση” – ο Φόρστερ θεωρείται από τους πρώτους και σίγουρα ο πιο επιφανής που αναγνώρισε την δυναμική του Καβάφη και τον κατέστησε παγκοσμίως γνωστό.

Στο βιβλιο-μπιλιέτο ανθολογούνται έξι αγγλόφωνα ποιήματα από σπουδαίους ποιητές και συγγραφείς, που αποτίουν φόρο τιμής στον Καβάφη και στην επιρροή που εκείνος άσκησε πάνω τους. 

Τα ποιήματα είναι τα:

W.H. Auden – Atlantis

Lawrence Durrell – Cavafy

Robert Graves – The furious voyage

Francis King – Cavafy

James Merrill – After Cavafy

Russel Thornton – Epidauros

Αξίζει να τα αναζητήσετε άμεσα στο πρωτότυπο ή ακόμα καλύτερα να τα απολαύσετε στην ωραία μετάφραση του Σάκη Σερέφα σε αυτή την κομψή δίγλωσση έκδοση. Χωρίς να έχω γνώσεις για την δομή ενός ποιήματος και πώς αυτό πρέπει να μεταφράζεται, καθώς και χωρίς να κατέχω άριστα την αγγλική, έτσι όπως κρυφοκοίταζα πρωτότυπο και μετάφραση, θεωρώ ότι το ποίημα του Ρόμπερτ Γκρέηβς αδικείται αρκετά, ίσως γιατί ο μεταφραστής προσπάθησε να κρατήσει την ομοιοκαταληξία του πρωτοτύπου, στερώντας έτσι πολλή από την δυναμική του. Τα υπόλοιπα ποιήματα είναι πολύ όμορφα μεταφρασμένα. Θα σας μεταφέρω εδώ το ποίημα του Τζέημς Μέριλ, “Με τον τρόπο του Καβάφη”, ένα ποίημα ευφάνταστο ενός ποιητή παραγνωρισμένου στην Ελλάδα του οποίου θα αναζητήσω σύντομα τα βιβλία του.

Με τον τρόπο του Καβάφη

Γιατί ο Ανατέλλων Ήλιος πεταρίζει πάνω σε δέκα

χιλιάδες ιστούς;

Είναι οι Γιαπωνέζοι να φθάσουν σήμερα.

Και γιατί οι γερουσιαστές μας, αυτοί οι εργατικοί τερμίτες

ρεμβάζουν έτσι αντί να συστήσουν καμιά νέα υποεπιτροπή;

Γιατί οι Γιαπωνέζοι θα φθάσουν σήμερα.

Σύντομα το Κογκρέσο θα υπάγεται στην Βουλή τους.

Τι τον έπιασε τον Πρόεδρο και σαχλαμαρίζει με τους

δημοσιογράφους

κοιτάζοντας να ξεβρομίσει τη λερωμένη του φωλιά;

Πώς θα μπορούσαν να τον κρίνουν οι μέλλουσες γενιές;

Ε, καλά, οι Γιαπωνέζοι που είναι να φθάσουν σήμερα

έχουν δικά τους σκάνδαλα. Εκείνου μπορούμε να τα ξεχάσουμε.

Γιατί η προκυμαία έχει πλημμυρίσει με όλους αυτούς τους κακοντυμένους μαθητευόμενους;

Γιατί στον δρόμο με τις μπουτίκ αντηχούν τα γελάκια από τόσους πουδραρισμένους γυναικορούχητους;

Γιατί οι Γιαπωνέζοι θα φθάσουν σήμερα

φέρνοντας όλα εκείνα τα μαγικά σύνεργα για το σούσι

καθώς και τους καλύτερους υποκριτές γυναικείων ρόλων.

Μα πού είναι οι καλλιτέχνες και οι συγγραφείς μας;

Μοιάζει αστείο, τους φανταζόμασταν ότι θα τρέχαν

να χαιρετήσουν τα πατριωτάκια του Utamaro και της Lady Murasaki.

Δεν πρόκειται, πάντως, να λείψουν σε κανένα. Στους σημερινούς Γιαπωνέζους

αρέσουν τα καυτά κόμικς με διαστημοπειρατές και ο Βαν Γκογκ.

Κι όλας μεσάνυχτα; Η Times Square είναι ο παράδεισος του σημειολόγου:

Mitsubishi, Sony, Suntory, Toshiba, Kirtin, Benihana...

Μα τι φρίκη! Μεγάλα φτερά κρύβουν τη σελήνη.

Ώστε είναι αλήθεια αυτό που μεταδίδουν οι ειδικοί

πως οι Γιαπωνέζοι μάς αγνοούν

και συνεχίζουν για τις ακτές του Τέλει- Αγκοράσει- Gucci;

Ο ήλιος έχει ανατείλει τώρα στη Ρώμη. Μέχρι να βραδιάσει

δεν θα έχει απομείνει εκεί πέρα ούτε ένα ζευγάρι

παντοφλέ παπούτσια από δέρμα ερπετού

που να μην το έχουν αρπάξει.

Μα που μάς παρατούν έτσι πασαλειμμένους με αυγά και τυρί σόγιας;

Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια χρυσή ευκαιρία,

όμως εμείς τη χαραμίσαμε.