Κυριακή 15 Μαρτίου 2009

Ζοζέ Σαραμάγκου, Μικρές αναμνήσεις: αυτοβιογραφία, εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2008, 140 σ.


Και ξανά για αυτό που ονομάζεται δημιουργική γραφή. Την γραφή που βγάζει το γράψιμο από τα όρια της καθημερινότητας με τις πρακτικές της όψεις, δεν λέω απαραίτητες για την ανθρώπινη λειτουργία, και την μετατρέπει σε τέχνη, εξίσου απαραίτητη, σε διαστάσεις αποστασιοποιημένες, λυτρωτικές, προφητικές... Θέμα ατελείωτο, μαγικό, μυστηριώδες, άλυτο. Τόσοι και τόσοι δημοφιλείς συγγραφείς έχουν γράψει για την «συνταγή» τους και πάλι απάντηση δεν έχει δοθεί (ίσως γιατί δεν υπάρχει μια απάντηση, σίγουρα δεν υπάρχει μια και μόνη απάντηση). Η γραφή διδάσκεται σε όλα τα εκπαιδευτικά επίπεδα, από το δημοτικό έως και το μεταπτυχιακό, εξετάζεται (που μου φαίνεται τρομερά αστείο) χωρίς στην ουσία του να μεταδίδεται. Οι εκθεσάδες, η ειδική κατηγορία καθηγητών που διδάσκουν έκθεση, χρεώνουν σε άλλη βάση, υψηλότερη κατά πολύ, για να δείξουν στους μαθητές τους κανόνες και τις συμβάσεις του να διατυπώνουν την σκέψη τους (και εδώ ένα ερωτηματικό αν διατυπώνουν την δική τους ή εκείνη που αναμένεται). Ενώ η δημιουργία κρύβεται ακριβώς στις ανατροπές των κανονισμών και των παραδεδεγμένων και η επανάληψη είναι εχθρός της. Η καθιέρωση του σπασίματος της φόρμας οδηγεί σε αναδιαμόρφωση των συνόρων των κανόνων, έως ότου στεγανοποιηθεί για να την ξανασπάσει ο δημιουργός μιας επόμενης γενιάς.
Ένας νομπελίστας συγγραφέας ο Ζοζέ Σαραμάγκου που αν και αρκετά έργα του έχουν μεταφραστεί στην ελληνική γλώσσα (τουλάχιστον δέκα τίτλους διαβάζω στο πίσω αυτί του βιβλίου), δεν έχω διαβάσει εξαντλητικά. Ενδεικτικά μόνον. Είναι στο μακρύ αναγνωστικό πρόγραμμα του μέλλοντος…
Απρόθυμος εξομολογητής μου κάνει κάπως. Δεν είναι και τόσο δοτικός. Το γράψιμό και το ύφος του δεν μοιάζει με αλλού. Οι αναμνήσεις μικρές, σύντομες –ο ίδιος το τιτλοφορεί έτσι. Το αιτιολογεί, είναι «οι μικρές αναμνήσεις απ’ όταν ήμουν μικρός, απλά.» (σ. 35). Μιλάει για τα τοπία που καθρέφτισαν και αμπάρωσε στην παιδική ματιά του, τοπία της ανοικτής φύσης και αστικά, αλλά και ανθρώπινα (η γιαγιά και ο παππούς του, οι γονείς, συγγενείς και γείτονες), που τον χάραξαν αλλά μάλλον από αυτά που δεν τους κρατά κακίες για κάτι. Πολλά γράφει για τις μετακομίσεις από γειτονιά σε γειτονιά και κατά συνέπεια από σχολείο σε σχολείο. Είναι εκεί αυτά που παρακολούθησε, η εκπαιδευτική του πορεία, η σημασία των βιβλίων και του κινηματογράφου (μανία με το πανί είχε και ο Stephen King) και του αναγνωρίζει πλοκές και εικόνες.
Μέσα από την διήγηση ψάχνω για εκείνες τις προτάσεις που κρατάνε ένα απόσταγμα. Εντοπίζω ορισμένες, όχι όσες ανέμενα σε ποσότητα. Αλλά και αυτές, με αποζημιώνουν στην τελική. Φτάνω στο σημείο να τον φτιάξω όταν ήταν μικρός, ένα έργο παίζει στο μυαλό μου και μου κάνει.
«Έτσι είναι τα καλά μαθήματα, αυτά που διαρκούν ολόκληρη ζωή, αυτά που μας γραπώνουν απ’ τον ώμο την ώρα που είμαστε έτοιμοι να παραδοθούμε. (σ. 32). Παραλλαγή του ο δάσκαλος είναι εκεί όταν ο μαθητής είναι έτοιμος να μάθει.
Για την μνήμη που ανασύρεται μια παρομοίωση υγρή «… θαμμένα για χρόνια ολόκληρα κάτω από κατολισθήσεις λησμονιάς, άναψαν υπάκουα στα βάθη της μνήμης όταν τα επικαλέστηκε, σαν σημαδούρα από φελλό που ξαφνικά ξεκόλλησε από συνονθύλευμα της λάσπης και ανασύρθηκε από το βυθό του νερού.» (σ. 38) Μα δεν είναι και σίγουρος για την διαδικασία της μνήμης, και ιδιαίτερα εκείνης που πάει στα παλιά. Είναι δική μας ολοδική μας ή δανεική, ή λίγο από τα δυο, αναπλασμένη με βοήθεια. Αναρωτιέται αν «κάποιες από τις αναμνήσεις είναι πράγματι δικές μου ή αν ήταν απλώς ξένες ενθυμήσεις επεισοδίων όπου ασυνείδητα εγώ συμμετείχα και τα οποία έμαθα πολύ αργότερα όταν μου τα αφηγήθηκαν άνθρωποι που ήταν παρόντες, ή…» (σ. 60). Και επανέρχεται «Πολλές φορές ξεχνάμε αυτό που θα θέλαμε να μπορούσαμε να θυμηθούμε, άλλες φορές, έμμονα επαναλαμβανόμενες, ξυπνούν στο παραμικρό ερέθισμα κι έρχονται απ’ το παρελθόν εικόνες, σκόρπιες λέξεις, αστραπές, εκλάμψεις, χωρίς να υπάρχει εξήγηση, δεν τις προσκαλέσαμε, αυτές όμως είναι εκεί.» (σ. 133).
Στέκομαι στην ανάγνωση του τυπωμένα συνδρομητικά μυθιστορήματος της δεκαετίας του 1920 Μαρία, η Νεράιδα των Δασών. Πριν ο Σαραμάγκου μυηθεί στην «ντελικάτη τέχνη της αποκωδικοποίησης των ιερογλυφικών», μαζί με την μητέρα του που ποτέ της δεν έμαθε αυτήν την τέχνη, την ανάγνωση, άκουγαν και ταξίδευαν σε έναν κόσμο αλλότερο γεμάτο απιθανότητες που γίνονταν πραγματικότητα.
Συγκινητική η συνειδητοποίηση της αναγνωστικής ικανότητας που δεν αναγνωρίζει καν, καθώς δεν κατανοεί το περιεχόμενο της εφημερίδας. Συλλαβίζει και όταν πιάνει μια γνωστή λέξη «ήταν σαν να έβρισκα στο δρόμο ένα σήμα που μου έλεγε πως πήγαινα καλά, πως ακολουθούσα τη σωστή κατεύθυνση.» (σ. 93). Οι εικόνες, τα πρόσωπα και οι καταστάσεις που τροφοδότησαν μέρος από τα γραψίματά του, αλήθειες, ψέματα, φαντασιακά, επινοήσεις, λογικοποίηση, αλλού πιο φανερά αλλού ανάμεσα στα διάφορα.

Και τώρα που το ξαναδιάβασα διαγώνια για να πω αυτά τα λίγα μου φαίνεται ότι δίνει περισσότερα από όσα έπιασα αρχικά, για μια φορά ακόμα μου συμβαίνει (και στο βάθος χαίρομαι). Δεν είναι συναισθηματικά και κρατάει μια απόσταση –που υπάρχει από μόνη της λόγω χρόνου– έχει και την αίσθηση του ξεπερασμένου, του αστείου, μια αδιόρατη ενόχληση τύπου συστολή που μιλάει για τον εαυτό του.

20 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

η γραφή,η διδασκαλία της,το ποσοστό αλήθειας στην ανάσυρση των αναμνήσεων,μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάρτηση,κορίτσια..

ένα θα σας πω:η έκθεση,όπως διδάσκεται σήμερα στα παιδιά τίποτα απολύτως δεν προσφέρει,στείρα αναπαραγωγή κλισέ και κανόνων ,διδάσκοντες και διδασκόμενοι μακράν απέχουν της φωτιάς που θα' πρεπε να καίει..

όσο για τις αναμνήσεις..άραγε είναι όλες δικές μας,τα ζήσαμε εμείς αυτά;ποιος ξέρει..

σας φιλώ με αγάπη!

Hfaistiwnas είπε...

Καλησπέρα..

Roadartist είπε...

Θα ήθελα να το διαβάσω αυτό το βιβλίο.. Ελπίζω να μπορέσω το καλοκαιράκι που..υποτίθεται ότι θα έχω περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Για να δούμε.. Να είστε καλά για τη πρόταση..
ΥΓ Το "με λένε λέξη" ήταν πολύ ωραίο βιβλίο όντως :) φιλιά!

aerostatik είπε...

η γραφή νομίζω έχει κανόνες, μακάρι να μου μάθαινε κάποιος να γράφω απλά και σωστά μια έκθεση.
Η λογοτεχνία είναι διαφορετικό πράγμα...

Elli είπε...

nyxterino χμ, ένα σχόλιο που τα πιάνει όλα... φιλιά ΄και από εμάς

Hfaistiwna γεια και χαρά και καλή εβδομάδα!

Roadartist ου εύχομαι να το διαβάσεις νωρίτερα από το καλοκαίρι. " Με λένε λέξη" ένα βιβλίο πολύ γεμάτο πραγματικά.

aerostatik γραφές υπάρχουν πολλές, κανόνες επίσης, όλοι προσπαθούμε να βρούμε την δική μας που υπακούει και δεν υπακούει σε κανόνες.

Άστρια είπε...

Οι λειτουργίες της αντίληψης, του λόγου, της μνήμης είναι πράγματι πολύπλοκες. Και είναι καθαρά προσωπικό θέμα το πως επιλέγει, ή μπορεί, κανείς τελικά να εκφραστεί.
Όπως και η γνώση της μητρικής μας γλώσσας, που πρώτα μαθαίνουμε να την μιλάμε και μετά μαθαίνουμε τους γραμματικούς και τους συντακτικούς της κανόνες, νομίζω ότι σ' έναν συγγραφέα ή ποιητή που ξεχωρίζει, πρώτα υπάρχει το χάρισμα της σφραγίδας της "γλώσσας" του και μετά ακολουθούν οι όποιοι κανόνες ή καλύτερα, η ανατροπή τους.

Η σημερινή βόλτα, είχε ένα μικρό παράθυρο στη σκέψη:) Καλή εβδομάδα!

roadartist είπε...

Μη εύχεσαι δεν θα πιάσει η ευχή σου :) Δεν υπάρχει χρόνος για λογοτεχνία, είναι δοσμένος αλλού μέχρι μέσα Ιουνίου!! Προσέχω πάντως και αν κάτι μου φανεί ενδιαφέρον, όταν βρεθεί χρόνος το διαβάζω (έχουνε μαζευτεί και άλλα αξιόλογα βιβλιαράκια που περιμένουν την ώρα τους)

Alexandros είπε...

Πολύ καλός ο Σαραμάγκου. Με ιδιαίτερη γραφή που δεν διδάσκεται. Για αυτό πήρε και το Νομπέλ.
Όσον αφορά τις αναμνήσεις, ο χρόνος τις εξιδανικεύει. Απίθανο να ανακαλέσεις τα γεγονότα όπως πραγματικά συνέβησαν ή όπως ένιωσες όταν συνέβαιναν...

Caesar είπε...

Συμφωνώ κι εγώ με τα σχόλια των "nyxterino" και "Alexandros" και να προσθέσω ότι βρήκα αρκετά καλό και το βιβλίο του Ζ. Σαραμάγκου "όλα τα ονόματα".

Χριστίνα Παπαγγελή είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Χριστίνα Παπαγγελή είπε...

Είναι ένα από τα βιβλία που βρίσκεται "πάνω στο καλοριφέρ", (το αγαπημένο μου ράφι, που λέγαμε) και από τα λίγα του Σαραμάγκου που δεν έχω διαβάσει ακόμα. Γιατί είναι ένας από τους αγαπημένους μου. Δεν νομίζω όμως ότι είναι αό τα χαρακτηριστικά του, κι αυτό λόγω του αυτοβιογραφικού του χαρακτήρα. Ο Σαραμάγκου έχει μια μοναδική φαντασία στοντρόπο που σχολιάζει την κοινωνική πραγματικότητα. Ναι, δε θα μπορούσε κανένας να τον μιμηθεί γιατί αυτό θα ήταν μίμηση κι όχι πηγαία έμπνευση.

Δεν ξέρω πώς το βιβλίο αυτό σχετίζεται με τη λεγόμενη "δημιουργική γραφή". Ο όρος με απωθεί, αν και τώρα ετοιμάζω μια δημοσίευση για το βιβλίο "Το παλιό σχολείο" του Γουλφ ο οποίος διδάσκει δημιουργική γραφή και το βιβλίο του είναι εξαιρετικό (και σχετικό με το θέμα). Συμφωνώ απόλυτα με την άποψή σου ότι "η δημιουργία κρύβεται ακριβώς στις ανατροπές των κανονισμών και των παραδεδεγμένων και η επανάληψη είναι εχθρός της. Η καθιέρωση του σπασίματος της φόρμας οδηγεί σε αναδιαμόρφωση των συνόρων των κανόνων, έως ότου στεγανοποιηθεί για να την ξανασπάσει ο δημιουργός μιας επόμενης γενιάς".
Πώς σχετίζεται όμως ο προβληματισμός αυτός με τον Σαραμάγκου;

maximus είπε...

Πολύ ενδιαφέρον κείμενο! Θα κρατήσω ανάμεσα σε άλλα και δυο φράσεις:..."ανατροπές των κανονισμών και των παραδεδεγμένων" και..."Η καθιέρωση του σπασίματος της φόρμας" :-)

Elli είπε...

Άργησα λίγο να απαντήσω, το ξέρω.

Άστρια όλα τα της γλώσσας, επικοινωνίας, μνήμης πολύπλοκα αλλά τόσο ενδιαφέροντα και άξια να μας απασχολούν.

roadartist οι ευχές σημαίνουν ότι υιοθετούμε στάση αισιόδοξη για εκείνα που μας αρέσουν.

alexandros νομίζω ότι σημασία δεν έχει η ακρίβεια των γεγονότων αλλά η πρόσληψή τους από εμάς. Το αντικειμενικό δύσκολο, το υποκειμενικό και αληθινό. Και παραθέτω λόγια του Jeqn Renoir που έπεσα πάνω τους μόλις εχθές και βλέπει το θέμα και από την άλλη όψη: "Ναι, σε τελική ανάλυση, η πραγματικότητα είναι το παραμύθι".

Ceasar το "ολα τα ονόματα' είναι και στην δική μου αναγνωστική λίστα αναμονής. Με κάνεις να ανυπομονώ να το πιάσω!

Χριστίνα Π χαίρομαι που ο Σαραμάγκου είναι στο αγαπημένο ράφι. Σχετίζεται με ένα γενικότερο τρόπο. Το μυστικό της δημιουργίας, τα "συστατικά" του δημιουργού. Και παλιότερα έχουν παρουσιαστεί βιβλία για την γραφή γραμμένα από συγγραφείς...

MAXIMUS χαίρομαι που κρατάς λόγια από αυτήν την στήλη.

gatti είπε...

Εγώ μένω με την απορία. Αν δεν έχεις διαβάσει τόσο πολύ Σαραμάγκου όπως λες και έχεις πιάσει τόσα πολλά νοήματα στις διηγήσεις του, τι θα γίνει όταν γνωρίσεις ολόκληρο το έργο του; Βρίσκω απίστευτα εύστοχες τις παρατηρήσεις σου σχετικά με το έργο του "συμπαθητικού γεράκου" όπως συνηθίζω να τον λέω τον Σαραμάγκου, ο οποίος στη φωτογραφία που υπάρχει στα βιβλία του, μου κάνει κάπως σαν "σοβαρός λυκειάρχης".

Είναι αλήθεια πως ο Σαραμάγκου αρχικά δεν δείχνει να δίνει εκείνες τις προτάσεις που κρατάνε ένα απόσταγμα. Αλλά αυτό είναι εντελώς παραπλανητικό. Γιατί αυτά που λέει είναι όλες εκείνες οι σοφίες της ζωής, όλες οι αλήθειες που γνωρίζουμε και που αν είχαμε το χρόνο και τη διάθεση να τις αναλύσουμε θα βλέπαμε πως είναι και δικές μας αλήθειες που απλώς δεν έχουμε την ικανότητα να τις εκφράσουμε τόσο απλά και κατανοητά.

Θυμάμαι πως είχα πάθει σοκ την πρώτη φορά που διάβασα βιβλίο του. Ηταν στο "Περί Τυφλότητας. Στις πρώτες σελίδες δεν μπορούσα καν να συγκεντρωθώ. Μόλις όμως προσαρμόστηκα ξετρελάθηκα. Το δεύτερο σερί βιβλίο που διάβασα ήταν πάλι δικό του, το "Ολα τα ονόματα", κάτι που δεν συνηθίζω. Οταν ένας συγγραφέας μου αρέσει επιδιώκω να διαβάσω κι άλλα βιβλία του, αλλά όχι "στο καπάκι" που λέμε για να έχω το χρόνο να αφομοιώσω ό,τι δικό του έχω διαβάσει. Αλλά το "Περί τυφλότητας" λειτούργησε καταλυτικά.
Ακολούθησαν ο "Ανθρωπος - αντίγραφο" και το "Περί Φωτίσεως". Τα υπόλοιπα είναι όλα αγορασμένα και περιμένουν υπομονετικά στο ράφι.

Δεν νομίζω πάντως ότι ειδικά η γραφή του Σαραμάγκου μπορεί να διδαχτεί. Μόνο να τον μιμηθεί θα καταφέρει κάποιος με τα ...γνωστά αποτελέσματα του μιμητισμού.

Πραγματικά ακόμα και σήμερα απορώ πώς υπάρχουν καθηγητές "εκθεσάδες". Μπορείς να διδάξεις κάποιον να γράφει καλές εκθέσεις; ΄Η το έχει ή δεν το έχει. Και πώς ο ίδιος ο καθηγητής μπορεί να κρατήσει τις ισορροπίες ανάμεσα σ΄ αυτό "που "αναμένεται" και σ΄ αυτό που έχει ο ίδιος μέσα του ως "μανιέρα";

Τελικά νομίζω ότι η καλή γραφή είναι κάτι ανάλογο με την καλή φωνή. Οπως για έναν σπουδαίο τραγουδιστή η "χροιά" της φωνής είναι αυτή που τον ξεχωρίζει έτσι και για έναν μεγάλο λογοτέχνη η γραφή του είναι μοναδική, δεν υπακούει σε κανόνες, αναγνωρίζεται από τους γνώστες και δεν μπορείς να τη μπερδέψεις με καμιά άλλη...

Τέλος, σχετικά με τις αναμνήσεις κι εγώ τείνω να συμφωνήσω ότι δεν είναι απόλυτα δικές μας, αλλά ο χρόνος, οι καταστάσεις, οι παραστάσεις υπεισέρχονται μέσα σ΄ αυτές και τις αλλάζουν. Ανεπαίσθητα ίσως κάποιες φορές, πάντως τις αλλάζουν...

gatti είπε...

Οπς... Σόρι για το σεντόνι...

(Τώρα το είδα...)

Elli είπε...

Gatti το σεντόνι μας τύλιξε με τις χειμαρρώδεις και τόσο αυθόρμητες σκέψεις σου που είναι τρομερά ευπρόσδεκτες. Την απορία τώρα, περί εμβάθυνσης στον Σαραμάγκου δεν μπορώ να σου την λύσω. Μπορώ να σου πω την ιστορία της γνωριμίας μας όμως. Δεν τον γνώριζα, όταν του απονεμήθηκε το Νόμπελ και έγινε σταρ, και άρχισαν παντού να λένε και να γράφουν διθυράμβους, απομακρύνθηκα. Με τον καιρό άρχισαν να μεταφράζονται τα έργα του και μόνο κια μόνο οι τίτλοι τους μου έλεγαν κάτι. Τότε ξεπέρασε την αντίδραση και άρχισα να διαβάζω για να εκπλαγώ και να με ρουφήξει. Με κέρδισε και τον κέρδισα. Τώρα τον διαβάζω με άλλη προσοχή και ένταση, ίσως αυτό να σου δίνει μια κάποια απάντηση. Το διάβασμα στο καπάκι το αποφεεύγω αφήνοντας χρόνο για χώνεψη και επεξεργασία.
Η δουλειά του εκθεσά μου φαίνεται περίεργη και η καλή, ξεχωριστή, προσωπική γραφή αναγνωρίζεται, όπως λες.
Το πώς δουλεύει το μυαλό και το συναίσθημα, φτιάχνει ένα μηχανισμό που για τον καθένα μας είναι και ο αληθινός, άρα υπάρχουν πολλές αλήθειες μάλλον....

Χριστίνα Παπαγγελή είπε...

Διαβάζοντας τα πολύ ενδιαφέροντα σχόλια από την αρχή, σημειώνω πρόχειρα:
- Γραφή από γραφή διαφέρει. Στο μάθημα της έκθεσης το ζητούμενο είναι κατάθεση απόψεων, κατά βάση, σε κυριολεκτικό/αποδεικτικό λόγο, με κάποιους ξεκάθαρους "κανόνες", κι επομένως κάτι που μπορείς να το καλλιεργήσεις, ακόμα κι αν δεν "το έχεις". Το μόνο στοιχείο "ύφους" που ζητάμε είναι να ανταποκρίνεται ο μαθητής στην επικοινωνιακή περίσταση (γράμμα, εισήγηση, ομιλία, άρθρο κλπ.). Μακράν απέχει αυτό από την έκφραση στη λογοτεχνία, και αυτό εξηγεί το γιατί, παιδιά που εκφράζονται συναισθηματικά σ' ένα περιγραφικό ή αφηγηματικό κείμενο, πολλές φορές δε μπορούν να στηρίξουν μια άποψη.
Έτσι, συμφωνώ με τον/ην aerostatik ότι γραφή (έκθεσης απόψεων τουλάχιστον) είναι άλλο πράγμα από τη λογοτεχνία. Ο λόγος στη λογοτεχνία μπορεί να είναι μεταφορικός, υπαινικτικός, συμβολικός, πολυσήμαντος, λυρικός, ποιητικός κλπ., όχι όμως κι ο αποδεικτικός λόγος ενός κειμένου που έχει σκοπό να πείσει.
Και φυσικά πώς να διδαχτεί η ποίηση; μόνο η σκέψη της "κατά παραγγελίαν" τέχνης με απωθεί (όχι τόσο όσο αφορά άλλες τέχνες, πχ. ζωγραφική, γιατί άραγε;).

Συμφωνώ φυσικά και με το nyxterino ότι "η έκθεση,όπως διδάσκεται σήμερα στα παιδιά τίποτα απολύτως δεν προσφέρει,στείρα αναπαραγωγή κλισέ και κανόνων"- είναι ένα ζήτημα πολύ πολύ κρίσιμο στην όλη εκπάιδευση, η διδασκαλία της γλώσσας καιτ ης λογοτεχνίας γενικότερα.
Με διασκέδασε ο όρος "εκθεσάς", ευφυέστατο!

Συμφωνώ σε όσα λέει η gatti, και για να ξναγυρίσουμε στον Σαραμάγκου, έχει όντως ένα δικό του ρυθμό που στον "επιβάλλει" κι αν δεν προσαρμοστείς, δε μπορείς να τον απολαύσεις. Αυτή η ιδιορρυθμία του αυξάνει την περιέργεια/ανάγκη να γνωρίσει κανείς τη ζωή του και τον "τρόπο γραφής του". Πόσο όμως η ζωή ενός δημιουργού "εξηγεί" το έργο του;

(Δε μπορώ να δεχτώ τη "δημιουργική γραφή", γι' αυτό και είδα με πολλή επιφύλαξη την "κουζίνα του δημιουργού" του Μισέλ Φάις)

Elli είπε...

Χριστίνα Π πραγματικά οι γραφές και οι χρήσεις του δεν είναι όλες ίδιες. Και το σχολείο προσπαθεί να διδάξει εκείνες, τις αποδεικτικές, που θα βοηθήσουν τους μαθητές στην ζωή τους γενικά, λειτουργικά. Όμως πνίγουν και ισοπεδώνουν ένα μέσο έκφρασης...
Το εκθεσάς, εκθεσού και εκθεσάδες δεν είναι δικά μου, ανήκουν στην κοινή μαθητική χρήση.
Η ζωή των ανθρώπων, βιώματα και εμπειρίες είναι κλειδιά. Εισπράτουμε τον κόσμο μέσα από αυτά, τα επεξεραζόμαστε, και τα αποδίδουμε. Πολλά ανήκουν σε υποσυνείδητες περιοχές, ανεξερεύνητες και από τους ίδιους.
Δημιουργική γραφή είναι απόδοση του αγγλικού creative writing. Αν μας ενοχλεί, αν δεν μας κολλάει καλά, τίποτα δεν μας εμποδίζει να το πούμε κάπως αλλιώς.

Χριστίνα Παπαγγελή είπε...

Μα ασφαλως δε με "απωθεί"το λεκτικό σύνολο "δημιουργική γραφή" αλλά ο όρος με το περιεχόμενό του! δηλαδή η προσπάθεια να γίνει "διδάξιμη", να μπει σε καλούπια και συνταγές η ανάγκη του ανθρώπου να σπάσει τις φόρμες, να ανατρέψει τους κανόνες και τα παραδεδεγμένα, (όπως λες) να υπερβεί το ατομικό και συλλογικό υποσυνείδητο. Βέβαια, έχει σημασία και ο τρόπος που γίνεται η "διδασκαλία" της γραφής.
Παραμένω ωστόσο καχύποπτη: πώς γίνεται να είναι αισθητό ότι ένα κείμενο είναι προϊόν δημιουργικής γραφής; υπάρχουν καλές και κακές συνταγές;

Elli είπε...

Χριστίνα Π καλημέρα και καλό εβδομάδας ξεκίνημα.
Καταλαβαίνω καλά τι λες και θα συμφωνήσω ότι δεν διδάσκεται η λογοτεχνική έκφραση και γραφή. Ή ακόμα και εαν διδαχθεί παραμένει ένα μαγικό μυστήριο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν το ερευνούμε, δεν το ψάχνουμε. Είναι φυσικό να μας απασχολεί, να θέλουμε να καταλάβουμε πράγματα που γεννιούνται από εμάς, τα πώς και τα γιατί τους. Κατά κάποιο τρόπο μελετάμε τον εαυτό μας. Άλλωστε το ίδιο δεν κάνουν όλες οι ανθρωπιστικές επιστήμες, και ιδαίτερα ορισμένες όπως η Ψυχολογία που έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής από τον περασμένο, 20ό αιώνα.