Εξομολογήσεις ενός Άγγλου βιβλιοφάγου

Ο Μαραμπού διάβασε ένα εξαιρετικό, μου φαίνεται, βιβλιαράκι από μια σειρά των εκδόσεων Printa που συγκεντρώνει μόνο αριστουργηματικά κείμενα, και μας έστειλε εντυπώσεις.

Ο Thomas De Quincey (1785-1859) έγινε γνωστός κυρίως για το βιβλίο του Οι εξομολογήσεις ενός Άγγλου οπιοφάγου. Εκτός όμως από οπιοφάγος υπήρξε και βιβλιοφάγος, και αυτές οι συνδηλώσεις εξάρτησης που υπονοούνται, γαληνεύουν την καρδιά κάθε αναγνώστη που αναγνώρισε κάποτε στον εαυτό του σημάδια ενός έντονου ψυχικού μαρτυρίου. Γιατί αν το όπιο καταπράυνε τους σωματικούς του πόνους, τα βιβλία αποτέλεσαν την ασπίδα της ψυχικής του υγείας, παρά την εξαρτησιογόνο διάθεση που αμφότερα τα σκευάσματα περιείχαν.

Οι Επιστολές σε έναν νέο του οποίου η εκπαίδευση έχει παραμεληθεί, δεν είναι ένα βιβλίο στείρου διδακτισμού, όπως θα μπορούσε κανείς να υποθέσει από τον – ελαφρώς κακόγουστο – τίτλο του. Αντιθέτως, σκορπίζει ολόγυρα την χαρά της γνώσης, εκείνης που δεν μπαίνει σε καλούπια, είναι ένα βιβλιοφιλικό βιβλίο του παλιού καλού καιρού, μεγάλης νοηματικής συμπύκνωσης και υψηλής περιεκτικότητας σε σκέψεις.

Η γλώσσα του είναι απαράμιλλα όμορφη και αν σας φανεί λίγο στυφή, μην ξεχνάτε ότι βγήκε από ένα κελάρι σχεδόν 200 χρόνων και πρέπει να του δώσετε τον χρόνο να “αναπνεύσει” στο τώρα, για να μπορέσει να αναδείξει όλα τα λεπτά του αρώματα!

Στα νιάτα μου δεν μπορούσα να μπω σε κάποια μεγάλη βιβλιοθήκη, ας πούμε εκατό χιλιάδων τόμων, χωρίς να με κατακλύσει ένα συναίσθημα οδύνης και πνευματικής ταραχής, που θύμιζε τα δάκρυα τα οποία έχυνε ο Ξέρξης όταν ατενίζοντας τον τεράστιο στρατό του σκεφτόταν ότι σε εκατό χρόνια δεν θα υπήρχε ψυχή ζώσα. Εμένα, σε σχέση με τα βιβλία, θα με κατέκλυζε το ίδιο συναίσθημα την ημέρα του θανάτου μου. Εδώ, είπα μέσα μου, υπάρχουν εκατό χιλιάδες βιβλία, που ακόμα και το χειρότερό τους θα μπορούσε ν' αποτελέσει για μένα πηγή χαράς και γνώσης˙ μόνο που κατά πάσα πιθανότητα θα κληθώ στους ουρανούς προτού προλάβω να βγάλω το μέλι ούτε από το ένα εκατοστό αυτής της κυψέλης. Είμαι σίγουρος ότι και απ' το δικό σας μυαλό περνά συχνά η ίδια σκέψη (...) σας διαβεβαιώνω ότι μιλάω για την πιο αληθινή βάσανο που είναι δυνατό να υπάρξει ποτέ.

Αυτά τα μικρά θεωρητικά δοκίμια σε μορφή επιστολών, δημιουργούν μία συμπαγή θεωρία της λογοτεχνίας, πολύ πριν οι σύγχρονες θεωρίες κάνουν την εμφάνισή τους.

Σ' αυτό το έργο ο Ντε Κουίνσι υπογραμμίζει τη σημασία της μελέτης των γλωσσών καθώς και των φιλοσόφων, και  χωρίζει τη λογοτεχνία σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τη λογοτεχνία της γνώσης, πραγματική, αναλυτική, και τη λογοτεχνία της δύναμης, που συγκινεί και μεταμορφώνει τον κόσμο. Τα δικά του κείμενα, ονειρικά, λαβυρινθώδη και εξαίσια, τον τοποθετούν αμέσως μεταξύ των οπαδών της δεύτερης.

Από την κερκίδα της ίδιας πλευράς, ζητωκραυγάζω και εγώ με όλη μου την δύναμη!