Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής

Ο Μαραμπού που ευχαριστιέται τη φύση και τη θάλασσα και διαβάζει πολύ, έστειλε μερικές σκέψεις για ένα βιβλίο που από όσα αναφέρει μου φαίνεται αρκετά ενδιαφέρον.

Για τον Γιώργο Ιωάννου άκουσα πρώτη φορά όταν σπούδαζα στην Θεσσαλονίκη όπου ένας καθηγητής μας, που του είχε μεγάλη εκτίμηση και αγάπη, μας παρότρυνε συνεχώς να τον διαβάσουμε. Επειδή τότε έκανα τα πρώτα αναγνωστικά μου βήματα, όλη η λογοτεχνία του παρελθόντος έσκασε πάνω μου σαν κύμα παρασέρνοντας την παρότρυνση του καθηγητή χωρίς όμως να σβήσει όλα τα ίχνη από την άμμο.

Κοιτούσα πολλές φορές αυτό το βιβλίο στο βιβλιοπωλείο και τελικά ενέδωσα. Και μόνο, ο τίτλος του, είναι μεγάλος πειρασμός. Εδώ πέρα συγκεντρώνονται 28 συνεντεύξεις του Γιώργου Ιωάννου σε εφημερίδες και περιοδικά που έδωσε στο διάστημα 1974-1985. Αυτό που εντυπωσιάζει με την πρώτη ματιά, είναι η εξαιρετική προφορική ικανότητα του συγγραφέα, η τόσο συγκροτημένη σκέψη, που θαρρείς πως δουλεύτηκε ωσάν να επρόκειτο για απαιτητικό γραπτό κείμενο. Σε σημείο που σε κάνει να αναρωτηθείς, μήπως οι συνεντεύξεις των συγχρόνων συγγραφέων έχουν εκφυλιστεί ή απλώς ότι ο Γιώργος Ιωάννου διέθετε μια σπουδαία ικανότητα του λόγου; Νομίζω, ισχύουν και τα δύο! 

Τα θέματα των συνεντεύξεων πέρα από τα αναμενόμενα, εκείνα για την Θεσσαλονίκη και την Αθήνα, τις αναφορές στην Κατοχή και τον Εμφύλιο, την ζωή και την οικογένειά του, επεκτείνονται και σε απόψεις για την μοναξιά, τον έρωτα, την δύναμη της γλώσσας και τις έριδες που δημιουργούνται ανάμεσα στους συγγραφείς και τον τρόπο που τους αντιμετωπίζει ο Γιώργος Ιωάννου.  Αυτά τα τελευταία, είναι τα πλέον απολαυστικά! Τα θέματα των συνεντεύξεων αλληλοκαλύπτονται κάπως, όχι όμως σε βαθμό κορεσμού, ίσα ίσα για να γίνουν κτήμα μέσω της επανάληψης, όχι στείρας, όταν αυτός που τα επαναλαμβάνει είναι ο Γιώργος Ιωάννου.

Βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα την άποψη του Γιώργου Ιωάννου για τις μεγάλες πόλεις και την μοναξιά. Προτιμά τις μεγάλες πόλεις, γιατί παρότι πολύ μοναχικός, μπορεί ανά πάσα στιγμή να βγει έξω και να χαθεί μέσα στους ανθρώπους, στην ανωνυμία του πλήθους, που θα του δώσει την αίσθηση της ανθρώπινης και ζεστής παρουσίας. Σιχαίνεται την ερημία της φύσης, που έχει φάει με το κουτάλι στις τόσες μεταθέσεις του ως εκπαιδευτικός, την αδυνατότητα να συναντήσει γύρω του ανθρώπους. Στις μεγάλες πόλεις μπορείς να γίνεις ό,τι ονειρεύεσαι για τον εαυτό σου, είναι το κλείσιμο του ανθρώπου, το θεληματικό και ευχάριστο, στον εαυτό του. Και στην οικοδόμηση της δικής του άποψης για την ζωή. Αναπόφευκτα, κάτι θυσιάζεις με αυτόν τον τρόπο, ταυτόχρονα όμως κερδίζεις και κάτι. Όταν ρωτάται: Το αίσθημα της συλλογικότητας όμως που χάνεται, η κάλυψη της μεγάλης οικογένειας – πολιτικής η θρησκευτικής – δεν σ' αφήνουν περισσότερο έκθετο, περισσότερο ευάλωτο; , ο Γιώργος

Ιωάννου απαντά: Ναι, είσαι πιο έκθετος, πιο ευάλωτος. Αυτοί οι συνδυασμοί όμως που κάνεις σε στηρίζουν περισσότερο, όταν τα πράγματα πηγαίνουν καλά. Η σημερινή κοινωνία δεν βοηθά αυτή την αντιφατική ζωή μας να την κάνουμε πράξη, έκφραση. Και πολλές φορές όταν έρθει μια δύσκολη κατάσταση, επιστρέφουμε σε κείνα τα παλιά. Και βρίσκουμε κάποια βοήθεια, συγχρόνως όμως αισθανόμαστε κενοί. Κι έχουμε την αίσθηση ότι κάναμε πίσω, πάρα πολύ πίσω.

Αυτές οι συνεντεύξεις είναι μεγάλη απόλαυση, σε κάνουν να θες αμέσως να διαβάσεις τα βιβλία του, παράλληλα όμως, σου δίνουν την αίσθηση ότι τα έχεις μόλις διαβάσει! Για το τέλος αντιγράφω ένα απολαυστικό απόσπασμα για το διαχρονικό πρόβλημα με το οποίο βρίσκεται αντιμέτωπη κάθε λογοτεχνική γενιά.

(...) πρώτα πρώτα νομίζω ότι υπάρχουν πάρα πολλά πρόσωπα τα οποία ακούγονται και εκτιμώνται παρ' αξίαν. Έχουν δηλαδή καταφέρει, με τον ένα ή με τον άλλον τρόπο να θεωρούνται σπουδαίοι, ενώ δεν είναι. (...) Γιατί βλέπω ότι έχουν θεριέψει οι μετριότητες και μάλιστα τείνουν να γίνουν κατάσταση και σχολή ολόκληρη. Η σχολή της ασάφειας και της αταλαντοσύνης. Αντιμετωπίζουμε τον κίνδυνο να ξεχασθεί η έννοια και η ύπαρξη λογοτεχνικού ταλέντου. Έχουν πάρα πολλοί άνθρωποι μορφωθεί και μπορούν να στήσουν δυο πράγματα σε κείμενο. Ε, λοιπόν, αυτό βαφτίζεται αμέσως σε λογοτεχνικό κείμενο. Μαστιζόμεθα από μη λογοτέχνες οι οποίοι παριστάνουν τους λογοτέχνες. Και αυτό το πράγμα γίνεται δεκτό, διότι υπάρχουν ολόκληρες χορωδίες οι οποίες αναπέμπουν ύμνους.