Η επιστήμη της Αρχειονομίας

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Αρχείων που ήταν την προηγούμενη εβδομάδα, στις 9 Ιουνίου, και ολοκληρώνοντας την ανάγνωση του χρήσιμου Εγχειριδίου Αρχειονομίας των εκδόσεων Πατάκη, μπήκα στον πειρασμό να γράψω μερικές σκέψεις.
Αναρωτιέμαι πόσοι γνωρίζουν την έννοια αρχείο και τη χρησιμότητά τους στη γνώση και στην ιστορία. Αν κρίνω από την απορία στο βλέμμα όσων αναφέρω τη δεύτερη ειδικότητα του πτυχίου μου μάλλον θα θεωρήσω ότι τη γνωρίζουν δυστυχώς μόνο όσοι ασχολούνται.
Η Αρχειονομία θεωρείται επιστήμη και τέχνη, επιστήμη γιατί η αποκατάσταση και η οργάνωση ενός αρχείου βασίζεται σε αρχές και τέχνη γιατί το να το καταστήσει ο αρχειονόμος προσβάσιμο για το κοινωνικό σύνολο και την έρευνα χρειάζεται κάτι παραπάνω από τη θεωρητική γνώση της επιστήμης.
"Αρχείο ορίζεται το ενιαίο ακέραιο οργανικό σύνολο των αυθόρμητα συσσωρευμένων και συναθροιζόμενων έγγραφων πράξεων, εγγράφων, μαρτυριών και τεκμηρίων, ανεξαρτήτως βαρύτητας και συνεπειών και αδιακρίτως χρονολογίας, σχήματος και ύλης, δια των οποίων αναπτύχθηκε ή/ και αναπτύσσεται και εκτυλίσσεται η πρακτική δραστηριότητα δημοσίου ή ιδιωτικού οργανισμού, νομικού ή φυσικού προσώπου (...). Αυτές οι έγγραφες πράξεις συσσωρεύονται αυθόρμητα και είναι αμοιβαία ενωμένες με δεσμό καθορισμένο από τη φύση, την ικανότητα, την ιδιότητα και την αρμοδιότητα του οργανισμού ή του προσώπου από το οποίο παρήχθησαν ή παρελήφθησαν."
Με πιο απλά λόγια χωρίς αρχείο δεν υπάρχει η ιστορία ενός ανθρώπου, ενός οργανισμού, ενός κράτους.
Ένα αρχείο μπορεί να καταστραφεί από την ασυνειδησία όσων το θεωρούν άχρηστα στοιβαγμένα χαρτιά ή εκείνων που για διάφορους λόγους το διαχωρίζουν. Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε μία βιβλιοθήκη ή σε ένα μουσείο που κάθε τεκμήριο είναι αυτόνομο, το έγγραφο χάνει την αξία του αν αποσυνδεθεί από τα υπόλοιπα έγγραφα του αρχείου στο οποίο ανήκει.
Ο αρχειακός δεσμός είναι η κύρια και βασική έννοια της Αρχειονομίας. Στην ουσία αφορά στην "εσωτερική, ουσιαστική, άρρηκτη, οργανική σχέση των εγγράφων τα οποία συγκροτούν και συνιστούν συγκεκριμένο, ενιαίο και ακέραιο οργανικό σύνολο εγγράφων, δηλαδή αρχείο."
Πάντα θεωρούσα την εργασία σε μία βιβλιοθήκη πιο ενδιαφέρουσα, όμως η εργασία σε ένα αρχείο είναι μια άκρως πνευματική και μοναχική εργασία που σε οδηγεί στη βαθύτερη κατανόηση της ιστορίας και στον εμπλουτισμό των γνώσεων. Δουλεύοντας σε ένα αρχείο είναι σαν να εκπονείς μια διδακτορική διατριβή, χρειάζεται να διαθέσεις μεθοδικότητα, υπομονή και πειθαρχεία για να ολοκληρώσεις την εργασία. Αλλά πάντα στο τέλος βγαίνεις ένας διαφορετικός άνθρωπος.
Το βιβλίο αυτό συγκεντρώνει όλα όσα διδάχτηκα και με χαρά είδα να έχουν εκδοθεί σε ένα τόμο όλες εκείνες οι γνώσεις που έλαβα αποκτώντας το πτυχίο.
Χρήσιμο να διαβαστεί από όλους όσοι δουλεύουν σε ένα Αρχείο χωρίς να έχουν τη θεωρητική γνώση της επιστήμης.