Ό,τι

«Ό,τι» είναι το τίτλος της έκθεσης που παρουσιάζεται και θα παρουσιάζεται έως την 1 Μαΐου 2011 στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (Μέγαρο Σταθάτου, Β. Σοφίας & Ηροδότου 1, Αθήνα). «Ό,τι: η τέχνη του βιβλίου στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών» (ΑΣΚΤ) είναι ο πλήρης τίτλος, τίτλος και επεξηγηματικός υπότιτλος.
Ανταποκρινόμενη στους εκτός Αθηνών φίλους, αισθάνομαι λίγο σαν ρεπόρτερ που πρέπει να δώσει εικόνα και περιεχόμενο. Βλέπω, λοιπόν, και με τα δικά μου μάτια αλλά και με άλλων για να βάλω σε λόγια πληροφορίες και εντυπώσεις.
Το Μέγαρο Σταθάτου είναι παλιό αρχοντικό σπίτι και κρατάει τον αέρα του παλιού σπιτιού με τις ψηλές οροφές, τα ξύλινα πατώματα, τα διακοσμημένα πλακάκια, το φως που μπαίνει από τζαμαρία, την στριφογυριστή τριζάτη σκάλα. Του ταιριάζει η καλλιτεχνική βιβλιοέκθεση γάντι.
Το ό,τι της έκθεσης πάει στα αποθέματα, σχεδιάσματα, εικόνες, αποτυπώματα, τυπώματα, που παντρεύονται και μπερδεύονται με σελίδες, λέξεις, βιβλία, χαρτοδιπλώματα του Εργαστηρίου της Τέχνης του Βιβλίου της Σχολής Καλών Τεχνών (σήμερα έχει διευρύνει το περιεχόμενό του και αλλάξει το όνομά του σε Εργαστήριο Γραφικών Τεχνών-Τυπογραφίας, και Τέχνης του Βιβλίου). Το Εργαστήρι ιδρύθηκε το 1939 από τον χαράκτη Γιάννη Κεφαλληνό, καθηγητή αυτής της τέχνης, γεννημένο στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και σπουδαγμένο στο Παρίσι. Διαβάζω στον τοίχο και στο πολύπτυχο, ελληνικά και αγγλικά, ότι ο Κεφαλληνός «ονειρευόταν» όλα τα έντυπα της καθημερινής μας ζωής, και έβαζε και το εισιτήριο του τότε τραμ μέσα, «να είναι έργο τέχνης για την αισθητική διαπαιδαγώγηση του κοινού». Και αμέσως αυτόματα μου έρχεται στο νου η σειρά των χαρτιών που καλούμαστε να συμπληρώνουμε όλο και συχνότερα και λαμβάνουμε: υπεύθυνες δηλώσεις, αιτήσεις, βεβαιώσεις, δηλώσεις, φορολογικές και άλλες. Χαρτιά ανύπαρκτης αισθητικής αξίας, πρόχειρα, βρωμόχαρτα φτιαγμένα να μας δημιουργούν αποστροφή και πίεση. Θα μπορούσε και εκεί να έχουμε κάτι καλύτερο.
Αναφέρω τους καθηγητές χαρακτικής καθώς η χαρακτική με την πολλαπλασιαστική της δύναμη συνδέεται στενά με το βιβλίο, τόσο από την πλευρά της τεχνικής όσο και από την πλευρά της εικονογράφησης. Δίδαξαν οι Κώστας Γραμματόπουλος, Γιάννης Παπαδάκης, Θανάσης Εξαρχόπουλος και σήμερα η Λεώνη Βιδάλη.
Η έκθεση σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε κατά κύριο λόγο από τον πληθυσμό της ΑΣΚΤ φοιτητές, απόφοιτους, υπότροφους. Εκείνη την ώρα είχε και τον κόσμο της, ομάδες παιδιών και μοναχικούς ενήλικες.
Η αίθουσα μπαίνοντας δεξιά είναι σχεδόν αποκλειστικά αφιερωμένη σε μια ξεχωριστή έκδοση, σταθμό στην πορεία της ελληνικής τυπογραφικής τέχνης, Δέκα λευκαί λήκυθοι του Μουσείου Αθηνών, που διεκδικεί τον τίτλο του τελειότερου βιβλίου. Χρειάστηκαν τρία χρόνια δουλειάς, από το 1953 έως το 1956 για να ολοκληρωθεί και υπήρξαν στιγμές που η πίστη πως θα κυκλοφορούσε αδυνάτιζε επικίνδυνα. Ένα βιβλίο τέχνημα, μαρτυρία ομορφιάς της ζεύξης δημιουργικών συστατικών. Στο ισόγειο παίζει και ένα βίντεο με συνεντεύξεις.
Μετά συνεχίζει στον πρώτο όροφο. Στο κεφαλόσκαλο περιμένει τον επισκέπτη οπτικό υλικό σε οθόνες και στα δωμάτια κυκλικά σε λιτές και φωτεινές προθήκες και στους στρογγυλεμένους τοίχους που υπερισχύει το λευκό χρώμα περπατάνε σύγχρονες προτάσεις, εκδοχές, καλλιτεχνικές υποθέσεις, σχήματα, μείξεις τεχνικών και τεχνοτροπιών βιβλίων για μικρούς και μεγάλους. Από το κέντρο κάθε χώρου οι επισκέπτες μπορούν να δουν μια ταπετσαρία ως ένα σύνολο μα πλησιάζοντας ανακαλύπτουν λεπτομέρειες που μαρτυρούν κέφι και φαντασία. Γράμματα ζωγραφιές, αταξίες, χιούμορ, αναποδογυρίσματα, λεπτόλογα σχέδια, ανέμελες πινελιές, άλλα βιβλία.
Το οκτασέλιδο φυλλάδιο διπλωμένο ανορθόδοξα, ο κατάλογος που τα περιέχει όλα 25€, δεν τον πήρα και τώρα μετανιώνω οικτρά αλλά αν τον είχα αγοράσει πάλι θα τρωγόμουν, τι κακό και αυτό…