Αντιθέσεις

Αν η προηγούμενη ανάρτηση καταπιάστηκε με τα καροτσάκια βιβλίων στα πεζοδρόμια, την πραμάτεια τους, τους περαστικούς αγοραστές, αυτή η φορά βάζει από την μαγεία του πολύτιμου παρελθόντος, το πάθος ενός ιδιώτη για τα πρώτα ελληνικά βιβλία. Αν είχα χιούμορ σήμερα και δεν είχα στο νου να αποφύγω αξιολογικές κρίσεις και δεν ανησυχούσα και λίγο μην και το παρεξηγήσετε θα έλεγα ότι είναι πέρασμα «από τα αλώνια στα σαλόνια».

Την εβδομάδα που μας πέρασε είχα την πραγματική χαρά να δω με τα μάτια μου μια στα αλήθεια θαυμαστή βιβλιοθήκη που με πήρε μαζί της σε άλλους χρόνους περασμένους, ταξίδι σε ένα χώρο ολοκαίνουργιο που απέπνεε τον αέρα μιας εποχής άλλης, ας πούμε αρχοντικό σπίτι στην Βενετιά, εμπορικό κέντρο της Μεσογείου. Περιβάλλον υποβλητικό, χαλιά, κουρτίνες σε χρώματα της πορφυρής απόχρωσης, έπιπλα βιβλιοθήκης που επέτρεπαν και δεν επέτρεπαν. Επέτρεπαν να δει κανείς με ελευθερία και άνεση, άμεσα, τις ράχες και ορισμένα, ενδεικτικά επιλεγμένα βιβλία, και δεν επέτρεπαν την ίδια ώρα, απέτρεπαν το τράβηγμά τους. Είχα την χαρά να ακούσω με τα αφτιά μου την ιστορία της βιβλιοθήκης αυτής και τα σχέδια για το άμεσο παρόν και τις προσδοκίες για το μέλλον της. Και δεν μπορώ παρά με ενθουσιασμό να μοιραστώ την ιστορία μαζί σας.
Πλακέτα σε σημείο εμφανές και ευανάγνωστη έγραφε ότι η συλλογή βιβλίων του Κωνσταντίνου Στάικου εφεξής θα είναι Βιβλιοθήκη του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης. Η συλλογή του Κ. Στάικου που άρχισε να χτίζεται την δεκαετία του 1970, περιλάμβανε περισσότερους από 1.400 τίτλους, περίπου 2.000 τόμους ελληνικών βιβλίων του 15ου αιώνα έως την Ελληνική Επανάσταση (αν κατάλαβα καλά). Κατατάσσονται σε πέντε βασικές ενότητες: Αναγέννηση-Ουμανισμός, Νεοελληνική Γραμματεία, Λειτουργικά βιβλία, Θεολογικά συγγράμματα, και Νεοελληνικός Διαφωτισμός. Τυπωμένα σε μέρη της Δύσης, της Βαλκανικής και της Ανατολής. Τώρα ένας πλούτος συγκεντρωμένος σε δύο ειδικά διαμορφωμένες αίθουσες Αμαλίας 56, σε ειδικές συνθήκες φυλαγμένα, σκηνικό παρουσιασμένο με μεράκι από τον ίδιο τον συλλέκτη, ιστορικό του βιβλίου Κ. Στάικο για το οποίο δεν θα κάνω παραπάνω λόγο εδώ για να μην υποπέσω στην υπερβολή.

Έντυπος κατάλογος της Βιβλιοθήκης θα κυκλοφορήσει πολύ σύντομα, μέσα στον επόμενο μήνα, στα ελληνικά και στα αγγλικά. Θα περιλαμβάνει την πλήρη περιγραφή του κάθε εντύπου, και τις ιδιαιτερότητες του κάθε αντιτύπου αλλά δεν θα περιορίζεται σε τούτα, θα αναφέρεται στους δημιουργούς, συγγραφείς, εκδότες, τυπογράφους και όπου σώζεται θα δίνεται και η απεικόνιση της μορφής τους. Μια συγκεντρωμένη τύπου βάση πληροφοριών. Ο κατάλογος θα κρεμαστεί στο διαδίκτυο, εκεί για όλους να τον συμβουλεύονται μιας και θα είναι παραπάνω από απλός κατάλογος. Οι νέες προσκτήσεις, από αγορές και δωρεές, θα συμπληρώνονται εκεί, και εκεί, γίνονται τεκμήρια στην ψηφιακή θέα που μαρτυρούν την πορεία του ελληνισμού, της σκέψης, της γλώσσας μας. Και ναι, απίστευτο αλλά πραγματικό θα είναι ανοικτή στο κοινό για επιτόπια μελέτη. Και σε φοιτητές; ήταν η ερώτηση. Ναι, και σε φοιτητές, ήταν η απάντηση. Μακάρι, λοιπόν, να έχουν την ευκαιρία να δουν και να πιάσουν με τα ίδια τους τα χέρια όμορφα φτιαγμένα, πολύτιμα, σπάνια, ιστορικά βιβλία, να νιώσουν την διαφορετική υφή των σελίδων στα δάκτυλά τους, να δουν το χρώμα του χαρτιού υφασμένο με μυστικά σημάδια, τις χειροποίητες καλλιγραφίες και χρυσοτυπίες, τα κύματα της υγρασίας και κάθε ταλαιπώριας που έχει υποστεί, την στέρεη καθαρότητα του μελανιού που από καιρό έχει χάσει την μυρωδιά του για να αντικατασταθεί από άλλες.
Ήταν ωραία και έφυγα γεμάτη, έτσι δεν μπαίνω σε ερωτήματα του τύπου μήπως η δωρεά θα έπρεπε να έχει άλλον αποδέκτη, θα έπρεπε να ενδυναμώσει υπάρχουσα συλλογή ώστε να αποφεύγεται η διάσπαση. Ο Κ. Στάικος μίλησε για την επιλογή του και την υποστήριξε γερά και θετικά, νιώθει ότι από αυτήν την θέση, με όλες τις παραπάνω συμπληρωματικές κινήσεις και προγραμματισμό θα λειτουργήσει σε πολλαπλές κατευθύνσεις, εντός και εκτός συνόρων, θα συμβάλει και θα είναι χρήσιμη.