Σάββατο 23 Ιανουαρίου 2016

Δημόσιες Βιβλιοθήκες

Thomas Hawk, And Here I Am.  Πηγή: https://www.flickr.com/photos/thomashawk/
(Seattle Central Libray)

Η καλύτερη επαγγελματική αποκατάσταση ενός βιβλιοθηκονόμου, για εμένα. Εξυπηρετούν όλο το αναγνωστικό κοινό, ανεξαρτήτως ηλικίας, επαγγέλματος, φύλου, οικονομικής κατάστασης. Δημιουργούν και εμπνέουν αναγνώστες. Η λογοτεχνία έχει την τιμητική της, το ίδιο και οι κουβέντες γι' αυτήν. Κάθε πόλη πρέπει να έχει τη βιβλιοθήκη της, ανοιχτή σε όλους, γιατί όλοι έχουν το δικαίωμα στην ανάγνωση. Είναι χαρά και διασκέδαση να δουλεύεις σε μια βιβλιοθήκη που ανήκει σε όλους. Εξυπηρετείς κάποιον από πραγματικό ενδιαφέρον και γιατί πιστεύεις στο βιβλίο, στην ανάγνωση και στη δύναμή του κι όχι για να κάνεις πωλήσεις με σκοπό το κέρδος ενός κάποιου επιχειρηματία. Ευτυχία; σχεδόν, γιατί ζούμε στην Ελλάδα.

Οι ελληνικές Δημόσιες Βιβλιοθήκες σε αριθμούς, εν έτει 2016 (σύμφωνα με τα στοιχεία του Συλλόγου Υπαλλήλων Δημοσίων Βιβλιοθηκών όπως αυτά αναφέρθηκαν σε έγγραφο που στάλθηκε στους αρμοδίους του Υπουργείου Παιδείας):
  • 45 Δημόσιες Βιβλιοθήκες
  • 126 εργαζόμενοι
  • 8 βιβλιοθήκες δεν έχουν καθόλου προσωπικό (επιβιώνουν υπολειτουργώντας με αποσπάσεις εκπαιδευτικών που δεν έχουν καμία ιδέα πώς λειτουργεί μία βιβλιοθήκη) και 2 έχουν μόνο προσωπικό καθαριότητας
  • 20 δεν έχουν βιβλιοθηκονόμο
  • 23 δεν έχουν διοικητικό υπάλληλο
  • καμία δεν έχει πληροφορικό
  • υπάρχουν 25 κινητές βιβλιοθήκες, οι 11 δεν έχουν οδηγό
  • ο προϋπολογισμός των βιβλιοθηκών για το 2010 ήταν 627.300 ευρώ, για το 2015 ήταν 291.836 ευρώ.
Θλίψη.

Περιπλανιέμαι σε μια βιβλιοθήκη χωρίς κανέναν μόνιμο υπάλληλο που άνοιξε το 2004. Πελαγωμένοι εκπαιδευτικοί που μετάνιωσαν για την επιλογή της απόσπασης αλλά θεωρούν ότι κάνουν κοινωνικό έργο καθώς κρατούν "ανοιχτή" τη βιβλιοθήκη. Βλέπω στα ράφια βιβλία που αγοράστηκαν την τελευταία δεκαετία. Πρόσφατες εκδόσεις, αλλά όχι και τόσο πρόσφατες. Βλέπω ότι κάποτε κάποιος βιβλιοθηκονόμος τα είχε καταλογογραφήσει και ταξιθετήσει, όταν αυτός έφυγε κανείς επόμενος υπάλληλος δεν κατάλαβε τι είναι αυτός ο αριθμός που έχει στη ράχη του το βιβλίο. Βλέπω λογοτεχνικά βιβλία χιλιοδιαβασμένα, τσακισμένες ράχες, κιτρινισμένα φύλλα, σχισμένα εξώφυλλα που συνεχίζουν να διαβάζονται και οι άνθρωποι που τα επιστρέφουν να ζητάνε συγγνώμη που δεν τα κόλλησαν με σελοτέιπ. Βλέπω νέους ανθρώπους να επιστρέφουν Καζαντζάκη και να δανείζονται ένα Ντοστογιέφσκι που βρήκαν σε κάποιο ράφι. Βλέπω 25 υπολογιστές, 8 εκτυπωτές, υπολογιστή για άτομα με ειδικές ανάγκες, μονάδα ψηφιοποίησης. Οι περισσότεροι υπολογιστές δεν λειτουργούν, οι εκτυπωτές δεν έχουν μελάνι, κανείς δεν ψηφιοποιεί.
Τι να απαντήσει κανείς στους έφηβους που ζητούν βιβλία που είναι της μόδας και δεν υπάρχει ούτε ένα στη βιβλιοθήκη; Ότι το υπουργείο δεν δίνει χρήματα για αγορές βιβλίων; τι θα καταλάβουν και τι τους νοιάζει. Τι να απαντήσει κανείς σε εκείνο το κορίτσι που λέει ότι αν σας κάνουν δωρεές βιβλία και δεν τα θέλετε να τους δίνετε το τηλέφωνό μου, τα θέλω εγώ, ό,τι βιβλίο, διαβάζω τα πάντα. Τι να πεις στον εκπαιδευτικό που δεν δέχεται τις δωρεές γιατί δεν ξέρει τι να κάνει τα βιβλία που θα έρθουν; 
Τι θα προλάβω να κάνω μέσα σε πέντε μήνες; και ό,τι κάνω πόσο παραπάνω θα διαρκέσει;
Για την ώρα δέκα χιλιάδες και πλέον βιβλία μπαίνουν στα ράφια πάλι από την αρχή, με τη σωστή σειρά. Είναι κάποια αρχή κι ας είναι να τα ανεβοκατεβάζω μόνη. Επίσης, παρακαλώ και για δωρεές, όσοι πιστοί προσέλθετε. 

Κυριακή 17 Ιανουαρίου 2016

Αυτές οι "Μέρες" του Σεφέρη


Συνεχίζω να περνώ τις μέρες μου διαβάζοντας Σεφέρη. Πόσες αναγνώσεις χωρούν στα ημερολόγιά του, πόσες μελέτες, πόσα άλλα κείμενα μπορούν να γεννήσουν και προπάντων πόσες σκέψεις. Μια ολόκληρη εποχή, μια ολόκληρη ζωή μέσα από τη ματιά του σπουδαίου ποιητή που λόγω επαγγέλματος ταξίδευε πολύ, αγαπούσε τη μουσική και κόπιαζε φτιάχνοντας  στίχους. Ο δεύτερος τόμος (24 Αυγούστου 1931 - 12 Φεβρουαρίου 1934) γεμάτος μουσικές πληροφορίες από κονσέρτα που παρακολούθησε, συνθέτες που είδε να διευθύνουν τα έργα τους, η μουσική που ενέπνευσε την ποίησή του. Στον τρίτο τόμο (16 Απριλίου 1934 - 14 Δεκεμβρίου 1940) βρίσκει κανείς πληροφορίες για τους τυπογράφους της περιόδου, κυρίως το τυπογραφείο του Ταρουσόπουλου, και τις προσπάθειες του να συνεργαστεί μαζί τους. Στον πέμπτο τόμο (1 Γενάρη 1945 - 19 Απρίλη 1951) βρίσκονται όλες οι σκέψεις του από την εποχή που ζούσε σε πόλεις της Τουρκίας, συγκινητική η στιγμή που επέστεψε στα πάτρια εδάφη προσπαθώντας να βρει τις αναμνήσεις του.
 
Αντιγράφω μερικές σκέψεις του για μουσική, ποίηση, εκδόσεις:

Παρασκευή, 23 Φεβρουαρίου (1940)
Στο μικρό δωμάτιο το τσίμπαλο με τις δύο σειρές τα μαύρα πλήκτρα, η μουσική του Μπαχ. Το σιδερένιο φανάρι κρεμασμένο στο βάθος, μπροστά στο γυμνό τοίχος, μου θύμιζε το φανάρι της πρώτης πράξης της Τρικυμίας, που είδα κάποτε στο Λονδίνο. Σε μια γωνία πάνω από τη βιβλιοθήκη, κρεμασμένα, πάνω σε μια ταπετσαρία από λινάτσα, διάφορα ξύλινα πνευστά με ωραία πατίνα. Ο Γκίκας τα κοιτάζει και τ' αγγίζει με δάκτυλα προσεκτικά, θαρρείς μην τα ξυπνήσει. Είναι σχήματα που μπορούν να θρέψουν την τέχνη του. Όταν, κάπως απροσδόκητα, τον ακούω: "Θα ήθελα ν' ακούσω τι ήχο κάνουν." Έχω την εντύπωση ότι κι αυτή η απορία του είναι μια απορία πλαστική. Πως ο ήχος που θα ήθελε ν' ακούσει θα συμπλήρωνε την ιδέα του για μια πλαστική έκφραση αυτών των οργάνων.

Δευτέρα, 29 Απρίλη (1940)
Κοιτάζοντας το πρωί πόσο ανθρώπινο μπορεί να είναι ένα τοπίο, συλλογιζόμουνα την αντίδραση που ένιωθα πάντα ακούγοντας τη λέξη "ποιητής" με την υπερβατική έννοια που της δίνουν τόσο συχνά, σα να ήταν ο ποιητής κανένας ιππόγρυπας. Αντίδραση που μ' έκανε ν' αποφύγω, όσο μπορούσα, να ονομάσω έτσι εγώ ο ίδιος τον εαυτό μου, ή να ονομάσω "ποιήματα" την εργασία μου. Ποιητής, για τους περισσότερους σημαίνει άνθρωπο στο περιθώριο της ζωής, στα σύννεφα, όπως λένε, και που έχει στη διάθεσή του έναν ακατάσχετο καταρράκτη λέξεων. Πόσο δύσκολα, κάποτε, μιλά ο ποιητής, δεν το καταλαβαίνουν. Βλέπουνε μόνο ένα φουσκωμένο εγώ και δεν υποψιάζονται πόσο άρνηση του εγώ, απεναντίας, χρειάζεται για να φτάσει κανείς στην παραδοχή που σου επιτρέπει να φτιάξεις ένα ποίημα.

Σάββατο, 2 Νοέμβρη (1946)
Δεν αποσπάται κανείς εύκολα από ένα ποίημα που έχει τελειώσει, δεν κόβονται εύκολα οι κλωστές. Όλη τη μέρα σήμερα πασπατεύω ακόμη την Κίχλη, γυαλίσματα, διορθώματα, συμπληρώματα μικρών τόνων. Αισθάνομαι ακόμη μωλωπισμένος από το ποίημα. Τράβηξε κάμποση πείρα ζωής των τελευταίων χρόνων και ιδέες στίχων που σημείωνα σκόρπια από τον περασμένο Γενάρη.

Κυριακή, 2 Φεβρουαρίου (1947)
Χτες και σήμερα δοκίμια της Κίχλης. Έχασα πολύ καιρό από το τέλος του Δεκέμβρη. Ο Ταρουσόπουλος, ο τυπογράφος (όχι ο Πέτρος, ο άλλος), που τον παρακαλούσα να κινήσει τη δουλειά για να τελειώνουμε: "Τι τσίχλες και κοτσύφια μου λέτε, έχω τώρα τα Πρακτικά της Ακαδημίας!"

Δευτέρα 11 Ιανουαρίου 2016

Μια δημόσια βιβλιοθήκη της Αγγλίας

Είναι πολύ συνηθισμένο πια σε μια παρέα γνωστών να βρίσκεται κάποιος που έχει φύγει εκτός Ελλάδας και επιστρέφει στα πάτρια εδάφη αραιά και που να δει συγγενείς και φίλους. Είναι ωραίο να συζητάς μαζί τους, σου μεταφέρουν μια καθημερινότητα διαφορετική από τα συνηθισμένα που ίσως οι μόνιμοι κάτοικοι δεν τη παρατηρούν. Αξιοζήλευτη καθημερινότητα. Παρατηρώ ότι όσο πιο πολλά χρόνια μένουν εκτός Ελλάδας σαν να έχει αλλάξει κάτι, όχι μόνο στη προφορά τους αλλά και στις συνήθειές τους. Ειδικά εκείνοι που προσαρμόστηκαν πλήρως στη νέα τους ζωή. Βέβαια όλοι θέλουν να επιστρέψουν πίσω. Συζητώντας με κάποιον που ζει μόνιμα τα τελευταία δέκα και πλέον χρόνια στο Μπέρμιγχαμ μου ανέφερε για την εξαιρετική δημόσια βιβλιοθήκη που έχουν στην πόλη του, την οποία μάλιστα επισκέπτεται πολύ συχνά. Μου μίλησε για το πόσο καλά είναι οργανωμένη και ενημερωμένη, για το πλήθος κόσμου που εργάζεται εκεί, για το πώς μπορεί να παραγγείλει ένα βιβλίο που δεν υπάρχει στη συλλογή και να του το φέρουν σε μία δύο μέρες, για τη συλλογή αφιερωμένη στον Σέξπιρ που διαθέτει. Μάλιστα μου ανέφερε με πολύ υπερηφάνεια ότι την προηγούμενη χρονιά διάβασε είκοσι βιβλία, ενώ την ανάγνωση μου την ανέφερε πρώτη στην ερώτηση σχετικά με τις ασχολίες του στον ελεύθερο χρόνο. Πριν φύγει δεν είχε καμία σχέση με το βιβλίο και την ανάγνωση.

Έψαξα να βρω πληροφορίες γι' αυτή τη βιβλιοθήκη που με τόσο καλά λόγια μου μίλησε αυτός ο ξενιτεμένος γνωστός. Πραγματικά ό,τι και να μου έλεγε δεν θα μπορούσα να φανταστώ την εικόνα της βιβλιοθήκης που βλέπω στις φωτογραφίες. Ξεπερνάει τη φαντασία μου, νομίζω τη φαντασία όλων των κατοίκων αυτής της χώρας. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη δημόσια βιβλιοθήκη της Ευρώπης, ενώ το νέο κτίριο που είναι ένα αρχιτεκτονικό διαμάντι, ολοκληρώθηκε το 2013. Το Μπέρμιγχαμ είναι μια πόλη ενός εκατομμυρίου κατοίκων, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στην Αγγλία και διαθέτει μία δημόσια βιβλιοθήκη 35.000 τ.μ. και δέκα επιπέδων! Δεν το χωράει ο νους μου! Ούτε καν μπορώ να φανταστώ πως θα ήταν η ζωή μου ζώντας σε πόλη με μια τέτοια βιβλιοθήκη, πόσο μάλλον δουλεύοντας σε αυτήν...




Το κτίριο στο οποίο μεταφέρθηκε η βιβλιοθήκη εγκαταλείποντας το παλιό που δεν αρκούσε για μια σύγχρονη βιβλιοθήκη του 21ου αιώνα και θεωρήθηκε ξεπερασμένο, σχεδιάστηκε από μια ολλανδική αρχιτεκτονική εταιρεία, η οποία γνώριζε την ιστορία την πόλης (ήταν ένα βιομηχανικό κέντρο με μεταλλευτικές βιομηχανίες). Εξωτερικά το κτίριο φαντάζει να σκεπάζεται από μια γιγάντια μεταλλική δαντέλα φτιαγμένη από κύκλους, ενώ το μεταλλικό στοιχείο επικρατεί και εσωτερικά.
Εξυπηρετεί καθημερινά χιλιάδες αναγνώστες, ενώ πραγματοποιεί ετησίως εκατοντάδες εκδηλώσεις. Περιλαμβάνει πωλητήριο, καφέ, θέατρο, αμφιθέατρο, στούντιο ηχογράφησης, ενώ η έκθεση που είναι αφιερωμένη στον Σέξπιρ στεγάζεται σε ένα ειδικά διαμορφωμένο χώρο στον τελευταίο όροφο της βιβλιοθήκης βικτοριανής αισθητικής επενδυμένο με το ξύλο της πρώτης βιβλιοθήκης. Αν κάποιος σκοπεύει να ταξιδέψει σε αυτή την πόλη της Αγγλίας δεν πρέπει να παραλείψει να επισκεφθεί αυτήν την εντυπωσιακή βιβλιοθήκη.

Ευτυχισμένοι κάτοικοι αυτής της πόλης, αυτής της χώρας.

Περισσότερες πληροφορίες για αυτή την ιδιαίτερη βιβλιοθήκη μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα της. 

Παρασκευή 1 Ιανουαρίου 2016

Ετήσιος απολογισμός αναγνώσεων


Το 2015 ήταν φτωχό αν αναλογιστώ τα βιβλία που διάβασα. Με το ζόρι αγγίζουν τα είκοσι, πιο λίγα από κάθε άλλη χρονιά. Η ανάγνωση θέλει σταθερότητα, ησυχία και χρόνο κάτι που δεν είχα το έτος που μας πέρασε, χωρίς απαραίτητα να με στενοχωρεί αυτό.
Άλλαξα τρεις πόλεις, Αθήνα-Κωνσταντινούπολη-Καλαμάτα, κάνοντας ισάριθμες μετακομίσεις κι αλλαγές σπιτιών. Ενδιάμεσα έγιναν πολλά ταξίδια αναψυχής. Ταξίδια και βιβλία δύσκολα συνδυάζονται. Το ίδιο και οι αλλαγές σπιτιών. Λίγα βιβλία με ακολούθησαν στις περιπλανήσεις μου. Επιλεγόντουσαν βιαστικά, την τελευταία στιγμή, σύμφωνα με το χώρο που υπήρχε στις αποσκευές. Κι αυτό κάπως δικαιολογεί το ότι δεν διάβασα κάτι που να με ενθουσίασε, με εξαίρεση κάποιες μελέτες που απήλαυσα ιδιαίτερα, ή ότι τα βιβλία που ξεκίνησα και άφησα ήταν πολύ περισσότερα και ποιοτικότερα από αυτά που τελικά ολοκλήρωσα. 
Παρόλ' αυτά, αν αναλογιστώ τα μέρη που είδα, τους ανθρώπους που γνώρισα, τις εναλλαγές παραστάσεων, ήταν ένα πλούσιο έτος. Πόσο μάλλον αν σκεφτώ τα βιβλία που επεξεργάστηκα, καταλογογραφώντας, τεκμηριώνοντας, ταξινομώντας, ψηφιοποιώντας τα οποία ξεπερνούν τα 8.000 σε δύο διαφορετικές βιβλιοθήκες που είχα τη χαρά να εργαστώ. Κι είναι κι αυτό μια κάποια ανάγνωση, του βιβλιοθηκονόμου ανάγνωση.
Αφήνω εδώ τη βιβλιολίστα του 2015, για να ανατρέξω νοερά στις αναγνώσεις του έτους που έφυγε, να θυμηθώ τα βιβλία που με συντρόφευσαν. Όλα σκορπισμένα σε διάφορα σπίτια, κανένα εδώ μαζί μου την ώρα αυτή, γι' αυτό και μπορεί να ξεχνώ και κάποιο. Τα τοποθετώ ανάλογα με το τι με άγγιξε περισσότερο, αξιολόγηση που μόνο στα λογοτεχνικά μπορώ να κάνω.



Καλή νέα ολόφρεσκη χρονιά. Κι ας είναι να διαβάζουμε λιγότερο αν είναι να εργαζόμαστε περισσότερο.