Τετάρτη 25 Νοεμβρίου 2015

Γραφή Ανάγνωση Ζωή

Ο Μαραμπού διάβασε ένα πολύ αγαπημένο βιβλίο που είχε γράψει γι' αυτό η Έλλη στο προηγούμενο μπλογκ της, αφιερωμένο μόνο για βιβλιοβιβλία, 51 αγαπημένα βιβλία που μιλούν για συγγραφή και ανάγνωση. Ήταν μια καλή αφορμή να μπω σε αυτόν το ξεχασμένο χώρο και να θυμηθώ τα παλιά μας.
Να τι γράφει ο Μαραμπού γι' αυτό το μικρό σε όγκο μεγάλο σε περιεχόμενο βιβλίο:

Κρίνοντας από τον τίτλο, “Η τέχνη της γραφής”, ομολογώ ότι περίμενα κάτι διαφορετικό. Ένα εγχειρίδιο συγγραφής σεμιναριακού επιπέδου, με πρακτικές ασκήσεις αγελοποίησης για τους εκκολαπτόμενους συγγραφείς και διδακτικές συμβουλές για αποξηραμένες φαντασίες. Ύστερα θυμήθηκα ότι τέτοια βιβλία συνήθως φέρουν τίτλους ανάλογους του επιπέδου του καθηγητή/συγγραφέα τους, του τύπου “Πώς να γράψετε ένα μυθιστόρημα σε 10 πρακτικά βήματα” και εδώ που τα λέμε καλά κάνουν για να τα ξεχωρίζουμε και να μην τα αγοράζουμε!
Κρίνοντας από τον συγγραφέα όμως, αμέσως κατάλαβα ότι οι συμβουλές συγγραφής δεν θα μπορούσαν να μην κρύβουν μέσα τους συμβουλές ανάγνωσης και εκείνες με την σειρά τους να μην κρύβουν συμβουλές ζωής. Γραφή/ανάγνωση/ζωή αποτελούν μια σχέση αξεδιάλυτη και συνάμα τόσο ελκυστική. Ένας καλός συγγραφέας παρατηρεί τη δική του ζωή, διαβάζει πολλές άλλες, και γράφει για μια νέα! Οι συμβουλές του λοιπόν, δε θα μπορούσαν να αφορούν μόνο έναν “γραφιά” άλλα οποιονδήποτε από μας, αδιάφορο αν γράφουμε, διαβάζουμε μόνο, ή απλώς παρατηρούμε.
Το βιβλίο σταχυολογεί μερικά αποσπάσματα από την αλληλογραφία του Άντον Τσέχοφ με νέους συγγραφείς, που αν και εκ πρώτης όψεως δείχνουν να ενδιαφέρουν μόνο όσους ενδιαφέρονται για την γραφή, πολύ γρήγορα διαποτίζονται από την αστείρευτη καλοσύνη του συγγραφέα τους και παρηγορούν με την αλήθεια τους. Από τεχνικής απόψεως, τα αποσπάσματα (ακόμα και τα πιο μικρά) μοιάζουν, κατά διαβολικό τρόπο, με υποδείγματα διηγημάτων! Ας παραθέσω μερικά από τα πιο σύντομα:
“Θεέ μου, κάνε να μη μιλάω και να μη συζητώ γι' αυτά που δεν γνωρίζω και δεν καταλαβαίνω”.

“Πολιτική, θρησκευτική ή φιλοσοφική κοσμοθεωρία δεν έχω ακόμα. Αλλάζω κάθε μήνα, γι' αυτό θα πρέπει να περιοριστώ μόνο στις περιγραφές – πώς οι ήρωές μου αγαπούν, πώς παντρεύονται, γεννούν, πεθαίνουν και μιλούν”.

“Δεν είναι ανάγκη να επιδιώκεις αφθονία προσώπων στο έργο σου. Στο επίκεντρο πρέπει να είναι δύο: αυτός και αυτή...”

“Τα περιττά ονόματα το μόνο που κάνουν είναι να βαραίνουν το κείμενο”.

“Η συμβουλή μου: Σ' ένα έργο προσπάθησε να έχεις πρωτοτυπία και να είσαι όσο το δυνατό πιο έξυπνος, αλλά μη φοβάσαι να φαίνεσαι κουτός. Η σκέψη σου να είναι ελεύθερη, και ικανός γι' αυτό είναι μόνο εκείνος ο οποίος δε φοβάται να γράφει κουταμάρες”.

Η έκδοση του Πατάκη είναι κομψότατη. Το βιβλίο έχει ένα σχεδόν τετράγωνο σχήμα (για να συμβαδίζει με την τετράγωνη λογική του συγγραφέα!) και ένα γυαλιστερό εξώφυλλο με μια τεχνική εκτύπωσης τέτοια που αναλόγως την γωνία θέασης σού προσφέρει ενδιαφέροντες οπτικούς πειραματισμούς. Η πλούσια εισαγωγή και η ανθολόγηση ανήκει στον Piero Brunello και η μετάφραση είναι του Βασίλη Ντινόπουλου. Επισυνάπτονται 22 φωτογραφίες από διάφορα στάδια της ζωής (άρα και της γραφής/ανάγνωσης!) του Άντον Τσέχοφ.

Τετάρτη 18 Νοεμβρίου 2015

Ελληνικό αστυνομικό μυθιστόρημα


Μου αρέσουν τα αστυνομικά μυθιστορήματα κι ας μην τα διαβάζω συχνά. 
Τα κλασικά αστυνομικά τύπου Σέρλοκ Χολμς που ένας δαιμόνιος ντετέκτιβ προσπαθεί να εξιχνιάσει εγκλήματα, φόνους και ληστείες. Νομίζω ότι η γνωριμία μου με τέτοιου είδους βιβλία ξεκίνησε στο τέλος της πρώτης δεκαετίας της ζωής μου διαβάζοντας τις υποθέσεις εξιχνιάσεων μυστηρίων με τίτλο Τα πέντε λαγωνικά. Με χαρά βλέπω ότι κυκλοφορούν ακόμη από τις εκδόσεις Gutenberg. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι ένα παιδί θα ξεκινούσε να διαβάζει κάποιο από τα βιβλία της σειράς και δεν θα το έφτανε μέχρι το τέλος. Το ίδιο πιστεύω και για κάποιον ενήλικα που ξεκινά να διαβάσει ένα καλό αστυνομικό μυθιστόρημα. Δεν μπορεί να διαβάζεις ένα τέτοιο βιβλίο και να μην έχεις αγωνία να φτάσεις μέχρι το τέλος. 
Τα τελευταία χρόνια η έκδοση και κατ' επέκταση η ανάγνωση αστυνομικών μυθιστορημάτων έχει γίνει μόδα που ξεκίνησε από τις Σκανδιναβικές χώρες και έφτασε ως εδώ με τις εκατοντάδες μεταφράσεις. Πολύ εκδοτικοί οίκοι πια ειδικεύονται εκδίδοντας κυρίως αστυνομικό μυθιστόρημα. Είναι κάτι σαν ευχή και κατάρα, αν εκδώσεις ένα αστυνομικό μυθιστόρημα δεν θα σταματήσεις ποτέ. Θα εκδίδεις μέχρι να γεμίσεις πολλά ράφια βιβλιοπωλείων και σπιτιών. Το ίδιο συμβαίνει και αν ξεκινήσεις να διαβάζεις.

Στην Ελλάδα όμως ακόμη δεν γράφεται καλό αστυνομικό μυθιστόρημα ή τώρα ξεκινούν οι συγγραφείς να καταπιάνονται με υποθέσεις μυστηρίου. Έχουμε όμως δύο εξαιρετικούς συγγραφείς, κατά τη γνώμη μου, σε αυτόν τον τομέα. Ο ένας ήταν ο Γιάννης Μαρής (1916-1979) με τον ήρωα του τον αστυνόμο Μπέκα, που δεν αναγνωρίστηκε όσο ήταν εν ζωή καθώς οι κριτικοί της εποχής θεωρούσαν το συγγραφικό του έργο παραλογοτεχνικό. Πολλά βιβλία του τα διάβασα εξαιτίας εφημερίδας που εξέδιδε τα έργα του κάποια εποχή και τα διέθετε στην κυριακάτικη έκδοση. Ο άλλος είναι ο Κωνσταντινουπολίτης Πέτρος Μάρκαρης που το συγγραφικό του έργο χαίρει μεγάλης εκτίμησης στο εξωτερικό καθώς τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες (Γερμανικά, Ιταλικά, Γαλλικά, Αγγλικά, Ισπανικά) και έχουν σημειώσει μεγάλη επιτυχία. Ο Κώστας Χαρίτος είναι ο βασικός ήρωας των βιβλίων του. Δεν είχα διαβάσει κάποιο από τα βιβλία του αλλά ήμουν σίγουρη ότι όποιο και να επιλέξω να διαβάσω θα το απολαύσω. Στη βιβλιοθήκη εντόπισα ένα μικρό βιβλίο με επτά ολιγοσέλιδες ιστορίες και δεν δίστασα να το δανειστώ για να ανακαλύψω επιτέλους τις λέξεις του σπουδαίου Μάρκαρη.
Ξεκίνησα να το διαβάζω και σταμάτησα μόνο όταν τελείωσε. Τι πρωτότυπο! Γι' αυτό δεν αγοράζω αστυνομικά, διαρκούν μόνο μία ανάσα και σχεδόν ποτέ δεν ανατρέχεις ξανά σε αυτά. Το να τα βρεις σε κάποια βιβλιοθήκη και να τα δανειστείς είναι το ιδανικότερο.
Η Αθήνα πρωτεύουσα των Βαλκανίων εκδόθηκε το μακρινό 2004 που η Αθήνα βρισκόταν σε έναν άλλο κόσμο καθώς η προετοιμασία των Ολυμπιακών Αγώνων και οι νίκες στον αθλητισμό ήταν το μόνο που απασχολούσε κατοίκους και πολιτικούς. Οι ιστορίες του περιγράφουν ακριβώς το κλίμα εκείνης της εποχής που η Αθήνα ήταν το κέντρο της Ευρώπης αλλά στην πραγματικότητα δεν ήταν παρά μόνο η πρωτεύουσα των φτωχών χωρών που απαρτίζουν τα Βαλκάνια. Αυτή η ειρωνεία περιγράφεται σε μορφή μικρών ιστοριών μυστηρίου. 
Με καμία αμφιβολία δεν θα διστάσω να διαβάσω όλο το συγγραφικό έργο.

Κυριακή 15 Νοεμβρίου 2015

Το λιμάνι της Καλαμάτας

Ο Κωνσταντίνος Παρθένης (1878-1967) το 1911 εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα η οποία ενέπνευσε  αρκετούς πίνακές του και πράγματι η ομορφιά αυτού του νησιού μπορεί να εμπνεύσει καλλιτέχνες, κυρίως η φύση και τα παλιά κτίρια. Θυμάμαι ζωγράφους να στήνονται σε διάφορα σημεία της πόλης και να προσπαθούν να απεικονίσουν στον καμβά την ομορφιά που έστεκε μπροστά τους, κυρίως το επιβλητικό φρούριο που από διάφορα σημεία της πόλης μαγεύει κατοίκους και επισκέπτες. Τα κυπαρίσσια που ψιλόλιγνα ξεχωρίζουν στις καταπράσινες βουνοκορφές της Κέρκυρας, ξεχωρίζουν στους πίνακές του που κάθε που τους αντικρίζω μου θυμίζουν το νησί.
Το 1911 φιλοτέχνησε το Λιμάνι της Καλαμάτας.
Δεν ξέρω γιατί επέλεξε το μέρος αυτό, αλλά ρομαντικά θέλω να σκέφτομαι ότι ο Κ. Παρθένης περιπλανήθηκε στην πόλη αυτή και επέλεξε το πιο εντυπωσιακό μέρος, το μέρος με το περισσότερο μπλε που γαληνεύει τους ανθρώπους. Η προβλήτα του λιμανιού της Καλαμάτας, εκεί που ξεκινάει το λιμάνι της πόλης και εκεί που τελειώνει η εντυπωσιακή παραλία της.
Έναν αιώνα μετά η προβλήτα στέκει ακόμα εκεί, ίσως με κάποιες διαφορές που δεν μου επιτρέπουν να φωτογραφίσω ό,τι απεικονίζει ο πίνακας.
Παραμένει το ιδανικότερο σημείο για βόλτα, χαλάρωση και αγνάντι.
Τον πίνακα του Παρθένη μπορεί κανείς να τον χαζέψει από κοντά, να ακολουθήσει τις πινελιές του, στην Εθνική Πινακοθήκη.
Ο πίνακας του Παρθένη μπορεί να ζωντανέψει μπροστά σου αν βρεθείς στην προβλήτα στο λιμάνι της Καλαμάτας και τύχει να περάσει ένα λευκό ιστιοφόρο.