Δευτέρα 24 Αυγούστου 2015

Ιδιωτική θεωρία της λογοτεχνίας μοιρασμένη


Επανέρχομαι, ίσως και σε μια πιο σταθερή βάση μιας και γυρεύω  εκφραστική διέξοδο και ανακούφιση, και άλλη καλύτερη από τις Βολτίτσες μας, δεν μπορώ να σκεφτώ. Λέω να πιάσω πάλι το νήμα των βιβλιοβιβλίων και όλα όσα έχουν να κάνουν με τον έντυπο πολιτισμό που τόσα έχει προσφέρει και εξακολουθεί να το κάνει, όχι ότι δεν πιστεύω και στις απαράμιλλες δυνατότητες του ηλεκτρονικού και ψηφιακού κόσμου. Το αντίθετο μάλιστα, απτή απόδειξη είναι οι αγαπημένες Βολτίτσες. Λέω, το λοιπόν, να κάνω πως τάχα μου τάχα ότι υπάρχει ένας χώρος όπου εκεί, τα πληγωτικά του ιδιωτικού και δημόσιου βίου που τελειωμό δεν έχουν και κοπανάνε αλύπητα γκρεμιστικά όλες τις γενιές, δεν έρχονται σε πρώτη μοίρα, σιγούν προσωρινά επιλεκτικά για λίγο.

Παράγραφος.
Από τις φροντισμένες εκδόσεις Κίχλη και την σειρά με τ’ όνομα «Τα Αστέρια/Αφορισμοί» κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2015 ένα βιβλίο που εμπίπτει πλήρως στην κατηγορία των στοχευμένων βιβλιοβιβλίων. Οι σαράντα πέντε σελίδες του, γραμμένες σε πολυτονικό, κλείνουν Σημειώσεις για μια ιδιωτική θεωρία της λογοτεχνίας γραμμένες από τον μεταφραστή, κινηματογραφιστή και λογοτεχνικό κριτικό μικρομηκά κινηματογραφιστή και πεζογράφο, τον πολύπλευρο Αχιλλέα Κυριακίδη. Πριν μπω στο ψαχνό της δομής και των θεμάτων με τα οποία καταπιάνεται το βιβλίο πόσο χαίρομαι, με κάποια δόση αυταρέσκειας είναι αλήθεια το ομολογώ, που γίνονται αναφορές σε πολλά άλλα βιβλιοβιβλία, ξενόγλωσσα και ελληνικά. Μερικά από αυτά οι Βολτίτσες έχουν εντοπίσει και αναρτήσει παρουσιάσεις και σκέψεις (μια παρότρυνση για να κάνετε το blog άνω κάτω να τα βρείτε…) . Τα άλλα θα σπεύσει να τα ψάξει, να τα διαβάσει και να πει λογάκια (μια σχεδόν υπόσχεση).
Δομή με μέρη και περιεχόμενα δεν υπάρχει, όμως, η θεματολογία είναι διακριτή και συγκεντρωμένη μαζί. Μέσα στον όρο λογοτεχνία περιλαμβάνονται πολλά και διάφορα. Πρώτος εμφανίζεται στην σκηνή ο απαραίτητος αναγνώστης, η διαδικασία της ανάγνωσης και η σχέση μεταξύ συγγραφέα αναγνώστη. Ακολουθούν ζητήματα περί λογοτεχνίας, μυθοπλασίας, καλλιτεχνικής δημιουργίας, αναλογιών ανάμεσα στο μυθιστόρημα, το διήγημα, το δοκίμιο, την ποίηση. Ανοικτό και το ερώτημα για την δεύτερη ανάγνωση, σκεπτικισμός για την ηλεκτρονική ανάγνωση και πλήθος αναφορών για την μετάφραση, την πιστότητα στο πρωτότυπο κείμενο, την διάδραση συγγραφέα μεταφραστή.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι μερικά από αυτά τα κείμενα, δυο γραμμές, κοφτές προτάσεις, όμορφες εικόνες, λόγια ανθρώπων των τεχνών και των γραμμάτων, πλησιάζουν την μορφή χαϊκού. Συχνή χρήση του παρενθετικού λόγου προσπαθεί να αποδώσει το πολύπλοκο και σύνθετο, δευτερεύουσες συγγενικές προσεγγίσεις που μπερδεύονται ανάλογα.
Κλείνοντας ένας μικρός μεζές για να ανοίξει η όρεξη και να ανέβει η αυτοπεποίθηση των αναγνωστών: «Όταν ο αναγνώστης δημιουργεί, ο συγγραφέας σωπαίνει.» στην σελίδα 8 και στο αυτί του γενναιόδωρου οπισθόφυλλου. Στην θέση του επίμετρου ένα λογοπαίγνιο που μαρτυρά μια ψυχοπνευματική δοκιμασία και παιδεμό των μορφών ανθρώπινης έκφρασης: «Στο κάτω κάτω της γραφής υπάρχει πάντα ένας μικρός πόνος».
Αυτός ο πόνος, που δεν είναι πάντα μικρός, είναι η παρηγοριά, η εκτόνωση, η κληρονομιά που λάβαμε και εκείνη που μπορεί να αφήσουμε.

7 σχόλια:

librarian είπε...

Μου αρέσει αυτό το "σταθερή βάση" που διαβάζω!
Και όσο για το βιβλίο που επέλεξες, τι να πω, πολύ καλή επιλογή για να ξεκινήσουμε πάλι τα βιβλιοβιβλία!
Καλή αρχή λοιπόν, να πω και "καλό φθινόπωρο" ή είναι νωρίς ακόμη;

Μαραμπού είπε...

Elli,

καλώς επέστρεψες στην παρηγορητική χώρα της γραπτής έκφρασης!

Το βιβλίο που περιγράφεις μου το έκαναν δώρο και το βρήκα θαυμάσιο καθότι λατρέυω τα τσιτάτα τέτοιου είδους. Όμως δεν μπόρεσα να αποφύγω δυο τρεις ιδιωτικές σκέψεις που τώρα αποφάσισα να κοινοποιήσω.

Πόσο μικρό!! Σχεδόν δεν μπορούσες να το πιάσεις. Δεν το είχα ξαναδεί από κοντά και μόλις έφθασε στα χέρια μου ξαφνιάστηκα. Και φυσικά, η τιμή του. Κάποιος θα μπορούσε να μου πει: και πόσο να στο δίναμε, 50 σεντ;; Άλλες αντιρρήσεις θα μπορούσαν να είναι ότι, η ποιότητα δεν είναι απαραίτητο να συμβαδίζει με την ποσότητα, τα σπουδαία αρώματα σε μικρά μπουκαλάκια και άλλα τέτοια.

Θεωρώ ότι θα μπορύσαν να προστεθούν μερικά κείμενα ακόμα από τον συγγραφέα και το βιβλίο να μεγαλώσει κάπως τις κουτσουρεμένες διαστάσεις του! Σε καμία περίπτωση, δεν βλέπω αυτή την έκδοση σαν αρπαχτή, την βλέπω όμως κάπως σαν "μισή δουλειά" και αυτό με χάλασε λίγο. Και αυτή την λέξη "σημειώσεις" στο τίτλο, την ερμήνευσα περισσότερο ως δικαιολογία για την "λειψή" έκταση παρά ως χαρακτηριστικό που προσδιορίζει ένα λογοτεχνικό είδος (εκείνων των αφορισμών). Δεν ήταν συλλογή αποφθεγμάτων αυτό το βιβλίο, κυρίως ήταν αποφθεγματική συλλογή.

Elli είπε...

librarian εσύ είσαι που σταθερά ανέβαζες αναρτήσεις και κρατάς την σπίθα αναμμένη!

Elli είπε...

Μαραμπού γεια και ευχαριστώ για το καλωσόρισμα! Είναι παρηγορητικό από μόνο του που είσαι παρών και εδώ!

Έχω ξανασυναντήσει μικρές σειρές αυτού του μεγέθους, σύντομα λογοτεχνικά κείμενα, ανθολόγια τσιτάτων πολλών ή ενός. Μου έρχεται στο νου κάτι από τις εκδόσεις στιγμή. Νομίζω ότι αποτελούν εκδοτικό είδος (genre γαλλιστί) όπου και ο τυπογράφος δοκιμάζεται σε διαφορετικό στήσιμο. Ένας πειραματισμός κάπως, μια εκδοχή σε παραλλαγές του μικρού ή και του μεγάλου σε άλλες περιπτώσεις. Όσον αφορά το περιεχόμενο τώρα, πράγματι η λέξη "Σημειώσεις" είναι ενδεικτική του μη τελικού και εντελώς επεξεργασμένου και εντέλει υπό συζήτηση. Να είχε περισσότερες σελίδες; Θα μπορούσε μάλλον. Δεν είναι αυτό που θα λέγαμε χορταστικό μα προσφέρει νήματα να συλλογιστεί κανείς.

Μαραμπού είπε...

Και εγώ τις εκδόσεις Στιγμή είχα στο μυαλό μου. Καλοδεχούμενοι οι πειραματισμοί αλλά σε αυτή την περίπτωση κάτι δεν πέτυχε. Είτε θα έπρεπε να υπήρχαν περισσότερες σκέψεις του συγγραφέα είτε ο εκδότης θα μπορούσε να επιλέξει μια άλλη τυπογραφική παρουσίαση, ένας αφορισμός σε κάθε σελίδα, πιο περίτεχνη γραμματοσειρά, ίσως σκληρό εξώφυλλο, κάποια ιδιαιτερότητα τέλος πάντων, πέρα από την δεδομένη ποιότητα της Κίχλης.

Ως αναγνώστης, και λυπάμαι που το λέω, αν το έβλεπα στο βιβλιοπωλείο δεν θα το αγόραζα αλλά θα το διάβαζα επιτόπου. Κρίμα, γιατί με δυο τρεις μηδαμινές λεπτομέρειες θα μπορούσε να κοσμεί την βιβλιοθήκη μου (ασχέτως αν τελικά την κοσμεί αφού μου προσφέρθηκε ως δώρο. Στην άλλη περίπτωση όμως, θα πρόσφερα και εγώ πρόθυμα τα λεφτά μου).

Οι αφορισμοί του Κυριακίδη είναι εξαιρετικοί και μερικοί από αυτούς κάτι παραπάνω από εξαιρετικοί!

librarian είπε...

Καλά εννοείται ότι κι εγώ θα το διάβαζα επιτόπου στο βιβλιοπωλείο (όπως έχω κάνει για πάρα πολλά βιβλία). Η τιμή του βιβλίου (και η τιμή που αντέχει η τσέπη του καθενός) είναι σημαντικός παράγοντας για την αγορά ενός βιβλίου.

Elli είπε...

Χαίρομαι για την κουβέντα μας καθώς αναφέρεται στο βιβλίο αντικείμενο, στην παρουσίαση και γενικά στην υλική του υπόσταση την τόσο σημαντική.
Το αγόρασα γιατί ανήκει στα βιβλιοβιβλία και προσπαθώ να τα συγκεντρώνω. Η τιμή του μου το επέτρεψε ενώ σε άλλες περιπτώσεις δεν ...