Παρασκευή 26 Δεκεμβρίου 2014

Οι βιβλιοθήκες μου


Οι ημέρες των διακοπών ή ημέρες της ανεργίας είναι οι καταλληλότερες ημέρες ανάγνωσης.
Ευκαιρία να κατέβουν από τα ράφι με τα αδιάβαστα εκλεκτά βιβλία που είχαν μείνει να περιμένουν.  Ή ευκαιρία για μια βόλτα στην κοντινή βιβλιοθήκη για δανεισμό κλασικών βιβλίων που δεν αγοράστηκαν. Το 2014 ξεκίνησε με πολλή ανάγνωση και κάπως έτσι κλείνει, σε επόμενη ανάρτηση θα ακολουθήσει η καθιερωμένη βιβλιολίστα αναγνώσεων.
Όμως τώρα θα μιλήσω για μια ολόφρεσκη έκδοση που η προδημοσίευσή της με ανάγκασε να γίνω κι εγώ ένας από αυτούς τους ενοχλητικούς που πηγαίνουν στα βιβλιοπωλεία και ρωτάνε μήπως ήρθε αυτό το βιβλίο;
Αυτές τις προ-δημοσιεύσεις ποτέ δεν τις κατάλαβα.
Ο Βαρλαάμ Τίχονοβιτς Σαλάμοφ (1907-1982) πέρασε την περισσότερη ζωή του κλεισμένος σε φυλακές τιμωρημένος από πολιτικά συστήματα που δεν δέχονται αντίλογο. Πρώτη φορά συνελήφθη το 1929 γιατί πήρε μέρος σε δράσεις ενάντια του Στάλιν καθώς μοίραζε προκηρύξεις με την "Τελευταία διαθήκη του Β. Ι. Λένιν". Το 1937 συλλαμβάνεται και πάλι ως πρώην οπαδός της Αντιπολίτευσης και καταδικάζεται "για αντεπαναστατική τροτσκιστική δράση" ενώ το 1943 τιμωρείται εκ νέου για αντισοβιετική προπαγάνδα καθώς είχε αποκαλέσει τον Ιβάν Μπούνιν, ο οποίος είχε διαφύγει στο εξωτερικό, μεγάλο Ρώσο κλασικό συγγραφέα.
Ο συγγραφέας αυτός που δεν είδε τίποτα δικό του να εκδίδεται όσο ζούσε, με εξαίρεση ίσως κάποιες ποιητικές συλλογές, ήταν ένας φανατικός λάτρης της ανάγνωσης και των βιβλίων, όπως γλαφυρά περιγράφει στο βιβλίο "Οι βιβλιοθήκες μου".
Στο μικρό, δυστυχώς, αυτό βιβλίο ο Σαλάμοφ αναφέρεται στις βιβλιοθήκες εκείνες όπου ήρθε σε επαφή με το πνεύμα μεγάλων συγγραφέων και σε βιβλιοθήκες  που χρησιμοποιούσε για να σβήνει τη δίψα του για ανάγνωση. Πρώτη ανάμνηση η Εργατική Δημοτική Βιβλιοθήκη στη γενέτηρά του πόλη η οποία ιδρύθηκε το 1918 και εγκαταστάθηκε σε χώρο που δημιουργήθηκε για να είναι φυλακή. Ακολουθεί η Βιβλιοθήκη Λένιν στη Μόσχα στο αναγνωστήριο της οποίας διάβαζε επί 13 χρόνια κι εκεί κατάλαβε "ότι τα βιβλία είναι το νερό για τους εξαντλημένους απ' τη ζέστη πεζούς και ο βιβλιοθηκάριος είναι ο κουβάς για το νερό τους". Και μετά ακολουθούν οι βιβλιοθήκες των φυλακών του, οι οποίες είχαν την τύχη να περιλαμβάνουν στα ράφια τους βιβλία απαγορευμένα "σαν οι αρχές να είχαν αποφασίσει να προσφέρουν στους φυλακισμένους μια παρηγοριά για το μακρύ, δύσκολο δρόμο που τους περίμενε, σαν να είχαν σκεφτεί ποιος ο λόγος να ελέγχουμε τι διαβάζουν οι καταδικασμένοι;".
Το παρών βιβλίο είναι ένας ύμνος για την πολυδιάστατη αξία των βιβλιοθηκών στις φυλακές και για την βοήθεια που μπορεί να προσφέρει η ανάγνωση στη "βασανισμένη ψυχή του φυλακισμένου".
Ένα εξαιρετικό  βιβλιοβιβλίο που υπενθυμίζει για άλλη μία φορά τον ρόλο των βιβλιοθηκών και της ανάγνωσης.
Οι εκδόσεις Άγρα αφιερώνουν την έκδοση αυτή στη Γαλλίδα μεταφράστρια του βιβλίου Sophie Benech, που κατά κάποιο τρόπο της είμαι και εγώ ευγνώμων για την ανάγνωσή του.

Δευτέρα 22 Δεκεμβρίου 2014

Ξύλινο παιχνίδι από ανθρώπους με όρεξη

Με συγκινεί όταν οι άνθρωποι δεν το βάζουν κάτω και παρ' όλες τις αναποδιές συνεχίζουν χρησιμοποιώντας οξυδέρκεια και εφευρετικότητα.
Λόγος για έναν φίλο ο οποίος γνώρισε πρώτος από όλους τις επιπτώσεις της κρίσης, καθώς η διαφήμιση ήταν ίσως η πρώτη περικοπή που αποφάσισαν να κάνουν οι μεγάλες εταιρείες.
Μέσω αυτού τις γνώρισα και εγώ κι ας με άγγιξαν περαιτέρω μετά από κάποια χρόνια.
Γνωρίζοντας ότι το τελευταίο διάστημα καταπιάνεται με την κατασκευή ξύλινου παιχνιδιού που την ξεκίνησε θέλοντας απλά να κατασκευάσει ο ίδιος το δώρο σε αγαπημένο πρόσωπο, έλαβα σήμερα ένα email με όλα όσα έχει ολοκληρώσει και διαθέτει προς πώληση.
Με εντυπωσίασε η δουλειά του καθώς δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από εκείνα που παράγονται από τις μεγάλες βιομηχανίες παιχνιδιών. Αντ' αυτού, πρόκειται για μοναδικά κομμάτια, καθώς τα ξύλα διαφέρουν από παρτίδα σε παρτίδα, φτιαγμένα από καλά υλικά καθώς τα χρώματα και τα βερνίκια που χρησιμοποιούνται είναι οικολογικά (νερού) κατάλληλα για παιδικό παιχνίδι.
Έτσι λοιπόν, θέλησα να μοιραστώ μαζί σας την όρεξη αυτού του ανθρώπου και να προωθήσω τη δουλειά του σε κάθε ενδιαφερόμενο.
Αφού διανύουμε την εποχή των δώρων, αφήνω κι εγώ μια έξυπνη και πρωτότυπη επιλογή δώρων από άνθρωπο σε άνθρωπο και ας μην έχει να κάνει με βιβλία!










Οι διαστάσεις και οι χρωματικοί συνδυασμοί μπορούν να προσαρμοστούν.
Εκτός από τα παραπάνω σχέδια μπορούν να πραγματοποιηθούν παραγγελίες σε ξύλινο παιχνίδι, μικροέπιπλο, διακοσμητικό ή οποιαδήποτε άλλη ανάγκη για ξύλινη κατασκευή μπορεί να έχει κάποιος.

Για περαιτέρω πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον ορεξάτο δημιουργό:
ΤΑΚΗΣ ΜΥΛΩΝΑΣ
WEBSITE          : milonastakis.wixsite.com/topatari
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ   : 2107659345
KINΗΤΟ           : 6944961865
EMAIL              : milonastakis@gmail.com

Ή μπορείτε απλά να προωθήσετε την παρούσα ανάρτηση σε πιθανούς ενδιαφερόμενους.

Σάββατο 20 Δεκεμβρίου 2014

Ρωτήστε με ό,τι θέλετε!

Ο Μαραμπού διάβασε ένα βιβλίο για βιβλία που για τους λόγους που περιγράφει δεν είχα μπει στον κόπο να αγοράσω. Εκείνος, προφανώς επειδή ψωνίζει κυρίως από ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία, δεν είχε τη δυνατότητα να ξεφυλλίσει και να καταλάβει. Ωστόσο, χαίρομαι που το διάβασε και διάβασα κι εγώ μέσω αυτού κάποια αποσπάσματα κι ας ήταν απογοητευτική η έκδοσή του. 















Όσοι έχετε δικό σας βιβλιοπωλείο, έχετε δουλέψει σε βιβλιοπωλείο ή περνάτε ώρες πολλές εκεί ψάχνοντας για το επόμενο βιβλίο, θα έχετε ακούσει απίστευτα πράγματα από πελάτες που απαιτούν να έχουν την καλύτερη πληροφόρηση, σχετικά (ή μη) με τον κόσμο των βιβλίων. Αυτό σκέφτηκε και η Jen Campbell και συγκέντρωσε όλες τις παράξενες ιστορίες που άκουσε ως βιβλιοπώλισσα στα βιβλιοπωλεία Edinburgh Bookshop και Ripping Yarns.
Η αρχική ιδέα υπήρξε πολύ καλή, η εκτέλεση όμως κάπως υστερεί. Θα είχε ενδιαφέρον αν συγκεντρώνονταν μόνο ιστορίες που είχαν να κάνουν αμιγώς με βιβλία και λογοτεχνία, όσο χαζές και αν ήταν. Το γεγονός ότι κάθε πελάτης βιβλιοπωλείου μπορεί να ρωτήσει ό,τι ηλίθιο του κατέβει στο κεφάλι, δεν σημαίνει ότι θα βρει δικαιωματικά και μια θέση σε ένα τέτοιο βιβλίο! 
Το Μεταίχμιο για ακόμη μια φορά παρουσίασε την εκδοτική του ανεπάρκεια και την κακόγουστη οπτική του. Ο τίτλος πρωτοτύπου είναι “Weird things customers say in bookshops”, σαφής και συγκεκριμένος. Το Μεταίχμιο επέλεξε τον τίτλο, “Είναι τρελοί αυτοί οι βιβλιοφάγοι!” και υπότιτλο “Ξεκαρδιστικές ατάκες πελατών σε βιβλιοπωλεία”, κάνοντας το βιβλίο να θυμίζει φθηνό οδηγό με ανέκδοτα για ξανθιές. Παρά την σκωπτική διάθεση που προσπάθησε να μεταδώσει ο τίτλος, είναι σχεδόν σίγουρο ότι οι βιβλιοφάγοι (που ακόμα και αν τους διαχωρίσουμε από τους βιβλιόφιλους, που αυτοί οι τελευταίοι διακρίνονται για μια εκλεκτικότητα και σιγουριά στην επιλογή των βιβλίων τους) δε θα ρωτούσαν ποτέ τόσο ανόητα πράγματα, εκτός και αν οι ιστορίες που παρουσιάζονται αφορούν πελάτες που μπήκαν όλοι τους πρώτη φορά σε βιβλιοπωλείο, οπότε η ευθύνη πέφτει αποκλειστικά στην συγγραφέα!
Νιώθω βαθιά απογοητευμένος από την αγορά αυτού του βιβλίου, ειδικά όταν το αγόρασα 9.90, σε χείριστο χαρτί (αναμενόμενο) και τις μισές του σελίδες διανθισμένες με κακόγουστα σκίτσα. Κρίμα, γιατί υπέθεσα ότι αυτό το βιβλιαράκι θα μπορούσε να μου προσφέρει λίγη απόλαυση αλλά δεν τα κατάφερε. Έτσι και εγώ όταν μπω σε βιβλιοπωλείο θα ρωτήσω: “Έχετε το βιβλίο, Είναι τρελοί αυτοί οι βιβλιοφάγοι;” – “Ναι το έχουμε!” – “Τότε, ντροπή σας!!”

Ακολουθούν μερικά αποσπάσματα, τα πιο λογοτεχνικά.

ΠΕΛΑΤΙΣΣΑ (προς τη φίλη της): Τι είναι αυτός ο τομέας Λογοτεχνικής κριτικής; Είναι για βιβλία που γκρινιάζουν για άλλα βιβλία;

ΠΕΛΑΤΗΣ: Πού έχετε τον Άμλετ; Ξέρετε, να ζει κανείς ή να μη ζει; Στη φιλοσοφία;

ΠΕΛΑΤΙΣΣΑ (Κρατάει ένα αντίτυπο του βιβλίου των Weight Watchers στο ένα χέρι και ένα αντίτυπο των Αγώνων της πείνας στο άλλο): Ποιο από τα δυο θα μου συστήνατε για γρήγορο αδυνάτισμα;

ΠΕΛΑΤΗΣ: Τι το τόσο σπουδαίο είχε ο Μεγάλος Γκάτσμπι τέλος πάντων; Ήταν σούπερ ήρωας ή κάτι τέτοιο;

ΠΕΛΑΤΗΣ: Έχετε κανένα βιβλίο υπογεγραμμένο από συγγραφείς που είναι στα τελευταία τους; Θα ήθελα να επενδύσω σε τέτοια βιβλία.

ΠΕΛΑΤΗΣ (κρατώντας ένα αντίτυπο του Οδυσσέα του Τζέιμς Τζόυς): Γιατί είναι τόσο μεγάλο αυτό το βιβλίο; Υποτίθεται πως εκτυλίσσεται σε μία και μόνο μέρα, έτσι δεν είναι; Πόσα μπορούν να συμβούν σε έναν άνθρωπο μέσα σε μία μέρα που να χρειάζεται τόσες σελίδες για να τα περιγράψεις; Ας πάρουμε για παράδειγμα εμένα, ξυπνάω, τρώω πρωινό, πάω στη δουλειά, γυρίζω στο σπίτι... άντε να πάω και για ένα ποτό και τέλος! Δεν γεμίζουν όλα αυτά τις σελίδες ενός βιβλίου!

ΠΕΛΑΤΗΣ (αγοράζοντας ένα αντίτυπο των Ταξιδιών του Γκιούλιβερ): Σκέφτομαι να ταξιδέψω, έτσι έλεγα να διαβάσω αυτό το βιβλίο για να πάρω ιδέες για μέρη. Ο τύπος έχει πάει σε απίθανα σημεία του πλανήτη, έτσι δεν είναι;

Τρίτη 16 Δεκεμβρίου 2014

Βιβλιοπερίπτερα


Πίσω ακριβώς από την Εθνική Βιβλιοθήκη λίγα μέτρα πιο πέρα από την Πολιτεία, Ασκληπιού και Ακαδημίας, βρίσκεται ένα περίπτερο που δεν ξέρω πώς, οι ιδιοκτήτες του είχαν την έξυπνη ιδέα να βγάλουν δίπλα από τα ψυγεία πάγκους με μεταχειρισμένα βιβλία. Ιδέα που προφανώς βρήκε ανταπόκριση καθώς βρίσκεται σε ένα τόσο κεντρικό σημείο πέρασμα για τους Αθηναίους. Σιγά σιγά οι πάγκοι με τα βιβλία αυξάνονται, το ίδιο κι ο κόσμος που το περιτριγυρίζει. Βρήκα κι εγώ ευκαιρία να αγοράζω βιβλία σε πολύ καλές τιμές και αφορμή για γρήγορο χάζεμα καθώς ανεβοκατεβαίνω την Ακαδημίας είτε βιαστική και αργοπορημένη είτε χαλαρή με διάθεση για βόλτα.
Σαν να έπεσε σύρμα στα περίπτερα των Αθηνών κι αρχίζουν ένα ένα να εμφανίζουν βιβλία δίπλα σε εφημερίδες και περιοδικά. Βιβλία μεταχειρισμένα, παλιές και νέες εκδόσεις σε εξαιρετικά καλές τιμές.
Κίνηση που εμείς οι βιβλιόφιλοι και ειδικά όσοι αρέσκονται να σουλατσάρουν πεζοί τους δρόμους των Αθηνών υποδεχόμαστε με ενθουσιασμό.

Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2014

Αρχειακή πολιτική σε μια χώρα δίχως πολιτική


Δεν θα μιλήσω για τον άδικο χαμό ενός σπουδαίου συγγραφέα ούτε για όλα τα υπόλοιπα δυσάρεστα που συμβαίνουν και πάντα συνέβαιναν σε αυτή την χώρα, σε αυτόν τον πλανήτη εξαιτίας της απερισκεψίας των ανθρώπων και κυρίως εκείνων που κυβερνούν.
Θα αναφερθώ σε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση που ξεκίνησε η Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών. Συζήτηση με θέμα "Αρχειακή πολιτική και εθνική κουλτούρα", έναυσμα είναι η απόκτηση του αρχείου Καβάφη από το Ίδρυμα Ωνάση. Απόκτημα που εκφράζει την ανικανότητα της πολιτείας για συγκρότηση και ανάδειξη της ιστορίας και του πολιτισμού της, ανικανότητα που σπεύδουν να καλύψουν ιδιωτικά ιδρύματα, χωρίς ανιδιοτέλεια.
Η δίωρη και πλέον συζήτηση των προσκεκλημένων ακαδημαϊκών αναφέρεται σε βασικές έννοιες όπως αρχειακή έρευνα, ανοιχτό και κλειστό αρχείο. Οι ομιλητές αναφέρθηκαν στο κίνδυνο να γίνει το αρχείο ένα μουσειακό είδος με φετιχοποίηση της πληροφορίας ή ένα νεκροταφείο εγγράφων. Ακούστηκαν λόγια σπουδαίων ονομάτων όπως του Ηλιού που αναφερόταν σε συνταγματικό δικαίωμα του πολίτη η πρόσβαση στα Ιστορικά Αρχεία και για άλλη μια φορά μνημονεύθηκε ο Μάνος Χαριτάτος ο οποίος πρώτος έκανε πράξη την έννοια του ανοιχτού αρχείου στο αρχείο που ο ίδιος συγκρότησε με όρεξη και μεράκι με σκοπό την αξιοποίηση του, δηλαδή με σκοπό να δοθεί στην έρευνα. Βέβαια κλειστό, όπως πολύ σωστά αναφέρθηκε, είναι και το αρχείο που δεν έχει προσωπικό και κυρίως κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό που θα ταξινομήσει τα τεκμήρια και θα τα καταστήσει προσβάσιμα στον ερευνητή. 
Το αρχείο είναι στενά συνδεδεμένο με την ιστορία και τη γνώση και όχι τόσο με την ψυχαγωγία όπως μπορεί να συνδεθεί μία βιβλιοθήκη. Συνεπώς, δεν αφορά τόσο το ευρύ κοινό όσο ένα ειδικό κοινό. Για τον λόγο αυτόν η παρούσα συζήτηση απευθύνεται σε ένα κοινό που χρησιμοποιεί ή διαχειρίζεται αυτά τα ιδιαίτερα τεκμήρια κομμάτια ιστορίας του παρελθόντος που αναπόφευκτα συνδέονται με το παρόν και το μέλλον. Γεγονός που αντικατοπτρίζεται από τον μικρό σε αριθμό ατόμων που παρακολούθησαν τη συζήτηση που όμως, λαμβάνοντας υπόψη τις ερωτήσεις, είχε απόλυτη επίγνωση του θέματος.
Ωστόσο, επιβάλλεται να την παρακολουθήσουν και να τη γνωρίσουν και εκείνοι που καλούνται να λάβουν σημαντικές αποφάσεις, εξαιτίας των θέσεων που κατέχουν σε οργανισμούς και επιχειρήσεις, για τη μοίρα του αρχειακού υλικού που έχει παραχθεί, χωρίς απαραίτητα να γνωρίζουν την αξία του.

Εύχομαι αυτή να είναι μία αρχή συζητήσεων περί αρχειακής πολιτικής και κουλτούρας την οποία θα διαδεχθούν και άλλες συζητήσεις στις οποίες θα ακουστούν απόψεις όχι μόνο ακαδημαϊκών αλλά και επαγγελματιών του χώρου.
Και φυσικά εύχομαι τις συζητήσεις να τις ακολουθήσουν πράξεις.

Η συζήτηση έλαβε χώρα στο κτήριο της ΣΓΤ την 1 Δεκεμβρίου του 2014 και μπορείτε να την παρακολουθήσετε εδώ (τα πρώτα 35' είναι διαφημίσεις).  

Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2014

Η δύναμη της αφήγησης

ΜΚΟ. Στο άκουσμα αυτού του ακρωνυμίου γεννιούνται μέσα μου αντικρουόμενα συναισθήματα. Υπάρχουν διεθνώς τόσοι πολλοί μη κυβερνητικοί οργανισμοί που δημιουργούν ερωτηματικά ο σκοπός δημιουργίας και το όφελος των δράσεών τους. Σίγουρα ανάμεσά τους βρίσκονται ορισμένοι που έχουν επιτελέσει σημαντικό έργο. Πρόσφατα άκουσα για το "Όναρ - μέσω τέχνης για το άρρωστο παιδί", ΜΚΟ που έχει ως στόχο να στηρίξει μέσω της τέχνης τα άρρωστα παιδιά. Αποτελείται από εθελοντές με ειδικότητες όπως αφηγητές παραμυθιών, γελωτοθεραπευτές, παιχνιδοθεραπευτές, μουσικοθεραπευτές κ.ά. Κάποιες από τις υπηρεσίες που παρέχουν είναι η επίσκεψη σε παιδιατρικά νοσοκομεία και σε ειδικά σχολεία όπου εφαρμόζουν μεθόδους θεραπείας μέσω τέχνης, όπως η αφήγηση παραμυθιών με σκοπό την ψυχολογική ενδυνάμωση του παιδιού και την προαγωγή του δικαιώματός του για ψυχαγωγία. Αναζητώντας πληροφορίες για την ομάδα αυτή εντόπισα το site τους που όμως φαίνεται να έχει χρόνια να ανανεωθεί.
Η δύναμη της αφήγησης των παραμυθιών και τα πολλαπλά οφέλη στα παιδιά είναι κάτι που όλοι οι παιδαγωγοί και όχι μόνο γνωρίζουν, λίγοι όμως είναι αυτοί που ουσιαστικά ασχολούνται και εφαρμόζουν εντός και εκτός αιθουσών διδασκαλίας. Ορισμένες ζωντανές δημόσιες βιβλιοθήκες της χώρας τείνουν να καθιερώσουν την αφήγηση παραμυθιών στις δράσεις τους, δράσεις που γονείς και εκπαιδευτικοί επιβάλλεται να στηρίζουν.
Εξάλλου, τα παραμύθια της λαϊκής μας παράδοσης δεν γεννιόντουσαν με σκοπό τη δημοσίευση αλλά εξελίσσονταν μέσω της αφήγησης, σαν να γνώριζαν οι παλιοί τη δύναμη αυτή.
Σε μια προσπάθεια καταγραφής αυτού του προφορικού λόγου έχουν εκδοθεί ορισμένοι αξιόλογοι τόμοι, όπως το δίτομο ανθολόγιο
ελληνικών λαϊκών παραμυθιών του Κώστα Καφαντάρη των εκδόσεων Ποταμός που συγκεντρώνει 279 παραμύθια βγαλμένα από μια άλλη εποχή. Ανθολόγιο που εντόπισα σε πολύ προσιτή τιμή στο βιβλιοπαζάρι της Κοτζιά.
Είναι βέβαια και η εξαιρετική σειρά Του Κόσμου τα Παραμύθια των εκδόσεων Απόπειρα που συγκεντρώνει παραμύθια από διάφορες χώρες του κόσμου.
Όλα αυτά για όσους πιστεύουν στα παραμύθια.

Κυριακή 23 Νοεμβρίου 2014

Συγγραφέων αφιερώσεις

Το φετινό βιβλιοφιλικό παζάρι του ΕΛΙΑ υστερούσε σε ποικιλία από το αντίστοιχο περσινό κάνοντάς με να μετανιώνω που δεν είχα βάλει εκείνη την ανάρτηση που είχα σκεφτεί. Δεν υστερούσε όμως σε κόσμο καθώς, μου φάνηκε ότι, πολλοί είχαν τη δική μου ιδέα να επισκεφτούν ένα όμορφο σαββατομεσήμερο σαν το χθεσινό το νεοκλασσικό κτήριο που στεγάζει τις συλλογές του Μάνου Χαριτάτου.
Τις συλλογές που άφησε πίσω του για να τον θυμούνται και να τον θαυμάζουν γνωστοί και άγνωστοι.
Ανάμεσα στον κόσμο, έριξα κλεφτές ματιές στα βιβλία που διέθεταν προς πώληση αλλά τίποτα δεν μου κίνησε το ενδιαφέρον.  
Το γουστόζικο πωλητήριο όμως έχει πάντα κάτι να τραβήξει την προσοχή μου πόσο μάλλον τώρα που δίπλα στις εκδόσεις του ΕΛΙΑ φιγουράρουν και κάποιες από τις πάντα προσεγμένες εκδόσεις του ΜΙΕΤ. 
Εκεί λοιπόν έμαθα για μια έκδοση που θα ενδιαφέρει κάποιους από τους αναγνώστες αυτού του μπλογκ, αν κρίνω από τις δημοφιλείς αναρτήσεις στις οποίες δεν παύουν να βρίσκονται εκείνες που αναφέρονταν στις αφιερώσεις των βιβλίων. Αν και αυτές οι δύο αναρτήσεις μιλούν για τις αφιερώσεις που γράφουν οι αναγνώστες όταν δωρίζουν ένα βιβλίο, το πρωτότυπο αυτό βιβλίο που ανακάλυψα μιλάει για τις αφιερώσεις εκείνες που γράφουν οι συγγραφείς και τυπώνονται συνήθως μετά την σελίδα τίτλου.
Φαντάζομαι τον συγγραφέα να έχει ολοκληρώσει τη συγγραφή μιας μελέτης ή μιας ποιητικής συλλογής και να στέκεται για άλλη μια φορά πάνω από μια λευκή σελίδα ψάχνοντας τις κατάλληλες λέξεις για να αφιερώσει όλη την προσπάθεια σε κάποιον σημαντικό και αγαπημένο άνθρωπο ή ιδέα.
Η ξεχωριστή αυτή ιδέα του ανθολόγιου αφιερώσεων συγγραφέων ανήκει στον Κυριάκο Ντελόπουλο και η έκδοση πραγματοποιήθηκε το μακρινό 1981 αλλά κυκλοφορεί ακόμη ανάμεσά μας.
200 αφιερώσεις Ελλήνων συγγραφέων συγκεντρώθηκαν και παρουσιάζονται με σκοπό να προβληθεί το σημείο εκείνο του βιβλίου που στους πολλούς περνά απαρατήρητο. Αφιερώσεις γεμάτες αγάπη, ευγνωμοσύνη, πίστη, αφοσίωση ή ακόμη και ειρωνεία ή μίσος:

"Στους τυπογράφους -μάρτυρες του ανθρώπινου
πνεύματος- που με τόση καρτερία υπομένουνε,
κάθε είδους παραγωγής της ανθρώπινης διάνοιας,
αφιερώνεται το βιβλίο αυτό"

"Αφιερώνεται σε ήρωες ταπεινούς
φτιαγμένους από το χώμα και το νερό
της ψυχής μας,
σπουδαίους σαν την ομορφιά
και ωραίους σαν την αθανασία."

"Τ' αφιερώνω
         στο Βοσκό, που τον τρυπάει τ' αγιάζι,
         στο Γεωργό, π' αγκομαχά, βαρώντας τη σκαπάνη,
         στο Ναυτικό, που σύντροφο μαύρα πελάγη κάνει
         και στο παιδί, π' ωκεανούς μέσα στο νου του βάζει. (...)"

Παρασκευή 14 Νοεμβρίου 2014

Μας συγχωρείτε για τη σκόνη




Βλέποντας αυτές τις εικόνες του 1913 από τη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης όπου τρεις άντρες προσπαθούν να διώξουν τη σκόνη από ράφια και βιβλία σκέφτηκα αμέσως ότι αν έχουν κάτι κοινό η Αρχειονομία και η Βιβλιοθηκονομία είναι σίγουρα η σκόνη!
Αυτό εξαιτίας μιας ερώτησης που δέχτηκα σχετικά με τις διαφορές των δύο ειδικοτήτων του πτυχίου μου. Στην αρχή μου φάνηκε αφελής ερώτηση καθώς δεν θα μπορούσε να υπάρχουν δύο διαφορετικά αντικείμενα σε ένα πτυχίο, αλλά μπορώ να παραδεχτώ ότι με δεύτερη σκέψη με έβαλε σε προβληματισμό. Έχω νοητά δημιουργηθεί έναν πίνακα με δύο στήλες που στη μία μπαίνουν οι διαφορές και στην άλλη οι ομοιότητες.
Οι δύο ειδικότητες σίγουρα διαφέρουν στην πράξη αλλά θεωρητικά έχουν αρκετές ομοιότητες και βέβαια η σκόνη δεν ήταν η πρώτη που μου ήρθε στο μυαλό αλλά η πληροφορία και η πληροφόρηση.


Δείτε εδώ μερικές εξαιρετικές παλαιές φωτογραφίες βιβλιοθηκών και βιβλιοθηκονόμων εν ώρα εργασίας.

Παρασκευή 7 Νοεμβρίου 2014

Αγαπημένοι συγγραφείς

Η νέα έκδοση της Μαρίας Μήτσορα με βρήκε στη στιγμή που αναζητούσα ένα βιβλίο να μου κρατήσει συντροφιά ταξιδεύοντας με το τρένο. Το ταξίδι στο σκοτάδι απαιτεί έναν χάρτινο σύντροφο να καλύψει το μαύρο φόντο του παραθύρου.
Η Μήτσορα είναι μια συγγραφέας που συμπαθούσα ιδιαίτερα από τα παλιά τα χρόνια.
Είναι ο τρόπος γραφής και ο τρόπος που χρησιμοποιεί τις λέξεις που με γοητεύουν. Ίσως είναι η μόνη συγγραφέας που παρακολουθώ τόσο τη συγγραφική της πορεία. Σίγουρα η μόνη της σύγχρονης νεοελληνικής λογοτεχνίας που η βιβλιοθήκη μου περιλαμβάνει όλους τους τίτλους της, τους λίγους δυστυχώς ή ευτυχώς τίτλους που έχει εκδώσει.
Σε παλαιότερη συνέντευξή της είχε δηλώσει ότι η διαδικασία της συγγραφής είναι για αυτήν κάτι το διασκεδαστικό, είναι μια διαδικασία που της βγαίνει αυθόρμητα, σαν μια φωνή να της υπαγορεύει τις λέξεις, του υποσυνειδήτου τη φωνή. Ως εκ τούτου, οι λέξεις τη γοητεύουν και δεν τη βασανίζουν, είναι γιατί η ίδια κατοικεί μέσα στις λέξεις, όπως έχει πει και έχει εξαιρετικά περιγράψει στο βιβλίο Με λένε Λέξη.
Κι αυτό είναι κάτι που με συναρπάζει, είναι γιατί αυτό θεωρώ τέχνη, ενώ η περαιτέρω εμβάθυνση και περισυλλογή για την αναζήτηση των σωστών λέξεων, μου φαντάζει περισσότερο επιστήμη. Η άχαρη διαδικασία της εμβάθυνσης, ο άσκοπος προβληματισμός που ίσως εντέλει να μην οδηγήσει πουθενά και ίσως ακόμη ακόμη και να αλλοιώσει αυτό που αυθόρμητα αποτύπωσε ο νους στο χαρτί. Προσπαθώντας να αποδώσεις όσο πιο καλά μπορείς την αρχική ιδέα ίσως να τη χάσεις στο δρόμο της αυτομαστίγωσης. Δεν μιλάω για τις διορθώσεις, μια δεύτερη και τρίτη ή και περισσότερες αναγνώσεις είναι απαραίτητες, μιλάω για τον υπέρ του δέοντος ζήλο που είναι δουλειά ενός ακαδημαϊκού και όχι ενός καλλιτέχνη.
Δεν είναι η τέχνη μαρτύριο, είναι λύτρωση.
Από τις πρώτες λέξεις του ολόφρεσκου βιβλίου της μια σκέψη μου καρφώθηκε στο μυαλό: άλλαξε, δεν παίζει πια με τις λέξεις. Εκείνο το διασκεδαστικό παιχνίδι με τις αλλαγές στα νοήματα των λέξεων σαν να χάθηκε. Μα να, σαν τώρα να νιώθω ότι τις δάμασε, σαν να τις έβαλε στη σειρά εκείνη δίνοντας έμφαση στο μύθο, στο τελικό αποτέλεσμα και όχι στη μία μεμονωμένη πρόταση.
Το από τη μέση και κάτω περιλαμβάνει 15 διηγήματα, κάποια από τα οποία μου πέρασαν απαρατήρητα ενώ κάποια άλλα έβαλαν σε περίεργα μονοπάτια τη σκέψη μου. Οι συλλογές διηγημάτων είναι ένας ανώδυνος δρόμος καθώς μπορούν να καλύπτουν όλα τα γούστα.
Καθώς ξεφυλλίζω τώρα ξανά το βιβλίο διαπιστώνω ότι οι υπογραμμίσεις μου είναι λιγοστές, κάτι που δεν συνέβαινε στα προηγούμενά της βιβλία. Αν μπορούσα όμως να είχα υπογραμμίσει από την αρχή έως το τέλος μία από τις ιστορίες, θα το είχα κάνει.
Μένω να ανυπομονώ τώρα για την μετά από, ποιος ξέρει πόσα χρόνια, επόμενη έκδοσή της.

Δευτέρα 3 Νοεμβρίου 2014

Του κανενός οι ιστορίες

Ο Μαραμπού συνάντησε τον Μπρεχτ και παρουσιάζει με το ξεχωριστό ύφος του το ιδιαίτερο αυτό ανάγνωσμα. Δεν μπορώ παρά να αναρτήσω την διαφορετική αυτή η ανάρτηση παρόλο που δεν συνάδει με τα αναγνωστικά μου γούστα κι αφήνω για επόμενη ανάρτηση τις εντυπώσεις από τα σημερινά εγκαίνια της  έκθεσης των ΓΑΚ "100 χρόνια Γενικά Αρχεία του Κράτους, 500 χρόνια ιστορίας".


Ανάμεσα στα χειμαρρώδη μυθιστορήματα με τα ορμητικά ρεύματα λόγου, μου αρέσει να παρεμβάλλω στέρεα κομμάτια συμπαγούς λόγου, σαν βράχια φυτεμένα στο ποτάμι.  Οι αφορισμοί και οι μικρές αλληγορικές ιστορίες πάντοτε με εντυπωσίαζαν με την μαεστρία με την οποία είναι γραμμένες και με την πολλή σκέψη που στρίμωχναν στα στενά όρια της έκτασής τους.
Οι “Ιστορίες του κ. Κόυνερ” του Μπέρτολτ Μπρεχτ συμπυκνώνουν εντυπωσιακά την κοινωνική του κριτική καθώς και την ηθική του φιλοσοφία. “Ο ήρωάς τους είναι πολυσήμαντος: το όνομά του (Keuner) πλησιάζει υπαινικτικά την λέξη Keiner (κανένας)... ενώ όπου συντομογραφείται (κύριος Κ.), γίνεται αντίποδας του ομώνυμου ήρωα της καφκικής Δίκης”. Οι αλληγορικές ιστορίες του Μπρεχτ θυμίζουν πολύ τις αντίστοιχες του Κάφκα (πέρα από την προφανή ομοιότητα που επισημαίνεται παραπάνω). Σε πολλά σημεία διαφέρει το περιεχόμενο τους, αλλά οι ομοιότητες είναι περισσότερες από τις διαφορές. Έχουν αυτό το διφορούμενο αλληγορικό νόημα, πολλές φορές ανερμήνευτο και μυστηριώδες στα μάτια του αναγνώστη. Κάποιες δε θα τις καταλάβεις με την πρώτη, ίσως ούτε και με την δεύτερη, κάποιες άλλες θα τις βρεις σπουδαίες, κάποιες άλλες χλιαρές, μπορεί και γελοίες. Όμως, όλες τους, “είναι λαμπρά δείγματα πεζού λόγου” και γι' αυτό αξίζουν την προσοχή σας.

[Η συνάντηση]
Ένας άνθρωπος που είχε καιρό να δει τον κύριο Κ., τον χαιρέτησε λέγοντας: «Δεν αλλάξατε καθόλου». «Αχ!» έκανε ο κύριος Κ. και έχασε το χρώμα του.

[Περί προδοσίας]
Πρέπει να κρατά κανείς την υπόσχεσή του; Πρέπει να δίνει υποσχέσεις; Όπου χρειάζεται να δοθεί μια υπόσχεση, δεν επικρατεί τάξη. Ο άνθρωπος δεν είναι σε θέση να υποσχεθεί τίποτα. Τι να υποσχεθεί το χέρι στο κεφάλι; Ότι θα μείνει χέρι και δε θα γίνει πόδι; Γιατί το χέρι, κάθε εφτά χρόνια, γίνεται άλλο χέρι. Όταν ο ένας προδίδει τον άλλον, προδίδει τον ίδιο στον οποίο έδωσε την υπόσχεση; Όταν αυτός που έλαβε την υπόσχεση περνά διαρκώς από διαφορετικές καταστάσεις και αλλάζει διαρκώς ανάλογα με την κάθε κατάσταση, πώς να τηρήσεις πια την υπόσχεση που τού είχες δώσει όταν ήταν άλλος; Ο σκεπτόμενος είναι προδότης. Ο σκεπτόμενος δεν υπόσχεται τίποτα, παρά μόνο ότι θα παραμείνει σκεπτόμενος.

[Συνομιλίες]
«Εμείς οι δυο δεν μπορούμε να συζητήσουμε πια» είπε ο κύριος Κ. σ' έναν άνθρωπο. «Γιατί;» ρώτησε τρομαγμένος ο άλλος. «Όταν σας βλέπω, δεν μου' ρχεται τίποτα λογικό» παραπονέθηκε ο κύριος Κ. «Α, δε με πειράζει καθόλου» τον παρηγόρησε ο άλλος. «Σας πιστεύω» είπε πικρόχολα ο κύριος Κ., «αλλά πειράζει εμένα».

[Η ομοιότητα είναι καλύτερη απ' τη διαφορά]
Καλό δεν είναι πως οι άνθρωποι διαφέρουν, αλλά πως μοιάζουν. Μεταξύ των ομοίων υπάρχει η συμπάθεια. Μεταξύ των διαφορετικών, η πλήξη.

[Ο Σωκράτης]
Ο κύριος Κ. διάβασε ένα βιβλίο σχετικά με την ιστορία της φιλοσοφίας, κι έπειτα εκφράστηκε αποδοκιμαστικά για τις απόπειρες των φιλοσόφων να εμφανίσουν τα πράγματα ως εκ θεμελίων αδιάγνωστα. «Κι ενώ οι σοφιστές» είπε, «ισχυρίζονταν ότι γνώριζαν πολλά, χωρίς τίποτα να έχουν μελετήσει, ο σοφιστής Σωκράτης διακρίθηκε με τον αλαζονικό ισχυρισμό ότι ένα μόνο γνώριζε, ότι δεν γνώριζε τίποτα. Θα περίμενε βέβαια κανείς να τον ακούει να προσθέτει: επειδή ούτε και εγώ έχω μελετήσει τίποτα. (Για να γνωρίζουμε κάτι, πρέπει να το έχουμε μελετήσει.) Κατά τα φαινόμενα, όμως, δεν πρόσθεσε τίποτα άλλο. Μπορεί, όμως, οι επόμενες φράσεις του να πνίγηκαν στο θυελλώδες χειροκρότημα που ξέσπασε μετά την πρώτη του φράση, και που κράτησε δυο χιλιάδες χρόνια».

Πέμπτη 30 Οκτωβρίου 2014

Ευτυχισμένος που έκανε το ταξίδι του Οδυσσέα

Αυτό το βιβλίο συγκεντρώνει όλα όσα θα ήθελα να περιέχει ένα βιβλίο: μύθο, ιστορία, αληθινά γεγονότα, ταξίδι. Παρέμενε χρόνια τώρα στη λίστα με τα βιβλία που θα ήθελα να διαβάσω μέχρι που το εντόπισα σε μια ιδιαιτέρως χαμηλή τιμή στους πάγκους του περιπτέρου που βρίσκεται Ακαδημίας και Ασκληπίου και που εξελίσσεται σιγά σιγά σε ένα μοναδικό βιβλιοπωλείο με βιβλία δεύτερο χέρι.
Πρόκειται για την ιστορία της ζωής του όχι γνωστού Γιάνκου Δανιηλόπολου, ο οποίος γεννήθηκε το 1899 σε ένα χωριό της Ανατολικής Θράκης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, το Βασιλικό. Το μεγάλο ταξίδι της ζωής του ξεκινά το 1910 όταν αφήνει τον τόπο που γεννήθηκε για να μάθει γράμματα στη Μεγάλη του Γένους Σχολή της Κωνσταντινούπολης. Τα σχολικά του χρόνια τα αφηγείται με μια αίσθηση νοσταλγίας, ενώ οι αναμνήσεις του από καθηγητές και τάξεις περιγράφονται τόσα ζωντανά που τολμώ να πω ότι είναι ό,τι πιο όμορφο έχω διαβάσει. Ο τρόπος που εκείνοι οι εκπαιδευτικοί εκείνα τα χρόνια δίδασκαν την ελληνική ιστορία σε ένα μέρος που δεν ήταν Ελλάδα εν μέσω των Βαλκανικών Πολέμων ξεχωρίζει στη σκέψη αυτού του πολυταξιδεμένου ανθρώπου.
Μετά το τέλος των πολέμων, το χωριό του ανήκει πια στη Βουλγαρία, τα σύνορα άλλαξαν και η νέα πρωτεύουσα απείχε πολλά χιλιόμετρα χωρίς δρόμους επικοινωνίας. Οι πόλεμοι των ανθρώπων όμως δεν τελειώνουν έτσι απλά και ο Γιάνκος Δανιηλόπουλος θα αναγκαστεί να γίνει επτά φορές πρόσφυγας, να ταξιδέψει πολύ, να αλλάξει αναρίθμητα επαγγέλματα, να χάσει πολλές φορές την περιουσία του και οτιδήποτε με κόπους είχε κτίσει αυτός και η οικογένειά του.
Με δύναμη, πείσμα και ευφυΐα και καθόλου μιζέρια και γκρίνια θα ξαναρχίσει πάλι από την αρχή τη ζωή του πολλές φορές ώσπου να καταλήξει το 1950 να αφήσει για πάντα τη Μαύρη Θάλασσα και το εμπόριο και να εγκατασταθεί στο ρουμανοπροσφυγικό καταυλισμό του Λαυρίου και να ασχοληθεί για πρώτη φορά με αγροτικές δουλειές.
Μέσα από την αφήγηση των ταξιδιών της ζωής του ζωντανεύει ένα κομμάτι ιστορίας του παρευξείνιου ελληνισμού που εμπλουτίστηκε με ιστορικό και φωτογραφικό υλικό από την εξαιρετική Μαριάννα Κορομηλά. Ο μοναδικός αυτός συνδυασμός εξιστόρησης βιωμάτων και προσθηκών υπό το πρίσμα ενός ιστορικού, δίνουν έναν εντυπωσιακό αποτέλεσμα που σε κανένα βιβλίο Ιστορίας δεν μπορεί να βρεθεί.
Ως αναγνώστρια αισθάνομαι ευγνώμων για την έκδοση αυτού του βιβλίου.
Κλείνοντας το βιβλίο μένω εντυπωσιασμένη από τη ζωή ενός ανθρώπου, ο οποίος αψηφώντας διωγμούς και ξεριζωμούς κατάφερε να παραμείνει ευτυχισμένος και να ζήσει μια πλούσια ζωή κοντά σε ανθρώπους αγαπημένους.

Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2014

Βιβλιαγορές και σκέψεις του Σαββάτου


Η Bιβλιοθήκη της Ακαδημίας Αθηνών, η τρίτη μεγαλύτερη και σημαντικότερη βιβλιοθήκη της Ελλάδας, μετά την Εθνική Βιβλιοθήκη και τη Βιβλιοθήκη της Βουλής, κάνει για πρώτη φορά στην ιστορία της άνοιγμα στο ευρύ κοινό με σκοπό να γίνουν γνωστοί οι θησαυροί που φυλάσσει στα βιβλιοστάσιά της.
Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να δει το σπουδαίο αυτό κτήριο της Ακαδημίας Αθηνών να θαυμάσει την εξαιρετική και καλοδιατηρημένη αρχιτεκτονική και τα στολίδια που κοσμούν το εσωτερικό του κτηρίου, ενώ παράλληλα να γνωρίσει το σπάνιο υλικό της σπουδαίας αυτής βιβλιοθήκης. Την καλοστημένη έκθεση του σπάνιου αυτού υλικού επιμελήθηκε η Χρύσα Μαλτέζου, η τέως Διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας, του μοναδικού ελληνικού επιστημονικού ινστιτούτου που υπάρχει στο εξωτερικό.
Παράλληλα με την έκθεση πραγματοποιήθηκε βιβλιαγορά εκδόσεων της Ακαδημίας Αθηνών με σκοπό την ενίσχυση της «Ιακωβάτειου Βιβλιοθήκης» στο Ληξούρι Κεφαλλονιάς που υπέστη ζημιές από τους πρόσφατους σεισμούς. Εχτές, η τελευταία μέρα της βιβλιαγοράς, είχαν μείνει ελάχιστοι τόμοι γεγονός που με χαροποίησε και ας μην βρήκα τίποτα να αγοράσω. Όμως είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ την έκθεση που ενώ είχε ανακοινωθεί ότι δεν θα ήταν ανοιχτή Σάββατο ήταν ορθάνοιχτη γεμάτη κόσμο και με ξενάγηση.
Με μεγάλο εντυπωσιασμό είδα τις αλλαγές που έχουν γίνει στη βιβλιοθήκη τα τελευταία δέκα χρόνια που έχω να την επισκεφθώ, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό έγιναν χάρις στους ανθρώπους που δουλεύουν και προσέχουν τις συλλογές της και είναι σε θέση σήμερα να εκθέτουν τους θησαυρούς της.





Στη συνέχεια κατευθύνθηκα σε μία άλλη βιβλιαγορά αυτή που διοργάνωνε η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, η βιβλιοθήκη της Αμερικάνικης Σχολής Κλασικών Σπουδών. Διαβαίνοντας μέσα από το Κολωνάκι πέρασα από την πλατεία Δεξαμενής και βρέθηκα μπροστά σε μια παντελώς άδεια και αραχνιασμένη ανταλλακτική βιβλιοθήκη. Αυτή η όμορφη ιδέα της ανταλλαγής βιβλίων κατάντησε ένα άδειο μεταλλικό ντουλάπι που ασχημαίνει την πλατεία των λογοτεχνών της Γενιάς του '30. Οι ευθύνες βαραίνουν κυρίως αυτούς που είχαν την ιδέα και αφού την υλοποίησαν την άφησαν στη μοίρα της.  
Όταν έφτασα στον κήπο της Γενναδείου αντίκρισα τραπέζια ντυμένα στα λευκά γεμάτα με βιβλία προς πώληση. Προσαρμόστηκα γρήγορα την ανακατωσούρα που επικρατούσε εξαιτίας της πληθώρας των τίτλων και ξεκίνησα το κυνήγι του θησαυρού. Πραγματικό κυνήγι καθώς οι τιμές κυμαίνονταν από 1 έως 5 ευρώ και δεν άργησα να καταλάβω ότι οι τίτλοι κάθε άλλο παρά αδιάφοροι ήταν.
Εντύπωση μας προκάλεσαν οι ιδιόχειρες αφιερώσεις των συγγραφέων στις λευκές σελίδες των βιβλίων. Αφιερώσεις που δεν απευθύνονταν σε ανώνυμα πρόσωπα αλλά σε πλέον επώνυμα, όπως τον Κ. Στεφανόπουλο τέως Πρόεδρο Δημοκρατίας αυτή της τόσο δημοκρατικής χώρας που οι πολιτικοί δωρίζουν τα βιβλία που τους δώρισαν σε ιδιωτικές βιβλιοθήκες και οι βιβλιοθήκες αυτές αψηφούν τις ιδιόχειρες αφιερώσεις και επιλέγουν να τα πουλήσουν. Προφανώς, θέλω να πιστεύω πως ήταν βιβλία που είχαν κι άλλα αντίτυπά τους και προφανώς ήταν ένας τρόπος για να ενισχύσουν τα ταμεία τους που είναι σίγουρα πιο γεμάτα από τα ταμεία των δημόσιων βιβλιοθηκών.
Παρόλα αυτά, εμείς, κοινοί θνητοί, επωφεληθήκαμε της ευκαιρίας να αποκτήσουμε βιβλία με ιδιόχειρες αφιερώσεις ίσως και σπουδαίων συγγραφέων που απευθύνονται σε ανθρώπους με σπουδαίους τίτλους ένα ζεστό Σάββατο του Οκτώβρη στον κήπο της Γενναδείου.

Δευτέρα 13 Οκτωβρίου 2014

Η χρησιμότητα του πολιτισμού

Διαβάζοντας μία συνέντευξη του νέου διευθυντή της Εθνικής Βιβλιοθήκης στην οποία αναφερόταν στην ελλειπή κρατική χρηματοδότηση και στα διάφορα οικονομικά προβλήματα της μεγαλύτερης και σημαντικότερης βιβλιοθήκης αυτής της χώρας, στην τελευταία πρόταση προέτρεπε την ανάγνωση ενός βιβλίου με τον τίτλο Η χρησιμότητα του αχρήστου. Ένα εξαιρετικό βιβλίο που αν δεν είχα διαβάσει αυτή τη συνέντευξη ίσως να μην είχα καταλάβει περί τίνος πρόκειται. Το λιτό εξώφυλλό του δεν μαρτυρεί τίποτα από το περιεχόμενό του κι ας είναι ένα βιβλίο που φιγουράρει στις βιτρίνες και στις προβολές των μεγάλων βιβλιοπωλείων, δεν θα μου είχε κινήσει το ενδιαφέρον.
Ο Ιταλός ακαδημαϊκός Νούτσιο Όρντινε με τρόπο απλό παρουσιάζει την χρησιμότητα των ουμανιστικών γνώσεων που τείνουν να θεωρηθούν άχρηστες καθώς δεν φέρνουν κέρδος στα ακαδημαϊκά ιδρύματα αφού η έρευνα στις ανθρωπιστικές επιστήμες κάθε άλλο παρά κερδοφόρες είναι σε αντίθεση με την έρευνα στις τεχνολογικές ή στις θετικές επιστήμες. Παράλληλα, αναφέρεται στη χρησιμότητα των υπηρεσιών πληροφόρησης, των μουσείων, των βιβλιοθηκών και των αρχείων αλλά και γενικότερα της τέχνης για την ανάπτυξη του ανθρώπινου πνεύματος και την ολοκλήρωση της καλλιέργειας του νου. Παραθέτοντας δεκάδες αποσπάσματα από κείμενα των σημαντικότερων εκπροσώπων του πνεύματος ανά τους αιώνες, τεκμηριώνει τη χρησιμότητα της λογοτεχνίας και αποσυνδέει την κουλτούρα και τον πολιτισμό από το χρηματικό κέρδος.
"Η ζωή ενός μουσείου ή μιας αρχαιολογικής ανασκαφής, όπως επίσης αυτή ενός αρχείου και μιας βιβλιοθήκης, είναι ένας θησαυρός που η κοινότητα οφείλει να συντηρεί με κάθε κόστος" ακόμη και αν από αυτή δεν βγάζει κάποιο άμεσο χρηματικό κέρδος.
Σε μια κοινωνία που κρίνει ως χρήσιμο οτιδήποτε κερδοφόρο ο Όρντινε χρησιμοποιεί τα λόγια λογοτεχνών, φιλοσόφων και επιστημόνων, χρησιμοποιεί δηλαδή την παγκόσμια σοφία, για να θυμίσει ότι ο πολιτισμός δεν λειτουργεί με τους νόμους των επιχειρήσεων, το ίδιο και τα πανεπιστήμια.
Εξαιρετική μελέτη που δεν θα έπρεπε να λείπει από καμία βιβλιοθήκη.

Πέμπτη 9 Οκτωβρίου 2014

Η μηχανή του σφάλματος

Ο Μαραμπού διάβασε ένα πολύ ιδιαίτερο δοκίμιο που μιλά για τη χαρά της ανάγνωσης, μπαίνει στο μυαλό του αναγνώστη και αφηγείται τι συμβαίνει εκεί και φυσικά έστειλε εντυπώσεις:

Πόσες και πόσες φορές, αναγνώστες δεν στοχάστηκαν πάνω στα βιβλία που διάβασαν; Δεν είναι αναγκαίο να γίνει, είναι όμως θεμιτό. Πολλές φορές θέλεις να πας την ανάγνωση ένα βήμα παραπέρα, να σκεφτείς τους λόγους για τους οποίους ο συγγραφέας επέλεξε μια συγκεκριμένη αφηγηματική τεχνική, να μαντέψεις ποια πρόσωπα μπορεί να κρύβονται πίσω από τα “πρόσωπα”, ή τουλάχιστον να ψέξεις με την ησυχία σου τον συγγραφέα για τα μύρια όσα σφάλματα στα οποία υπέπεσε, αναθεματίζοντας την φήμη που τον τυλίγει, όταν εσύ θα μπορούσες να γράψεις σαφώς πολύ καλύτερα από αυτόν!
Ο Μάριο Λαβατζέτο, Ιταλός θεωρητικός της λογοτεχνίας, γνωρίζοντας προφανώς, ότι σπανίως μια ανάγνωση αρχίζει και τελειώνει στα στενά όρια της αναγνωστικής απόλαυσης, ξεκινά ν' αναπλάσει την ιστορία μιας ανάγνωσης, συνεπικουρούμενος (εδώ, η επίδραση του μεγάλου Καλβίνο γίνεται αντιληπτή με ένα φευγαλέο βλεφάρισμα του νου!) από έναν φανταστικό αναγνώστη, “αρκεί να είναι υπομονετικός και να μην αφήνει κατά μέρος όλα όσα ξεφεύγουν από τη λογική της γραμμικής διαδοχής των γεγονότων”. Στοχεύουν λοιπόν τον Μπαλζάκ και το διήγημά του “La Grande Breteche”, το οποίο υπέστη πολλές επεμβάσεις από το συγγραφέα του και πολλές “μετακινήσεις” μέσα στην πελώρια Ανθρώπινη κωμωδία του, κατά τη διάρκεια των επανεκδόσεων. Γιατί συνέβη αυτό, φανταστικέ αναγνώστη;
Ο φανταστικός αναγνώστης αφού διαβάσει (μαζί με μας) την ιστορία της “Grande Breteche”, αναλαμβάνει να δώσει λύση στα ερωτήματα που ανακύπτουν, ελάχιστα σίγουρος για τις απαντήσεις.
(...) πίσω από κάθε συνείδηση αναγνώστη – ακόμα και από την πιο οξυδερκή και συνετή – υπάρχει μια ερευνητική ροπή που την αυξάνει το ρεαλιστικό κείμενο, καθώς ξεδιπλώνει όλους τους μηχανισμούς των ιστορικών ή ψευδο-ιστορικών αναφορών. Οι λέξεις προβάλλουν την πραγματικότητα σαν σκιά, ταυτόχρονα όμως παραπέμπουν οι ίδιες σε μια πραγματικότητα, σε ένα σύνολο “πραγμάτων”˙ έχουν μια προέλευση, ή τουλάχιστον κουβαλούν μέσα τους την πληθωρική μνήμη της προέλευσής τους.
Ξεκινάει λοιπόν, μια “αστυνομική έρευνα” προς διαλεύκανση του μυστηρίου: ερευνώνται πηγές, τα χειρόγραφα του συγγραφέα για τυχόν σβησίματα ή τρεμουλιάσματα και δισταγμούς του
χεριού και του μυαλού, αναζητούνται στοιχεία μέσα στην αλληλογραφία με τους συγγενείς του, οτιδήποτε θα ενοχοποιήσει τον αδίστακτο δημιουργό. Θα κοροϊδέψει εμάς ο Μπαλζάκ, σκεφτόμαστε χαιρέκακα, παρασυρμένοι από την αλαζονεία του φανταστικού αναγνώστη, λησμονώντας φαίνεται ότι,
(...) το λογοτεχνικό κείμενο είναι από τη φύση του “σπογγώδες” και απορροφά, στη διάρκεια της μακρόχρονης ύπαρξής του, μια μεγάλη ποσότητα σημασιών που δεν είχαν προβλεφθεί στην “γραφή” του (ή και που είναι αρχικά “ξένες” προς αυτή), χωρίς να είναι δυνατόν να το αποκαταστήσουμε στην πρωτογενή μορφή του απλώς στύβοντάς το ή στεγνώνοντάς το στον ήλιο.
“Η μηχανή του σφάλματος” είναι ένα όμορφο δοκίμιο για όσα, λίγο ή πολύ, σκέφτεται κάθε βιβλιόφιλος ύστερα από μία ανάγνωση. Συνταιριάζει πολλά και διαφορετικά είδη γραφής, περιέχει πολλά αποσπάσματα από κείμενα του Μπαλζάκ (συμπεριλαμβανομένης και της ιστορίας της “Grande Breteche”), αλληλογραφία, βιογραφία και φυσικά δοκιμιακό λόγο, στιβαρό και ουσιώδη, κάτι που αποδεικνύεται και από τις πολλές σελίδες βιβλιογραφικών αναφορών για ένα βιβλίο σχετικά μικρής έκτασης. Μπορεί να μην τρέξετε στα βιβλιοπωλεία για να το αγοράσετε, αν όμως πέσει τυχαία στα χέρια σας, σίγουρα θα το διαβάσετε ως το τέλος, απολαμβάνοντας παράλληλα τρεις διαδοχικές αρωματικές κούπες καφέ – προς τιμήν του σπουδαίου Μπαλζάκ, που έπινε πενήντα καφέδες την μέρα, για να μπορεί να γράψει όλα αυτά τα σπουδαία, που εμείς οι τωρινοί αναγνώστες, ερχόμαστε να αποδομήσουμε σε μια πρωινή συνάντησή μας σε ένα βιβλιοπωλείο-καφέ!

Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2014

Ένα βιβλίο για βιβλία ακόμη


Ένα ακόμη βιβλίο για βιβλία, από αυτά που μας αρέσει να διαβάζουμε εδώ, κυκλοφόρησε πριν από μερικούς μήνες από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Η ιδέα της έκδοσης, αλλά εν μέρει και της συγγραφής, ανήκει σε έναν άνθρωπο που περιτριγυρίζεται από βιβλία, ζει και εργάζεται μαζί τους, αγοράζει και πουλάει παλαιά βιβλία. Το παλαιοβιβλιοπωλείο αυτό της Ιπποκράτους (πριν αλλάξει διεύθυνση και μεταφερθεί στην Χαριλάου Τρικούπη), το θυμάμαι από τότε που άνηκε στον προηγούμενο ιδιοκτήτη. Θυμάμαι ένα γκριζομάλλη γεράκο, στον οποίο είχα πάει ως μαθήτρια για να πουλήσω τα παιδικά μου βιβλία, με σκοπό να ελευθερώσω ράφια για τα επόμενα και φυσικά για να αποκτήσω χρήματα για να πάρω άλλα. Τη στιγμή εκείνη τη θυμάμαι ακόμη, γιατί με αυτήν την κίνηση έχασα τα βιβλία εκείνα που με ώθησαν στην ανάγνωση, εκδόσεων που δεν υπάρχουν πια.
Και γιατί μπορεί να είχα αποκτήσει χώρο στη βιβλιοθήκη, χρήματα όμως δεν είχα αποκτήσει, το αντάλλαγμα για μια σακούλα βιβλία ήταν να διαλέξω ένα βιβλίο από τα ράφια του παλαιοβιβλιοπωλείου. Δεν μου είχε φανεί πολύ δίκαια η ανταλλαγή, αλλά την είχα δεχτεί γιατί ήμουν αποφασισμένη να ξεφορτωθώ αυτά τα βιβλία που ήταν πια παιδικά για εμένα.
Όμως δεν ξανά πήγα στο βιβλιοπωλείο αυτό.
Μέχρι που μια μέρα εντελώς τυχαία γνώρισα το νέο ιδιοκτήτη. Φοιτήτρια πια, συμπάθησα αμέσως το μουσάτο κύριο με την πίπα που μιλούσε για τα βιβλία με το ίδιο πάθος που μιλούσε για φαγητό, κρασί και ταξίδια.
Ο μουσάτος αυτός κύριος, λοιπόν, που είναι ο Νίκος Χρυσός, είχε την ιδέα να προτείνει σε 24 συγγραφείς, να γράψουν ιστορίες για βιβλία και να τις δημοσιεύσει στην ιστοσελίδα του παλαιοβιβλιοπωλείου του. Για αρκετές εβδομάδες ανέβαιναν αυτές οι ιστορίες, αλλά ποτέ δεν διάβασα καμία. Παρόλο που γνώριζα την ιδέα, παρόλο που ήξερα ότι θα μου αρέσουν, άνοιγα το link, διάβαζα τον τίτλο, σκρόλαρα και έβλεπα την έκταση της ιστορίας κι ύστερα έκλεινα το παράθυρο λέγοντας πως θα τη διαβάσω κάποια άλλη φορά. Ποτέ δεν διάβασα καμία. 
Αλλά όταν έμαθα ότι όλες οι ιστορίες θα εκδοθούν σε ένα βιβλίο, ανυπομονούσα να κρατήσω στα χέρια μου τις Ιστορίες βιβλίων.
Και να τες λοιπόν, 24 ιστορίες γεμάτες βιβλιοφιλικά επεισόδια. Οι πιο πολλές αναφέρονται στη συγγραφή, αναμφίβολα εξαιτίας το πάθος των δημιουργών τους. Άλλες γραμμένες απλά, τόσο απλά που βαριέσαι, άλλες γραμμένες με ένταση που σου καρφιτσώνονται στη μνήμη, άλλες σου γνωρίζουν καλούς συγγραφείς, αλλά όλες μαζί σου υπενθυμίζουν τη δύναμη των βιβλίων και των λέξεων, του χάρτινου κόσμου που συνεχίζει να δίνει νόημα στις στιγμές που όλα μοιάζουν μάταια.

Κυριακή 28 Σεπτεμβρίου 2014

Γενικά Αρχεία του Κράτους

Όταν κάποιος αναφέρεται στην Ιστορία αναφέρεται στα αρχεία, στις πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για να φτάσουμε στη γνώση. Ολόκληρη η Ιστορία βρίσκεται στα έγγραφα που παράγονται καθημερινά. Ολόκληρη η Ελληνική Ιστορία φυλαγμένη σε κουτιά, ταξινομημένη σε φακέλους, περιμένει τους ερευνητές να τη μελετήσουν. Ένα παζλ λέξεων που καλεί τον αρχειονόμο να το οργανώσει και τον ερευνητή να το ενώσει.
Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους περιέχουν ένα σημαντικό μέρος, αν όχι όλη, της Ελληνικής Ιστορίας. 25.000 μέτρα αρχειακού υλικού βρίσκονται στο κεντρικό κτίριο στο Ψυχικό. Από την ίδρυσή τους, το 1914, τα τεκμήρια μεταφέρθηκαν, στοιβάχτηκαν, σε διάφορα κτίρια, σε αποθήκες, σε δωμάτια μέχρι να στεγαστούν σε ένα κτίριο που να τους αρμόζει, μόλις το 2003. Σε ένα κτίριο 7.000 τ.μ. που δημιουργήθηκε για αυτά σύμφωνα με αρχειακές προδιαγραφές.
Φέτος τα ΓΑΚ γιορτάζουν με διάφορες εκδηλώσεις, σε μια προσπάθεια εξωστρέφειας, τα 100 χρόνια από την ίδρυσή τους.
Στο πλαίσιο αυτό ζητήθηκε από 31 καλλιτέχνες να αναπαραστήσουν εικαστικά τα αρχεία. Να εμπνευστούν από το υλικό που φυλάσσεται στους χώρους και να δημιουργήσουν έργα τέχνης.
Ο κάθε καλλιτέχνης αναπαριστά με διαφορετικό τρόπο πως αντιλαμβάνεται τις έννοιες αρχείο, γνώση, ιστορία.
Η Εύη Καζάκου εμπνεύστηκε από τα προικοσύμφωνα και δημιούργησε ένα ξεχωριστό νυφικό στα χρώματα του Αιγαίου:



 Ο Παναγιώτης Τέτσης αγάπησε το Αρχείον Κοινότητος Ύδρας 1778-1823:


Η Ελένη Κρίκκη ίσως να εμπνεύστηκε από τον τρόπο που συντηρείται το έγγραφο ή και από το διαφορετικό υπόστρωμα στο οποίο βρίσκεται η πληροφορία και δημιούργησε ένα νέο αρχειακό υλικό που βασικό συστατικό του είναι η μνήμη:


Ο Γιάννης Μετζικώφ αναπαριστά τη γνώση σε μορφή καπέλου:


Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι 24/10 με ελεύθερη είσοδο.
Για όσους δεν έχουν την ευκαιρία να την επισκεφθούν μπορούν να βρουν τον κατάλογο της έκθεσης εδώ.
Παράλληλα, ετοιμάζεται η έκθεση που θα περιέχει σπουδαία τεκμήρια των ΓΑΚ και θα βρίσκεται στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής από την 1 Νοεμβρίου. Τα εκθέματα για την ώρα συντηρούνται με γοργούς ρυθμούς για να μεταφερθούν με ασφάλεια.

Σάββατο 27 Σεπτεμβρίου 2014

Κινηματογράφος, βιβλιοθήκες και άλλα

Συνεχίζουν να με εκπλήσσουν οι ουρές που σχηματίζονται για άλλη μια χρονιά έξω από τους κινηματογράφους που συμμετέχουν στις Νύχτες Πρεμιέρας. Αν και στις κριτικές δεν έχουν γραφτεί και τα καλύτερα σχόλια για τις ταινίες που προβάλλονται, η ζήτηση άλλα φανερώνει. Τέτοια ζήτηση που με κάνει να αναρωτιέμαι γιατί αυτό το φεστιβάλ δεν διαρκεί περισσότερο ή έστω δεν συμμετέχουν περισσότεροι κινηματογράφοι.
Από το τριήμερο των προβολών ταινιών μικρού μήκους στο Γαλλικό Ινστιτούτο αφιερωμένων σε χώρους πολιτισμού που είχα αναφερθεί στην προηγούμενη ανάρτηση, κατάφερα να παρακολουθήσω δυστυχώς μόνο την πρώτη ημέρα που ήταν αφιερωμένη στις βιβλιοθήκες.
Η πρώτη ταινία που είχα την τύχη να δω, είχε κάτι από ιστορία του βιβλίου σε συνδυασμό με ιστορία των βιβλιοθηκών δείχνοντας εικόνες από τις σπουδαιότερες και παλαιότερες βιβλιοθήκες του κόσμου, και φυσικά, με μάγεψε.


Η δεύτερη ταινία ήταν αφιερωμένη σε μία βιβλιοθήκη της Γαλλίας, η οποία διαθέτει τη συλλογή βιβλίων από την παλαιότερη και μεγαλύτερη μονή του Παρισιού που ιδρύθηκε τον 6ο αιώνα. Η ιστορία της ξεκινά πολύ πριν τη δημιουργία του κτιρίου της, το 1850, που τη στεγάζει ακόμη και σήμερα. Η ταινία επικεντρώνεται στις πρωτοποριακές ιδέες του αρχιτέκτονα και αναφέρεται σε όλες τις λεπτομέρειες της δημιουργίας του εντυπωσιακού κτιρίου της.
Η τρίτη ταινία, δεν ήταν ακριβώς ταινία, αλλά περισσότερο διαφήμιση του οράματος του ιδρύματος που έχει αναλάβει να δημιουργήσει το χώρο που θα στεγαστεί η Εθνική Βιβλιοθήκη και η Λυρική Σκηνή. Το κτίριο παρουσιάστηκε εικονικά τόσο πετυχημένα που για στιγμή κόντεψα να πιστέψω ότι το έργο ολοκληρώθηκε και τα βιβλία της Εθνικής Βιβλιοθήκης βρήκαν τη στέγη που τους αξίζει.
Αφήνω εδώ τις δύο πρώτες ταινίες για όποιον θα ενδιέφερε να τις δει και ας είναι στα γαλλικά:
Les architectures du savoir
Bibliothèque Sainte-Geneviève
Και φυσικά, σήμερα και αύριο προβάλλεται στο Δαναό η ταινία "Ναοί Πολιτισμού". Για αύριο τα εισιτήρια εξαντλήθηκαν αλλά για σήμερα μένουν μερικά ακόμα.


Παράλληλα, στο πλαίσιο Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς, η Λουίζα Καραπιδάκη θα ξεναγεί σήμερα και αύριο 12-6 στην έκθεση Γακ-Art που δημιουργήθηκε για τον εορτασμό των 100 χρόνων από την ίδρυση των Γενικών Αρχείων του Κράτους. Ακόμη, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να επισκεφθεί τους χώρους των ΓΑΚ (Δάφνης 61, Ψυχικό) και να ενημερωθεί για τις δράσεις και τη λειτουργία της Υπηρεσίας.
Ένα γεμάτο Σαββατοκύριακο!
Και δεν ανέφερα κουβέντα για τα βιβλία που έχω διαβάσει, τα αφήνω για επόμενη ανάρτηση. 

Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου 2014

Νύχτες πρεμιέρας και βιβλιοθήκες


Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, στη μεγάλη μας πόλη την εβδομάδα αυτή πραγματοποιείται το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας - Νύχτες Πρεμιέρας. Οι κινηματογράφοι που συμμετέχουν προβάλλουν έως και τρεις διαφορετικές ταινίες ημερησίως και είναι γεμάτοι κόσμο αφού για ορισμένες προβολές τα εισιτήρια έχουν ήδη εξαντληθεί. Τέσσερις δωρεάν προσκλήσεις διανεμήθηκαν ήδη σε 500 ανέργους που είχαν τη διάθεση να περιμένουν στη μεγάλη ουρά με όσους ήθελαν να αποκτήσουν τη δωρεάν είσοδο σε ταινίες της επιλογής τους.
Η χαρά των σινεφίλ!
Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ πραγματοποιείται ένα πολύ ενδιαφέρον αφιέρωμα με θέμα Αρχιτεκτονική και Σινεμά, συγκεκριμένα την αρχιτεκτονική εμβληματικών κτηρίων πολιτιστικών λειτουργιών.
Το ειδικό αυτό αφιέρωμα περιλαμβάνει παράλληλες εκδηλώσεις με την προβολή ντοκιμαντέρ μικρού μήκους που παρουσιάζουν μέσα από το βλέμμα του σκηνοθέτη κτήρια μουσείων, όπερας αλλά και βιβλιοθηκών.
Οι προβολές θα πραγματοποιηθούν στο Γαλλικό Ινστιτούτο στις 23, 25 και 26/9 με δωρεάν είσοδο.
Την Τρίτη το αφιέρωμα ξεκινά με τις προβολές των ντοκιμαντέρ που αφορούν κτήρια βιβλιοθηκών:
Les Architectures du Savoir / Η Αρχιτεκτονική της Γνώσης (1996, 26')
La Bibliotheque Sainte Genevieve / Η Βιβλιοθήκη Sainte Genevieve (2010, 26')
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» - αρχιτέκτων Renzo Piano (10')
Το αναλυτικό πρόγραμμα μπορεί να το δει όποιος θέλει εδώ.


Το ίδιο ενδιαφέρον είμαι σίγουρη ότι θα έχει η 3D ταινία που προβάλλεται στο πλαίσιο του αφιερώματος το Σάββατο 27/9 και την Κυριακή 28/9 με τίτλο Cathedrals of Culture, στην οποία παρουσιάζονται κτήρια όπως το Πομπιντού, η Φιλαρμονική του Βερολίνου, η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ρωσίας.

Κι αυτά είναι μόνο λίγα από αυτά που γίνονται σε ετούτη την πόλη που όποιος έχει ζήσει για μερικά χρόνια στην επαρχία εκτιμά περισσότερο.
Αδικημένοι όσοι ζουν μακριά, αναγκασμένοι να κάνουν μεγαλύτερη προσπάθεια για να φτάσουν κοντά στη γνώση.

Πέμπτη 18 Σεπτεμβρίου 2014

Νύχτες που μύριζαν θάνατο

Ο Μαραμπού θέλησε να μας μιλήσει για έναν εκδοτικό οίκο που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη. Αν και δεν είναι τόσο γνωστός, έχει σημαντικό εκδοτικό έργο κυρίως εξαιτίας των εκδόσεων των απάντων του Νίτσε. Εξάλλου ο πολυγραφότατος εκδότης του φανερώνει την ποιότητα τόσο των κειμένων που γράφει όσο των βιβλίων που εκδίδει.



Ο Κώστας Δεσποινιάδης διευθύνει τις ιδιαίτερες και καλαίσθητες εκδόσεις Πανοπτικόν, καθώς και το ομώνυμο περιοδικό με τα ενδιαφέροντα άρθρα του. Η ιδιαιτερότητα των εκδόσεων έγκειται μόνο στην ομορφιά και το ενδιαφέρον που φέρουν τα κείμενά τους και δεν υποδηλώνει καμιά συγγραφική παθογένεια και δυσκαμψία του λόγου. Τα άπαντα του Νίτσε βρήκαν ακόμα ένα καινούριο μοντέρνο σπίτι και αυτό χαροποιεί άπαντες. Η πρώτη γνωριμία μου όμως με τις εκδόσεις, έγινε με το σημαντικό δοκίμιο του Δεσποινιάδη “Φραντς Κάφκα, ο ανατόμος της εξουσίας”, στο οποίο γίνεται λόγος για τις σχέσεις που είχε ο Κάφκα με τους αναρχικούς κύκλους της Πράγας και πώς αυτές υπεισέρχονται στο λογοτεχνικό του σύμπαν, μια διάσταση που οι επίσημοι κριτικοί του έργου του επιμένουν να αγνοούν.
Έντονα Κάφκα θυμίζουν και τα μικρά κείμενα που συγκεντρώνει ο Κώστας Δεσποινιάδης στο βιβλίο του με τον ποιητικότατο τίτλο, “Νύχτες που μύριζαν θάνατο”. Οι επιρροές του Κάφκα είναι κάτι περισσότερο από εμφανείς. Κλειστοφοβικό περιβάλλον, περίκλειστα δωμάτια και πόρτες φυτεμένες στο ύπαιθρο, υπαρξιακή αγωνία, άγνοια για το τι συμβαίνει και ταυτόχρονα υποταγή σε αυτό που συμβαίνει, μεταμορφώσεις και όνειρα. Ο Κώστας Δεσποινιάδης εντούτοις, δεν προβαίνει σε μια στείρα μίμηση του μεγάλου δασκάλου αλλά έχει αφομοιώσει την ουσία και την έχει φιλτράρει μέσα από τις δικές του εμπειρίες και το δικό του προσωπικό ύφος. Ακολουθούν δύο χαρακτηριστικές “καφκικές” ιστορίες:

Το όνειρο

Συχνά βλέπω το ίδιο βασανιστικό όνειρο.
Κάθομαι στη μοναδική καρέκλα ενός άδειου, ψυχρού δωματίου. 
Περπατώντας αργά, μπαίνει ο πατέρας μου˙ είναι γερασμένος, ντυμένος στα μαύρα, σαν πεθαμένος – μ' όλο που ολοζώντανος – και με κοιτά επιτιμητικά.
«Ποτέ δεν έγινες ο γιος που θα ήθελα», μου λέει με τόνο αυστηρό και συνάμα με κάποιο παράπονο.
Τον κοιτάω στα μάτια, κι όλο θέλω να του πω πως κι αυτός ποτέ δεν ήταν ο πατέρας που θα ήθελα, μα ένας κόμπος ανεβαίνει στο λαιμό μου, και πάνω εκεί πάντα ξυπνάω.

Ένα παιδικό χέρι

Βλέπω συχνά στον ύπνο μου άλλοτε πως έχω μεταμορφωθεί σε μια ακρίδα (ένα παιδικό χέρι με κρατά απ' τα πόδια, με πετά σ' ένα περιφραγμένο κοτέτσι, οι κότες με κυνηγάνε, κάνω απελπισμένους σάλτους, γεμάτος αγωνία, για να γλυτώσω ώσπου μια απ' αυτές με αρπάζει με το ράμφος της), άλλοτε πως έχω μεταμορφωθεί σε μυρμήγκι (το ίδιο παιδικό χέρι κρατά ένα μεγεθυντικό φακό, συγκεντρώνει επάνω μου τις ακτίνες του ήλιου καίγοντάς με), και άλλοτε πως έχω μεταμορφωθεί σε μια μικρή γκρι σαύρα (που πάλι το ίδιο παιδικό χέρι προσπαθεί να με πνίξει σε έναν κουβά γεμάτο νερό).
Πάντα ξυπνάω λυπημένος κι εύχομαι να μπορούσα να γυρίσω τον χρόνο πίσω.


Αν μη τι άλλο, είναι εκδόσεις καμωμένες με μεράκι. Είναι γραμμένες με λίγα λόγια αλλά λένε πολλά περισσότερα στους αναγνώστες που θα κάνουν τον κόπο να τις ξεφυλλίσουν. Αγαπούν τον λόγο και περιμένουν αναγνώστες με ανάλογα αισθήματα και πρόθυμα μάτια.