Τετάρτη 30 Ιανουαρίου 2013

Η τελευταία σελίδα του Γκαζμέντ Καπλάνι, ας μην είναι Η τελευταία

187 σελίδες, ευανάγνωστη γραμματοσειρά, με ένα ανοιγμένο αν και ταλαιπωρημένο ανοικτό βιβλίο σε ένα γκρίζο βομβαρδισμένο φόντο. Καλά σημάδια, σωστές προδιαγραφές για ένα ακόμα βιβλιοβιβλίο που έμοιαζε, με μια πρώτη αλλά μόνο με την πρώτη ματιά, βατό, εξαιρετικά βατό και ευκολοδιάβαστο. Όμως, δεν ήταν καθόλου έτσι. Στάθηκε πολλές μέρες πάνω στο γραφείο μου και μετά ξάπλωσε στο προσκέφαλό μου πριν φτάσω στην σελίδα 187, κλεισμένη εξαιτίας ενός κρυολογήματος. Αποδείχθηκε βιβλίο με τροφή για σκέψεις πάνω σε θέματα ταυτότητας, εθνικής ταυτότητας. Πώς φτιάχνονται, από ποια συστατικά αποτελούνται, πώς διατηρούνται, πώς γίνεται να κρύβονται, να φοβούνται, να δομούνται και να αποδομούνται. Ονόματα που αλλάζουν για να προσαρμόζονται στις καταστάσεις. Σκέψεις, ακόμα, για θέματα εξουσίας, εκείνης της δύναμης που μπορεί να στρεβλώσει το ουσιαστικό και το άξιο, να κάνει λιώμα τα αισθήματα, που αναδεικνύει τα χαρακτηριστικά της υποκρισίας, του κρυφού, του δήθεν, και άλλα παρόμοια. Ο Καπλάνι είναι ένας συγγραφέας που παρακολουθώ. Με εκπλήσσει. Γράφει στα ελληνικά άνετα ενώ δεν είναι η μητρική του γλώσσα. Δεν ξέρω αν είναι η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα (όπως λέει ο ίδιος) . Μιλάει με ένα συνδυασμό μαύρης ειρωνείας μαζί και αθωότητας που διατηρεί από άποψη. Έχει πολλά να πει αλλά έχει βρει και πολλά καταφύγια.
Τρεις γενιές μέσα στην ταραγμένη ιστορία του 20ού αιώνα, μέσα στις πολεμικές εξάρσεις και τις καταστροφές, και στην συνέχεια τις πολιτικές επιλογές των κρατών που η εφαρμογή τους από όλες τις μπάντες απέχει από εδώ έως το διάστημα η θεωρία με την πράξη, και με γεωγραφικό στίγμα την Θεσσαλονίκη και την Ελλάδα, τα Τίρανα και την Αλβανία με πετάγματα σε όλον τον κόσμο εκτυλίσσεται η διήγηση. Ένας γιος που περιμένει 22 μερόνυχτα στα Τίρανα την σωρό του πατέρα του να φθάσει από την Σαγκάη, που πάει προς τα πίσω για να καταλάβει, να απαντήσει σε ερωτήματα που πλήγωσαν, που προσπαθεί να τακτοποιήσει ανοικτά ζητήματα για να λυτρωθεί, και να περπατήσει στο μέλλον που τον περιμένει. Το τέλος μιας ζωής που θα πρέπει ν οδηγήσει τον γιο σε κάθαρση, η τελευταία σελίδα. Αντίστοιχο, του Αλεξάκη που επεξεργάζεται σχεδόν σπαρακτικά τον θάνατο της μητέρας του, ακολουθώντας μια άλλη διαδρομή. Επιστρέφει από το Παρίσι στην Αθήνα για να βρει τον βηματισμό του, τους ανθρώπους, τις σχέσεις του. Παρηγοριά στα δύσκολα της ζωής, καταφύγιο εικόνων και ιδεών, δεν είναι άλλο από τα βιβλία. Επαγγελματικά μα και σε προσωπικό επίπεδο. Σε βιβλιοπωλείο στα Τίρανα βρήκε απασχόληση ο παππούς, στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αλβανίας και σε αγροτική βιβλιοθήκη όταν πέφτει σε δυσμένεια ο πατέρας. Στην κρύα Εθνική επιστρέφει για να διαβάσει γαλλική λογοτεχνία και αστυνομικά. Αγαπημένοι οι Γάλλοι κλασικοί συντροφεύουν πατέρα και γιο. Άνθρωποι των βιβλίων που διαβάζουν, διαβάζουν και ξαναδιαβάζουν πριν πιάσουν πένα και χαρτί για να γράψουν με την σειρά τους. Ο πατέρας γράφει μέσα στο βιβλίο του γιου. Το διάβασμα προηγείται της γραφής. Ο Σάμουελ Τζόνσον είχε πει ότι δεν επιθυμούσε να συναναστρέφεται με κάποιον που είχε γράψει περισσότερα βιβλία από όσα είχε διαβάσει. Το διάβασμα είναι εντέλει πολύ σημαντικό, καθώς οι αναγνώστες είναι οι κεντρικοί πρωταγωνιστές κάθε βιβλίου. Εμείς είμαστε οι πρωταγωνιστές κάθε διαβάσματός μας, κάθε βιβλίου που καταπιανόμαστε.

7 σχόλια:

librarian είπε...

Να ένα ακόμη βιβλιοβιβλίο λοιπόν, καιρό είχαμε!
Κι εγώ σήμερα έπεσα πάνω σε ένα παιδικό... ανυπομονώ να το διαβάσω.
Φαίνεται πολύ καλό το βιβλίο του Καπλάνι, χαίρομαι που το βρήκες!

Unknown είπε...

Καλησπέρα Elli!

Θα καταχραστώ την επωδό του τίτλου της ανάρτησής σου για να μιλήσω για μια τελευταία σελίδα που προέκυψε αναπάντεχα και ακόμα και αν είναι άνευ σπουδαιότητος δεν παύει να είναι με τον τρόπο της μια τελειωτική κατάσταση.

Χθες έφτιαξα λογαριασμό gmail και όταν έβαλα όνομα/επώνυμο στο προφίλ, διαπίστωσα αργότερα ότι η συγγραφή σχολίων στα μπλογκς γίνεται με το νέο μου όνομα και όχι με το παλιό Μαραμπού που είχα συνηθίσει. Όταν είχα πρωτοφτιάξει λογαριασμό google μου είχε ζητήσει μια οποιαδήποτε διεύθυνση μέιλ και γω είχα δώσει μια hotmail. Φαίνεται πως τώρα με την gmail εμφανίζει τα στοιχεία που έχω δώσει σ' αυτήν.

Απογοητεύτηκα λιγάκι και έσπευσα να αλλάξω το όνομα που είχα δώσει απερίσκεπτα κατά τη δημιουργία του προφίλ και να βρω ένα περισσότερο αντιπροσωπευτικό μου. Έτσι μετονομάστηκα σε Captain Ahab φέροντας μια νέα εικόνα ως παντιέρα! Προσπάθησα να διατηρήσω το Μαραμπού αλλά διαπίστωσα ότι η τεχνολογία είναι άτεγκτη μπροστά σε συναισθηματισμούς τέτοιου τύπου.

Ωστόσο, με έκπληξη παρατήρησα (κυρίως ένιωσα) το "δέσιμο" (το βάζω σε εισαγωγικά για να μην μπερδευτεί με την αληθινή, πραγματική έννοια του όρου) που μπορεί να αναπτυχθεί με ένα ψευδώνυμο και μια εικόνα που το συντροφεύει. Μοιραία σκέφτηκα όλα τα ψευδώνυμα των συγγραφέων και πώς αυτά "δέθηκαν" με τα αισθήματα που τα δημιούργησαν. Αυτή είναι και η σκέψη που αφήνω σε ένα αμιγώς βιβλιοφιλικό μπλογκ.

Γιατί ειδάλλως, ποιον θα μπορούσαν να ενδιαφέρουν τα τελευταία παραληρήματα ενός ετοιμοθάνατου Μαραμπού;

librarian είπε...

Μαραμπού καλημέρα! Ξεκίνησα να διαβάζω το σχόλιο και απόρησα με το "νέο" φίλο αλλά από τις πρώτες λέξεις κατάλαβα ότι είσαι εσύ. Οπότε με όποιο ψευδώνυμο και αν μας μιλήσεις το Μαραμπού θα ξεχωρίζει.
Να σου εξηγήσω ότι όπως και το gmail έτσι και το blogspot ανήκει στη google οπότε όταν συνδέεσαι στο ένα κατά κάποιον τρόπο συνδέεσαι και στο άλλο. Ωστόσο, οι παλιοί σου κωδικοί ισχύουν αν δεν τους διέγραψες.

Μαραμπού είπε...

Γεια σου ρε Librarian!!

Τώρα βρήκα πώς γίνεται! Πρέπει να λείψω για λίγο, θα ξαναγράψω αργότερα.

Ευχαριστώ!

Elli είπε...

Μαραμπού ευτυχώς που άργησα να μπω και να δω το λυπημένο σου σχόλιο γιατί στο μεταξύ αποκαταστάθηκε η παλιά τάξη. Γράψε, γράφε μας με όποιο όνομα εσύ επιθυμείς έτσι και αλλιώς.

Μπράβο ρε Librarian επαναλαμβάνω με την σειρά μου, χαίρομαι που σου άρεσε.

Μαραμπού είπε...

Librarian, για μια στιγμή σκέφτηκα ως "νέος" να αλλάξω το ύφος μου και να το παίξω ετερώνυμος με αυθύπαρκτη υπόσταση σαν εκείνους του Πεσσόα! Αλλά εσύ είσαι εκπαιδευμένη και αναγνωρίζεις τις λεκτικές αποχρώσεις από τις πρώτες πινελιές!

Elli, μάλλον θα κρατήσω το Μαραμπού, είναι πιο εύηχο πάνω στις λευκές σελίδες!

Ευχαριστώ για την υποστήριξη... γύρισα από τον άλλον κόσμο! :)

Elli είπε...

Ναι ναι, μένουμε στο Μαραμπού!