Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου 2011

Η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο

Δε συνηθίζω να γράφω για βιβλία πολυδιαφημισμένα, όχι για κανέναν άλλο λόγο απλά γιατί ό,τι θα μπορούσα να πω έχει ήδη ειπωθεί. Κάνω μια μικρή εξαίρεση, τη δεύτερη για το συγκεκριμένο βιβλίο μιας που για πρώτη φορά αγοράζω ένα βιβλίο που βρίσκεται πρώτο στις λίστες με τα ευπώλητα για εβδομάδες. Για άλλη μια φορά το πρώτο που με τράβηξε στο συγκεκριμένο βιβλίο ήταν ο τίτλος του καθώς και ο συγγραφέας.
"Η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο" του Άρτουρ Σοπενχάουερ. Ένας από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους του 19ου αι. πρώτος σε πωλήσεις, ποιος θα το πίστευε. Να όμως που η καλή προώθηση ενός βιβλίου από τον εκδοτικό οίκο μπορεί να κάνει θαύματα (και η καλή τιμή του). Εκτός από την προώθηση που παίζει αναμφίβολα σπουδαίο ρόλο για την ελληνική επιτυχία του βιβλίου ευθύνεται και η έκδοση επιμελημένη έτσι ώστε να απευθύνεται στο ευρύ κοινό και όχι σε ένα εξειδικευμένο κοινό. Το σχόλια του μεταφραστή και του εκδότη της αγγλικής έκδοσης περί περικοπής και παράληψης σημείων που θεωρήθηκαν ακατάλληλα και όχι γενικού ενδιαφέροντος εξηγούν και δικαιολογούν εν μέρη την εμπορική του επιτυχία. Μια τεχνική που με βρίσκει απόλυτα σύμφωνη εφόσον φυσικά δε θίγει τις πρωτότυπες ιδέες και γίνεται αφορμή ώστε να μπουν διεθνώς οι λέξεις (ή κάποιες από τις λέξεις) του Γερμανού φιλόσοφου στα σπίτια του ευρέως αναγνωστικού κοινού. Τεχνική που ακολουθούν και άλλοι τίτλοι των εκδόσεων Πατάκη αυτής της σειράς.
Στο ειρωνικό και αρκετά χιουμοριστικό δοκίμιο διακρίνεται η πεσιμιστική θέση του Σοπενχάουερ γύρω από την ανθρώπινη φύση που διακατέχει ολόκληρη τη φιλοσοφία του. Επιθυμία του ήταν να προστατέψει τους αναγνώστες του από τα τεχνάσματα και τους ανειλικρινείς τρόπους της ρητορικής που χρησιμοποιούν οι υπόλοιποι (πολιτικοί, δημοσιογράφοι, διαφημιστές κ.ο.κ.) ούτως ώστε να επιβληθούν. Στην ουσία διδάσκει την "Εριστική διαλεκτική που είναι η τέχνη του να λογομαχεί κανείς - και να λογομαχεί με τέτοιο τρόπο ώστε να υπερασπίζεται επαρκώς τις θέσεις τους - είτε έχει δίκαιο είτε άδικο", έτσι ώστε να αναγνωρίζονται τα κακόβουλα τεχνάσματα όσων σκοπίμως θέλουν να φαίνεται πως έχουν πάντα δίκαιο. Για τον λόγο αυτόν ο ίδιος αντιμετώπισε το κείμενό του ως ένα σύγγραμμα με ειρωνική διάθεση και περισσότερο ως μια προειδοποίηση με παραδείγματα παρά μία διδαχή.

6 σχόλια:

aerostatik είπε...

ποια είναι τα ακατάλληλα ?

librarian είπε...

Aerostatik στην ερώτηση αυτή θα σου απαντούσε καλύτερα ο πρώτος μεταφραστής του δοκιμίου, ο Grayling. Αλλά επειδή είναι του 19ου, δεν θα τον βρεις.
Θεώρησε ακατάλληλα τα σημεία εκείνα που αν υπήρχαν δεν θα επέτρεπαν στο βιβλίο να μπει στις λίστες με τα ευπώλητα. Σε καλύπτει;

Elli είπε...

ΑΝαρωτιέμαι γιατί να θέλει κάποιος να έχει μόνο και πάντα δίκιο, είναι πολιτιστικό,είναι εγγενές στην ανθρώπινη φύση, τι;;;
Είναι φορές πάντως που είναι κουραστικό να έχεις δίκιο, γιατί δεν έχεις να μάθεις κάτι νέο, γιατί δεν μπορείς να ακούσεις τι σου λένε, γιατί καταβάλλεις ενέργεια εκεί που θα μπορούσες να την βάλεις αλλού... κλπ

librarian είπε...

Κατά Σοπενχάουερ και της πεσιμιστικής θεωρίας του είναι χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης και εν γένει της κακεντρέχειας που διακρίνει τον άνθρωπο.
Τώρα αν ρωτάς εμένα να σου πω την αλήθεια δεν θυμάμαι κανέναν πολιτικό σε αυτές τις πολύβουες συζητήσεις-λογομαχίες που προβάλλονται στα παράθυρα να παραδέχεται ότι έχει άδικο. Οπότε αν δεν είναι χαρακτηριστικό όλων είναι σίγουρα ορισμένων που δεν κουράζονται να έχουν πάντα δίκαιο γιατί προφανώς δεν τους συμφέρει να μην έχουν.

Elli είπε...

Προτιμώ να σκέφτομαι ότι ο ανούσιος εγωισμός εξαλείφεται κάπως κάποτε...

librarian είπε...

Οκ, αυτό έχει να κάνει με το αν αλλάζει ο άνθρωπος ή κάποια βασικά χαρακτηριστικά του μένουν αναλλοίωτα στο χρόνο και απλά μένουν εκεί.