Παρασκευή 1 Οκτωβρίου 2010

Περί ανάγνωσης


Γράφω με αφορμή την αναφορά στην προηγούμενη ανάρτηση για το πως ξεκινά κανείς το "αγγλικό διάβασμα".
Θα μιλήσω για τη δική μου εμπειρία και ξέρω ότι πολλοί θα γελάσουν, όσοι με γνωρίζουν καλύτερα.
Είναι εξαιτίας της άρνησης που τρέφω για να διαβάσω οτιδήποτε δεν έχει ελληνικούς χαρακτήρες. Άρνηση που έτρεφα από πάντα ακόμη και στο να μάθω κάποια γλώσσα (συνειρμοί να με πηγαίνουν με το ζόρι στο φροντιστήριο των αγγλικών και εγώ να το σκάω με την όποια αφορμή). Θαυμάζω όσους έχουν την ικανότητα να γνωρίζουν και να μιλούν πολλές γλώσσες. Όσο για τη δουλειά του μεταφραστή-διερμηνέα τη θεωρώ απλά σωτήρια γιατί χωρίς αυτή φανταστείτε πόσα κείμενα θα μας ήταν άγνωστα. Αγαπώ τη ξένη λογοτεχνία αλλά πάντα μιλάω για τη μεταφρασμένη στα ελληνικά. Θεωρώ ακόμη απλά δύσκολο να διαβάσω λογοτεχνικά κείμενα από το πρωτότυπο. Η μόνη μου προσπάθεια ήταν στη δίγλωσση ποίηση. Εκεί απογοητεύτηκα βλέποντας ότι η ποίηση υστερεί κατά πολύ όταν μεταφράζεται, δυστυχώς.

Ωστόσο, με χαρά ανακάλυψα ότι τα πράγματα διαφέρουν στα επιστημονικά κείμενα. Διαφέρουν και απλοποιούνται. Δεν έχεις να κάνεις με μεταφορές και παρομοιώσεις αλλά με επιστημονικό λόγο. Μαθαίνεις το λεξιλόγιο κι έχεις τις έννοιες και τις σκέψεις του συγγραφέα ξεκάθαρες μπροστά σου. Και όταν το επιστημονικό κείμενο σχετίζεται με την επιστήμη σου τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο ξεκάθαρα. Έχεις ό,τι μάθαινες σε άλλη γλώσσα εμπλουτισμένα με περισσότερες νέες ιδέες. Χαμογελάω ακόμη με αυτήν μου την ανακάλυψη (εύρηκα-εύρηκα!).

Αναφέρομαι λοιπόν σε μια άλλη κατηγορία ανάγνωσης, εκείνη που δεν έχει σχέση με ψυχαγωγία αλλά με μελέτη. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για όσους καταφέρνουν όμως να συνδυάσουν αυτά τα δύο είδη ανάγνωσης. Η ανάγνωση για μελέτη διαφέρει. Απαιτεί παραπάνω συγκέντρωση, μεθοδολογία και σίγουρα χρειάζεται να κρατάς μολύβι για να σημειώνεις. Με αφορμή ενός μικρού βιβλίου που μόλις διάβασα με τίτλο "Reading for study" του αγγλικού εκδοτικού οίκου Blackwell αναφέρω τη βασική διαφορά στο συγκεκριμένο τρόπο ανάγνωσης. Οι συγγραφείς του βιβλίου δίνουν μια μεθοδολογία στην ανάγνωση με σκοπό τη μάθηση που την ονομάζουν "SQ3R". Πρόκειται στην ουσία για πέντε λέξεις που περιγράφουν την επιστημονική ανάγνωση: Survey-Question-Read-Recall-Review. Η πρώτη λέξη αναφέρεται στη γρήγορη ανάγνωση ενός βιβλίου, ενός κεφαλαίου ή ενός άρθρου για να αποκτηθεί μια πρώτη άποψη για το κείμενο. Η δεύτερη προτρέπει τον αναγνώστη να σκεφτεί πριν διαβάσει το κείμενο κάποιες ερωτήσεις με σκοπό να ψάξει και να δώσει τις απαντήσεις μέσα από το κείμενο. Η τρίτη περιγράφει την προσεχτική ανάγνωση του κειμένου. Η τέταρτη έχει να κάνει με τον εντοπισμό και τη σημείωση των κύριων ιδεών που αναφέρονται στο κείμενο. Η πέμπτη, τέλος, έχει να κάνει με την επανεξέταση του κειμένου ώστε να διαπιστώσει ο αναγνώστης αν πράγματι έχει καταλάβει τις κύριες ιδέες του κειμένου και αν έχουν απαντηθεί τα ζητούμενα. Κατά τη διαδικασία της ανάγνωσης για την απόκτηση γνώσεων ο αναγνώστης πρέπει να περιγράψει με δικά του λόγια τις πληροφορίες που μόλις έλαβε από το κείμενο γράφοντας κάποια περίληψη ή συζητώντας για ό,τι διάβασε:

"Οι καθηγητές γνωρίζουν καλά ότι δεν μπορούν να πετύχουν στη διδασκαλία αν δε χαλιναγωγήσουν πρώτα τις πληροφορίες και αν δεν τις έχουν δώσει με δικά τους λόγια. Η ετοιμασία και η παρουσίαση ενός επιστημονικού άρθρου έχει άμεση σχέση με τη διδασκαλία. H ενεργή συμμετοχή ενός αναγνώστη είναι ένας βοηθητικός παράγοντας για να μειωθεί η απόσταση μεταξύ συγγραφέα-αναγνώστη".

Ο τρόπος με τον οποίο διαβάζουμε είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο που δείχνει να μην έχει τέλος και το γράφουμε όλοι εμείς οι αναγνώστες.

8 σχόλια:

Caesar είπε...

Εδνιαφέρων τρόπος ή μηχανισμός ανάγνωσης για την εκπαίδευση απο τις μαθητικές τάξεις, αλλά και γενικά για τους αναγνώστες, μικρούς & μεγάλους!

librarian είπε...

Δεν το είχα πάει στις μαθητικές τάξεις αλλά τώρα που το λες από εκεί πρέπει να ξεκινήσει όλος ο μηχανισμός ανάγνωσης.

roadartist είπε...

Έγραψες "άλλο η μελέτη και άλλο η ανάγνωση" και έχεις πραγματικά δίκιο. Ίσως τετριμμένο μα στάθηκα περισσότερο εκεί.
Γιατί όταν έχεις να διαβάσεις κάτι για να παραδώσεις μια εργασία, ή για να εξεταστείς, και μάλιστα όταν αυτό το κάτι..έχει απίστευτες πληροφορίες, όρους, αναλύσεις και βάθος, τότε διαφέρει κατά πολύ από την απλή ανάγνωση. Όμως όσο και αν σε κουράζει αυτή η μελέτη, στο βάθος του χρόνου, όταν θα αφεθείς και σε τούτη τη μορφή, θα έχει να σου δώσει απίστευτα οφέλη, που έπειτα τα αισθάνεσαι, συνειδητοποιείς. Αν δεν το παρακολουθήσεις παπαγαλίστικα, αληθινά σε διαμορφώνει.

ΥΓ σόρυ για το σεντόνι, μα έτυχε να συμπέσουν όλα αυτά με σκέψεις της εποχής :)
πολλά φιλιά :)

librarian είπε...

Καλλιτέχνιδά μου καλησπέρα.
Και η μελέτη είναι ανάγνωση απλά διαφέρει κατά πολύ με την ανάγνωση για ευχαρίστηση-ψυχαγωγία. Κάποιες από τις διαφορές είναι αυτές που ανέφερα. Στον τρόπο δηλ. που διάβαζουμε, υπάρχουν κι άλλες όπως στην αιτία ή στο είδος των κειμένων.
Σίγουρα όμως θα μπορούσες να διαβάζεις λογοτεχνία για μελέτη (τέλειο) ή κάποιο επιστημονικό κείμενο για ψυχαγωγία (αυτό προσπαθώ να κάνω ώστε να συνδυάσω τη μελέτη και την ευχαρίστηση).
Σίγουρα όμως η μελέτη από μόνη της είναι μια έννοια που έχει συνδυαστεί με την υποχρέωση του τύπου "πρέπει να διαβάσω για να παραδώσω κάποια εργασία, για να περάσω, για να γράψω κοκ."
Σίγουρα επίσης η ανάγνωση αυτή σε χτίζει και σε διαμορφώνει, όπως κάθε ανάγνωση δηλ.

ΥΓ. μακάρι να βλέπαμε μόνο "σεντόνια"!

Elli είπε...

Μελέτη χωρίς διάβασμα δεν νοείται, είναι διάβασμα πιο ειδικό και το καλύτερο είναι και αυτό να μας αρέσει, να κατεβάζει σκέψεις συγκριτικές, αναλογικές, δημιουργικές γιατί συχνά η διδασκαλία καταστρέφει παρά ανοίγει πόρτες. Ισοπεδώνει, εξομοιώνει, καταναγκάζει και πνίγει.

librarian είπε...

Λυπητερό που η διδασκαλία καταστρέφει αντί να ανοίγει πόρτες. Ωστόσο, δεν θέλω να το πιστεύω αυτό.
Διδάχτηκα από ωραίους και άσχημους ανθρώπους. Οι άσχημοι ξεχάστηκαν. Σίγουρα μένουν λίγοι αλλά με συντροφεύουν τα λόγια τους συχνά.

dimitris είπε...

Για το πρώτο μέρος της ανάρτησης, να σου μεταφέρω την εμπειρία μου από την ανάγνωση ενός αγαπημένου μου ελληνικού βιβλίου σε γαλλική μετάφραση, όπου έκπληκτος διαπίστωσα πράγματα που μου είχαν διαφύγει στην πρώτη, ίσως βιαστική, ανάγνωση του πρωτότυπου. Όταν η μετάφραση είναι καλή και εμπνευσμένη, μπορεί να τροφοδοτήσει ένα έργο με τις δυναμικές και τις αποχρώσεις μιας ξένης γλώσσας και ενός διαφορετικού "συντακτικού".

Για τον τρόπο ανάγνωσης, προσπαθώ να εμβαθύνω σε ό,τι διαβάζω και να κρατήσω το ουσιαστικό για μένα. Παρόλο που είναι κουραστικό, κρατώ "ημερολόγιο" ανάγνωσης, ισορροπώντας ανάμεσα στη ψυχαγωγία και τη μελέτη. Θέλω, τελειώνοντας ένα βιβλίο, να μπορώ να ανατρέξω νοερά στα αποτυπώματα που έχει αφήσει μέσα μου .

librarian είπε...

Δημήτρη σωστά λες ότι η εμπνευσμένη μετάφραση μπορεί να δώσει έναν άλλον αέρα στο κείμενο. Αυτή είναι η δουλειά του μεταφραστή, να αποδώσει σε μια άλλη γλώσσα το ύφος του κειμένου. Η μετάφραση είναι μαγεία γι' αυτό κιόλας θαυμάζω αυτό το επάγγελμα και το θεωρώ σωτήριο!
Όσο για τον τρόπο που διαβάζεις νομίζω ότι είναι πολύ σωστό να διαβάζουμε και για μελέτη ακόμη και όταν δεν υπάρχει αφορμή για μελέτη.

Ωστόσο, αναρωτιέμαι αν κάποιος μπορεί να έχει τη μελέτη για ψυχαγωγία.