Τρίτη 18 Νοεμβρίου 2008

Παιδικά βιβλία


Norton Juster, Τα διόδια της φαντασίας, μετάφραση Μαρία Ιωάννου, εικονογράφηση Jules Feiffer, εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 2006, 247 σ.

Παιδικά βιβλία. Περισσότερα από ποτέ. Παντού παιδικά βιβλία σε διάφορα σχήματα, πολλά χρώματα, χοντρά εξώφυλλα, εικονογράφηση που ζηλεύω, για όλες τις ηλικίες. Όχι, τόσα παιδικά βιβλία σίγουρα δεν υπήρχαν παλιά. Τυχερά τα σημερινά παιδιά, τυχερά ή άτυχα. Μέσα εκεί βρίσκεται και η εφηβική λογοτεχνία που ώρες ώρες είναι πολύ δύσκολο να διαχωριστεί από την κανονική, εκείνη για τους μεγάλους. Και να το πρόβλημα: περισσότερα βιβλία που θέλω.
Καμιά φορά όμως τα βιβλία αυτά έχουν περισσότερες εικόνες, περισσότερη σκέψη, ΦΑΝΤΑΣΙΑ αυτό έχουν. Λες και μεγαλώνοντας χάνεις τη φαντασία σου, είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί ένας μεγάλος μια πόλη, που να τη λένε Λεξικούπολη και από εκεί να προέρχονται όλες οι λέξεις του κόσμου, οι οποίες πουλιούνται στην αγορά. Πολύ δύσκολο. Η αλήθεια είναι πως ούτε εγώ το είχα φανταστεί. Μα χρειάζεται μια Λεξικούπολη, γιατί το πιο δύσκολο από όλα είναι να κατασκευάσεις λέξεις: «Μερικοί άνθρωποι είναι πολύ τεμπέληδες για να κατασκευάσουν δικές τους λέξεις αλλά είναι πολύ πιο διασκεδαστικό» (σ. 49). Πιο δύσκολο από όλα όμως είναι να κατασκευάσεις εικόνες, εκείνες που μόνο ο Ανοιχτομάτης μπορεί να δει, από διάφορες οπτικές γωνίες, ένας κουβάς με νερό για παράδειγμα, που για ένα μυρμήγκι είναι ένας μεγάλος ωκεανός, για έναν ελέφαντα μια γουλιά νερό και για ένα χρυσόψαρο το σπίτι του. Αφού τις φτιάξεις άντε μετά να τις χρωματίσεις. Εκεί πιάνει δουλειά η ορχήστρα των χρωμάτων που αντί να σκορπά νότες σκορπά χρώματα και χρωματίζει τον κόσμο, την ανατολή, τη δύση, τη μέρα και τη νύχτα. Και εκεί είναι η ομορφότερη εικόνα που διάβασα: η ορχήστρα να παίζει, ο μαέστρος να διευθύνει και το βιολί να βγάζει λουρίδες από βυσσινί, πορτοκαλί, κόκκινο και χρυσαφί που στοιβάζονται η μία πάνω στην άλλη καθώς ο ήλιος δύει.
Οι ήχοι είναι αλλού, ξεχωρισμένοι οι κακοί από τους καλούς, τους οποίους τους προσέχει οι Ηχοκρατόρισσα. Στην άλλη άκρη είναι η Αριθμούπολη. Οι αριθμοί βρίσκονται σε μια αιώνια κόντρα με τις λέξεις. Κι όλα αυτά συμβαίνουν γιατί η Λογική και η Ρίμα βρίσκονται φυλακισμένες μακριά. Ο Μίλο, το Ρολογόσκυλο, που αντί για σώμα έχει ένα τεράστιο ξυπνητήρι και δεν του αρέσει καθόλου να σπαταλάει την ώρα και ο Ζουζούνης, ένα σκαθάρι ντυμένο με ένα ακριβό παλτό, ριγέ παντελόνι, καρό γιλέκο, γκέτες και καπέλο, αναλαμβάνουν να βρουν τη Λογική και τη Ρίμα για να συζήσουν ειρηνικά οι αριθμοί με τις λέξεις.
Η εικονογράφηση, ή μάλλον τα σκίτσα, λιτή και ασπρόμαυρη αλλά διασκεδαστική. Έχουν τόσο χρώμα οι λέξεις που μάλλον είναι περιττή.
Παιδικά βιβλία. Σε ταξιδεύουν σε χώρες, απαλλαγμένες από το πραγματικό, που με κανένα άλλο μέσο δεν μπορείς να πας.
Και μιας που το έφερε η κουβέντα να μεταφέρω ένα καλό νέο που διάβασα στο Index του Νοεμβρίου, που πολύ με χαροποίησε. Ο γερμανικός εκδοτικός οίκος Rieder Bucher αγόρασε τα δικαιώματα για τη σειρά βιβλίων με ήρωα τον Βιβλιοπόντικα του Βαγγέλη Ηλιόπουλου… Καλό ταξίδι Βιβλιοπόντικα...

9 σχόλια:

Roadartist είπε...

Tυχερά τα σημερινά παιδιά, αρκεί να έχουνε τη σωστή καθοδήγηση.. Εδώ χρειάζονται οι μεγάλοι δίπλα τους..γιατί υπάρχει τρομερή πληθώρα πληροφοριών..
Αν είχα παιδί, όσο οπισθοδρομικό κ αν ακουστεί, δε θα το άφηνα στο pc ή στη τηλεόραση.. ηθελημένα θα το άφηνα να χαθεί στο όμορφο κόσμο των βιβλίων.. Να ανοίγει τη ματιά, τη φαντασία και το μυαλό του..
Το pc να έρθει αργότερα στη ζωή του, όταν θα είναι και σε θέση να κρίνει τι "θα ανοίξει" να δει..

Φιλάκια!

librarian είπε...

Roadartist τυχερά ή χάνονται και αυτά και οι γονείς τους στην τόσο μεγάλη ποικιλία;

Με το να απαγορεύεις κάτι δύσκολα φτάνεις στον επιθυμητό στόχο. Τουλάχιστον σε εμένα δε θα έπιανε.. Βέβαια υπάρχουν και παιδιά λιγότερο αντιδραστικά και περισσότερο φυσιολογικά...

Spyros είπε...

Πράγματι, τα σημερινά παιδιά είναι τυχερά, γιατί μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα σε περισσότερα απ' ό,τι οι παλαιότεροι. Πιστεύω ότι στην ανατροφή τους παίζουν το δικό τους ρόλο και η τηλεόραση και ο Η/Υ, αλλά τα βιβλία διευρύνουν τη φαντασία αντί να την κατευθύνουν. Επιπλέον, αναπτύσσεται μια ιδιαίτερη σχέση (ένα "δέσιμο") ανάμεσα σε ένα βιβλίο και ένα παιδί, λόγω του χρόνου που αφιερώνεται, αλλά και επειδή το βιβλίο είναι και ένα απτό αντικείμενο, που μπορεί να το κουβαλήσει μαζί του, να το ανοίξει, ξεφυλλίσει, ζωγραφίσει, "ακούσει" κλπ και όχι κάτι άυλο και χωρίς υπόσταση.

Σχετικά με τον Βιβλιοπόντικα, χαίρομαι ιδιαίτερα που βιβλία (και μάλιστα παιδικά) σύγχρονων Ελλήνων συγγραφέων, μεταφράζονται και εκδίδονται σε άλλες γλώσσες και προωθούνται σε χώρες με μεγαλύτερο αναγνωστικό κοινό. Στην Ελλάδα δραστηριοποιείται στον τομέα αυτό το ΕΚΕΜΕΛ (Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης Λογοτεχνίας), το οποίο καθιστά δυνατή τη διάδοση της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό.

petra είπε...

Δεν είμαι σίγουρη για το πόσο τυχερά είναι τα παιδιά σήμερα, πάντως θα μπορούσαν να είναι...Λίγα παιδιά καταφέρνουν να "γλιτώσουν" από την τηλεόραση και το pc και να στραφούν στα βιβλία, και φυσικά με τη σωστή καθοδήγηση των γονιών.
Roadartist συμφώνω με τον/την librarian. Το να απαγορεύσεις κάτι σε ένα παιδί είναι πολύ πιο εύκολο από το να το νουθετήσεις, έτσι ώστε να δημιουργήσει κριτική σκέψη απέναντι σε όλα αυτά και όταν ωριμάσει και φτάσει στην ηλικία σου να τα απορρίψει από μόνο του!

librarian είπε...

Έτσι ακριβώς είναι Spyro και η τηλεόραση και ο Η/Υ παίζουν το ρόλο τους. Μακάρι το ΕΚΕΜΕΛ να έχει διαδώσει κάποια από τα σύγχρονα ελληνικά βιβλία στο εξωτερικό.

Petra καλώς ήρθες εδώ και γενικά στην μπλογκόσφαιρα. Το να αποκτήσει κριτική σκέψη το παιδί είναι το σπουδαιότερο και το δυσκολότερο.

Καλημέρα

Elli είπε...

Η τηλεόραση έιναι ένα πολύ δυνατό εργαλείο διάδοσης πληροφορίας μέσω της εικόνας "χίλιες λέξεις" ίσως. Η εξέλιξη της τηλεόρασης δεν είναι αυτή που θα μπορούσε, είναι σαν να εκδίδονται μόνο ενός είδους βιβλία, του είδους που συνεχώς βλέπουμε στην τηλεόραση. και πάλι, επειδή τίποτα δεν λειτουργεί στον αυτόματο, ακόμα και η ομαδική και ενεργητική -και όχι παθητική- τηελεθέαση έχει να προσφέρει με την ζωντανή αντίδραση και ανταλλαγή απόψεων.
Η τηλεόραση αντιστοιχεί σε έναν οπτικό πολιτισμό, όπως ήταν για εκατοντάδες χρόνια πριν από την εξάπλωση της γραφής και του εντύπου, και τώρα επανερχόμαστε σε αυτόν μετά από ένα διάλειμμα του γραπτού πολιτισμού που κυριάρχησε.
Μεγάλη κουβέντα είναι αυτή και πολύ ενδιαφέρουσα, οι σχέσεις των μέσων

Γιώργος Κατσαμάκης είπε...

Πιτσιρικάς είχα βέβαια πολύ μικρότερη πρόσβαση και σε πολύ λιγότερα πράγματα από αυτά που έχει σήμερα ο γιος μου. Τα λίγα φάνταζαν καταπληκτικά, μαγικά και καθόριζαν στάσεις, νοοτροπίες και αισθητική. Σήμερα δεν ξέρω (ακόμη) τι επιρροή ασκεί αυτή η πληθώρα και ευκολία σε ένα πιτσιρίκι, πάντως σε μένα φαντάζει κατπληκτική, πλην όμως πια δεν έχω το χρόνο να την αφήσω να με μαγέψει

Roadartist είπε...

Kαλησπέρα.
Σίγουρα όχι στην απαγόρευση, αλλά ναι στην καθοδήγηση..και σίγουρα ΟΧΙ στην πλήρη ελευθερία όσον αφορά τη χρήση του διαδικτύου..
Οι κίνδυνοι είναι υπαρκτοί.
Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα που πραγματικά πλέον δεν ξαφνιάζουν... ούτε αποτελούν εξαιρέσεις.
Ενα παιδί αν αφεθεί ελεύθερο στο χώρο του διαδικτύου, δίχως να είναι ακόμα σε θέση να διαμορφώσει κρίση και να μπορεί να επιλέξει, τότε το πιο σίγουρο είναι να χαθεί..
Και οι κίνδυνοι είναι απίστευτοι..
Εχω διαβάσει για τραγικά περιστατικά.., τα οποία μπορούν να αποφευχθούν απλά με μια φραγή στην είσοδο συγκεκριμένων ιστοσελίδων..

Δεν δαιμονοποιώ το διαδίκτυο (πως θα μπορούσα άλλωστε;;), ούτε εξολοκλήρου όλα τα πραγμάτα της τηλεόρασης..
Πιστεύω πολύ στην καθοδήγηση, οτι ο γονιός πρέπει να είναι δίπλα στο παιδί του, ειδικά στη σημερινή εποχή της πληθώρας των πληροφοριών..
Το αντίθετο το εκλαμβάνω ως αδιαφορία.., όλα αυτά εννοείται ως μια ηλικία.. προσωπική άποψη..

librarian είπε...

Γιώργο Κατσαμάκη έχω την εντύπωση ότι τα πιτσιρίκια παίρνουν ως δεδομένο την πληθώρα των πραγμάτων και των ευκολιών που έχουν γύρω τους. Συνεπώς δεν τους προκαλεί την εντύπωση που προκαλεί σε εμάς επειδή εμείς έχουμε μέτρο σύγκρισης.

Roadartist συμφωνώ ότι το διαδίκτυο κρύβει κινδύνους και δεν θεωρώ ότι είναι απαραίτητο εργαλείο στην ζωή των παιδιών. Φυσικά η σωστή καθοδήγηση είναι αναγκαία, αρκεί να γίνεται διακριτικά χωρίς υπερβολές.

Ευχαριστώ για την κουβέντα!